2-Tajriba ishi Mavzu: Metall va uning qotishmalarini metall elektrodlar bilan elektr yoy yordamida suyultirib

---

 

2-Tajriba ishi 

Mavzu: Metall va uning qotishmalarini metall elektrodlar bilan elektr  yoy yordamida suyultirib 

dastaki payvandlashni o’rganish 

Ishdan maqsad: Qo‘lda elektr yoyli payvandlash texnologiyasi va uni bajarishda qo‘laniladigan 

asbob-uskunalarlar bilan tanishish.  

 

                              I. Ishni bajarish uchun umumiy ma’lumotlar 

Konstruksion  materiallarning  o‘zaro  ulanadigan  yuzalarini  elektr  yoyi  issiqligi  bilan  eritib 

biriktirish elektr yoyli payvandlash deb ataladi.  

 

Payvandlash xalq xo‘jalagining щamma soщasida qo‘llaniladi.  

 

Payvandlash  o‘zgarmas  va  o‘zgaruvchan  tokda  bajarilishi  mumkin.  O‘zgarmas  tokda  bajarish 

uchun  payvandlash  generatori  ishla  tiladi.  O‘zgaruvchan  tokda  esa,  payvandlash  trasformatori  tokni 

tartibga soluvchi moslama bilan birga ishlatiladi.  

 

1.Payvandlash  transformatori-kuchlanishni  220-230  voltdan  30-65  voltga  pasaytirib  be  rish 

uchun xizmat qiladi. Payvandlash toki kuchini o‘zgartiruvchi esa yoyni barqaror bo‘lishini ta’minlaydi. 

Payvandlash  transformatori  berk  o‘zakdan  (serdechnik)  iborat  bo‘lib,  materiali  trasformator 

uchun ishlatiladi gan po‘latdan plastinka shaklida yasalib, qavat-qavat qilib taxlanib o‘rganiladi. 

Plastinka yuzalari tokni o‘zgarmasligi uchun loklanadi va o‘zak otiga qo‘zg‘almas qilib birinchi 

o‘ram, tepasiga esa qo‘zg‘aluvchan qilib ikkinchi o‘ram o‘rnatilgan bo‘ladi.  

 

Birinchi o‘ram elektr tarmog‘iga ulanadi. O‘ramlar soni birin chida ko‘p ikkinchida kam bo‘lib, 

past kuchlanishda katta tok olish va zifasini bajaradi. 

 

Qo‘zg‘aluvchan  o‘ramni  (9)  qo‘zg‘almaydigan  o‘ramga  (8)  yaqinlashtirilsa  (l-masofada) 

payvandlash tok kuchi yuqori bo‘ladi. Agar uzoqlashtirilgach pasayadi (-rasm). 

2.Elektrod  tutgich-unda  elektrod  maxkamlanib  tok  yuboriladi  va  dastasidan  payvandchi  ish 

paytida ushlab turadi. Uning ko‘rinishi щar xil shaklda bo‘ladi.  

3.Ximoya  oynagi-yoy  nuridan  va  erigan  metalning  sachrashidan  payvandchi  yuzi  va  ko‘zini 

asraydi. 

4.Tok o‘tkazuvchi simlar-elastik bo‘lib, uning tashqi yuzasidan tok o‘tkazmaydigan bo‘ladi. 

5.  Metal  shchyotka  bolg‘a  zubila-payvand  choklarni  tozalash  va  chok  o‘lchovini  to‘g‘rilash 

uchun ishlatiladi. 

6. Andozalar-chok o‘lchovini aniqligini bilish uchn har xil shaklli andozalar ishlatiladi. 

7.  Payvanchilar  uchun  maxsus  kiyimlar-  kurtka,  yoki  kam  binzon  tayyorlanadi.  Ularning 

materiali  qattiq  brezentdan  bo‘lib  щavfsizlik  qoidasiga  muvofiq  tikiladi.  Oyoq  kiyimlarini  rezinaligi 

ishlatiladi. 

8. Payvandlash ishini boshlashdan oldidan texnika щavfsizlik qoidalari bilan tanishtiriladi.