Mavzu:Simmetrik va ochiq kalitli kriptografik tizimlarning maʼlumotlarni shifrlashdagi afzallik va kamchiliklari 951-20 guruhi talabalari Romanberdiyeva Gulnoza Usmonova Husniya Xaitova Ro’za REJA: . - Shifrlash –ochiq matnni shifrmatnga aylantirish.
- Deshifrlash – shifrlashga teskari jarayon, kalit asosida shifrmatn ochiq matnga aylantiriladi.
- Kalit – matnni shifrlash va shifrini ochish uchun kerakli axborot.
- Kriptotizimlar simmetrik va ochiq kalitli (asimmetrik) tizimlarga bo’linadi.
- Simmetrik kriptotizimlarda shifrlash va shifrni ochish uchun bitta va aynan shu kalitdan foydalaniladi.
- Ochiq kalitli kriptotizimlarda ochiq va yopiq kalitlardan foydalaniladi. Axborot ochiq kalit yordamida shifrlanadi, ochiq kalit barchaga oshkor qilingan bo’ladi, shifrni ochish esa faqat yopiq kalit yordamida amalga oshiriladi, yopiq kalit faqat qabul qiluvchigagina ma’lum.
. - Samaradorlikni yanada oshirish va har birining afzalliklaridan foydalanish uchun maqsadida simmetrik va asimmetrik shifrlash algoritmlari birgalikda ishlatiladi.
- Bu holatda simmetrik shifrlashdan maʼlumotlarni ochiq kanallar orqali uzatishda maʼlumotlarni shifrlashda, assimmetrik shifrlashdan esa simmetrik shifrlash algoritmlarining kalitlarini shifrlashda ishlatiladi.
Simmetrik kriptografik tizimlarning afzalliklari - Simmetrik shifrlashning assimetrik shifrlashdan asosiy afzalligi shundaki, u katta hajmdagi ma'lumotlar uchun tez va samarali hisoblanadi;
- sodda va tushunarli - shifrlash va ishlatish nisbatan sodda va oson;
- katta hajmdagi ma'lumotlar uchun tez va samarali;
Simmetrik kriptografik tizimlarning kamchiliklari - Kalitni sir saqlash zarurati - shifrlash va shifrni ochish turli joylarda sodir bo'ladigan, kalitni joylar o'rtasida xavfsiz ko'chirish qiyin bo'lishi mumkin.
- Kalitlarni taqsimlash: Simmetrik kalitlarni shifrlashning asosiy muammolaridan biri bu kalitlarni taqsimlashdir. Ikki tomon xavfsiz muloqot qilishlari uchun ikkalasi ham bir xil maxfiy kalitga kirish huquqiga ega bo'lishi kerak.
- Kalitlarni boshqarish: Simmetrik kalitlarni shifrlash kalitlarni ehtiyotkorlik bilan boshqarishni talab qiladi. Kalit maxfiy va xavfsiz bo'lishi kerak va shifrlangan ma'lumotlarga ruxsatsiz kirishni oldini olish uchun vaqti-vaqti bilan o'zgartirilishi kerak.
Asimmetrik kriptografik tizimlarning afzalliklari - jo'natuvchidan kalit almashishni talab qilmaydi , ya’ni kalitlarni taqsimlash zarurati yo'q;
- assimetrik kalit shifrlashda, qabul qiluvchining identifikatori raqamli imzo orqali tasdiqlanadi, bu xabar uzatish paytida buzilmaganligini ta'minlaydi;
- Maxfiylik
- Xavfsizlik
- Keng qo'llanilishi: Asimmetrik kriptografiya raqamli imzo, SSL/TLS sertifikatlar, elektron hujjatlar va boshqa ko'plab xavfsizlik va kriptografiya sohalarida keng qo'llaniladi.
Asimmetrik kriptografik tizimlarning kamchiliklari - agar qabul qiluvchi shaxsiy kalitni yo'qotsa, uni qaytarib bo'lmaydi va qabul qiluvchi shifrlangan xabarlarni ocholmaydi.
- tezligi pastligi , ya’ni shifrlashda simmetrik kriptografiyadan sekinroq. Katta fayllarning shifrlanishi yoki deshirflanishi uchun ko'proq vaqt kerak bo'ladi.
- kalit o'lchami: assimetrik kriptografik tizimlari, simmetrik kriptografi tizimlarga nisbatan ko'proq yirik kalit o'lchamlarni talab qiladi. Bu, ko'proq saqlash joyini talab qiladi.
- Narx: asimmetrik kriptografik tizimlari simmetrik kriptografik tizimlarga nisbatan qimmat bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
