2 tartibli kvadrat matritsaning


Download 0.56 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/2
Sana08.01.2022
Hajmi0.56 Mb.
#244615
1   2
Bog'liq
2-маъруза

4- §. Teskari matritsa 

n - tartibli kvadrat matritsa   

 

    ( 



 

  

  



  

 

 



  

   


  

 

 



  

   


  

     


 

  

 



  

   


  

 



berilgan bo‘lsin. 

 

Agar    A  bilan    n-tartibli 



   

  

   -  kvadrat  matritsa  ko‘paytmasi   



  -  birlik 

matritsaga teng bo‘lsa 

     

  

      



  

          

u holda  

 

  



   matritsa  A ga teskari matritsa deyiladi.  

Teorema.    A  matritsaga 

 

  



   teskari  matritsa  mavjud  bo‘lishi  uchun 

uning xosmas matritsa 

 bo‘lishi  zarur va etarlidir.  

3 - tartibli kvadrat matritsa   

 

    ( 


 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

 

  






berilgan bo‘lsin. A matritsaga teskari matritsa 

 

  



  quyidagi formula yordamida 

topiladi: 

 

  

 



 

    


 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

)

 



 

 

    



 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

)   


 

 

(



 

 

 



 

 

  



    

 

  



    

 

  



    

 

  



    

 

  



    

 

  



    

 

  



    

 

  



    

 

  



    )

 

 



 

  

Bu  yerda 



  

  

   (            )    berilgan  A  matritsa   



  

 elementining  algebraik  

to‘ldiruvchisi.  

Misol.  

    ( 


      

 

 



 

      


 

A  matritsaga  teskari 

  

  

   matritsani toping. 



 

 

Yechish. detA=2-3+0-2+18-0=15.  Demak,  

                 

  

 



 mavjud.  

  

 ni  topamiz: 



 

 

  



 

 

  



 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

 

  



 

  

 



  

), 


bu  yerda 

 

  



  (  )

   


|  

 

    



|          

  

  (  )



   

|   


   

|      



 

  

  (  )



   

 



    

|         

  

  (  )


   

|    


    

|        

 

  

  (  )



   

|   


   

|             

  

  (  )


   

|    


    

|       


 

  

  (  )



   

|    


 

 

|        



  

  (  )


   

|   


   

|       


 

  

  (  )



   

|    


 

 

|      



Demak,    berilgan  matritsaga  teskari  matritsa  quyidagi  ko‘rinishga  

bo‘ladi: 

 

  

 



 

  



        

 

 



  

  

 



 

). 


Tekshirib  ko‘ramiz: 

 

  



     

 

  



        


 

 

  



  

 

 



)   ( 

      


 

 

 



      

)   


 

 

 



  

    



 

    


 

  

 



 

 

  



)   ( 

       


 

   


 

   


)      

 

Eslatma. Xos matritsaning teskari  matritsasi mavjud bo‘lmaydi. 



Misol.  

    (


    

 

 



    

 

    



)  

 

A  matritsaga  teskari 

  

  

   matritsani toping. 




 

  

 



 

   


 

  

 



 

   


|    

    


|  

  

   



 

 

  



 

 

 



  

 

 



   

(  ) 


  

   


 

   


 

    



|  

  

   



 

 

 



  

 

 



   

 

  



 

 

   



 

    



|    

 

 



 

 

 



  

   


 

   


 

  

   



 

   


|    

    


|  

 

 



 

 

 



  

 

 



   

 

  



 

 

   



|  

 

 



  

|  


 

  

 



 

 

  



   

 

   



 

  

   



 

   


|  

 

 



  

|     


 

 

  



 

 

   



 

  

 



 

   


|   

   


|  

 

 



 

 

 



  

   


 

   


 

  

   



 

   


|    

 

 



|  

  

  



 

 

 



  

   


 

   


 

  

 



 

   


|    

 

 



|    

 

 



 

 

1



1/10

29 /120


1/ 8

1/ 5


1/15

0

2 / 5



13 / 60

1/ 4


B

A





 







 


5- §. Matritsaning  rangi 

Biror  mxn  - o‘lсhamli  A  matritsa   

 

 

    (  



 

  

 



  

 

 



  

   


  

 

  



   

  

     



 

  

 



  

   


  

 



berilgan  bo‘lsin.  A  matritsaning  ixtiyoriy    k  ta    yo‘lini    va    k  ta  ustunini  olib, 

(k≤min(m,n))  k-tartibli  kvadrat  matritsa  tuzamiz.  Bu  kvadrat  matritsaning 

determinanti matritsaning k-tartibli minori deyiladi.  

1-ta’rif.  A  matritsaning  noldan  farqli  bo‘lgan  eng  yuqori  (katta)  tartibli 

minoriga uning rangi deyiladi  va rank A bilan belgilanadi. 

Matritsaning    rangi    uning    yo‘llari    va    ustunlari    sonidan  katta  

bo‘lmaydi, ya’ni    rang A ≤ min(m,n). 

1-ta’rifdan quyidagilar kelib chiqadi: 

1)  agar    rang  A=k  bo‘lsa,  u  holda  A  matritsa  minorlari  orasida    noldan 

farqli k-tartibli kamida bitta minori mavjud bo‘ladi;     

2)  (k+1)  va  undan  yuqori  tartibli  minorlari  (agar    ular    mavjud    bo‘lsa)  

nolga teng. 

1-misol.

 

Ushbu 



    ( 

 

   



 

   


      

matritsaning   rangini toping.  




 

Berilgan  matritsaning  2-tartibli  minorlari  bir  nechta  bo‘lib,  ulardan  biri 

|  

 

    



|      bo‘ladi. A matritsaning  3-tartibli minori  

 



   

 

   



      

determinantlarning xossalariga ko‘ra nolga teng (Qaralsin, 1-bob, 3-§, 5-xossa).  



Eslatma.  Diagonal  matritsaning  rangi    bosh  diagonaldagi  nolga  teng 

bo‘lmagan elementlar soniga teng bo‘ladi. 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

Download 0.56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling