2 tema: Viruslar ushin gemagglyutinatsiyani toqtatiw reaksiyasi (gatr) járdeminde antitelolardi titrlash

8-keste. Gatr járdeminde antitelolardi n'ykasl keselliginiń virusina qarsi titrlash.

Reaksiyaning komponentleri	Tajribe									Qadagalaw
	Sarisiw suyiltiriliw									zar-dob-lar		Erit-rotsitler		Virusting GAB
	1:2	1:4	1:8	1:16	1:32	1:64	1:128	1:256						2		1		1/2		1/4
Fiziologik eritpe, ml	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2		0,2		0,4		0,4		0,4		0,4		0,4
Zardob, ml	0,2	0,2 ml dan ketma-ket o‘tkazish*							-		-		-		-		-		-
Virus T=4GAB, ml	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2		-		-		0,4		0,4 dan o‘t-kazish**
Virus bi-lan zar-dobni qo‘shish (kontakt)	Xona haroratida 40-60 daqiqa qoldiriladi
1% eritro-tsitlar	0,4	0,4	0,4	0,4	0,4	0,4	0,4	0,4		0,4		0,4		0,4		0,4		0,4		0,4
Saqlab tu-rish (eks-pozitsiya)	Xona haroratida 40-60 daqiqa qoldiriladi
natija	-	-	-	-	-	++	+++	+++		-		-		+++		++		-		-

*Aqirgi probirkadan 0,2 ml shiǵarip taslanadi.
** aqirǵi probirkadan 0,4 ml shiǵarip taslanadi.

Sonday eken, hár bir probirkaǵa virustiń kóleminde hám sarisuwdiń kólemine teń eritrotsitlerdiń 1% suspenziyasinan qosilǵanda bul jerdegi virionlardiń sani eritrotsitlerdi 100% agglyutinatsiyaga ushiratiwǵa ilayiq (virustiń 1 gab 1% suspenziyadagi eritro-tsitlarni 50% agglyutinatsiyalashini eske alamiz ). Eger virusti 4 gab den kem alsaq, gemagglyutinatsiya hádiysesi júz bolmawi virionlardiń sani ol yamasa bul texnikaliq qáte hám kemshilik sebeplerine kóre kútpegende azayiwi názerde tutiladi hám nátiyjede eritrotsitlerdi 50% agglyutinatsiyalaw qábileti azayiwi múmkin (sonday eken, eki krestga bahalanǵan aniq agglyutinatsiyada júz bolmawi múmkin).
Bul jagdaida júz bolmawi ushin probirkaǵa 1% eritrotsitlar suspenziyasi virus qansha kólemde bolsa, sol kólemde teń quyiladi (yamasa probirkadaǵi suyiqliq kóleminiń yarimina teń) yamasa virustiń titrin 8 gab kóteriledi. Eki jagdaida da bir probirka daǵi virus muǵdari minimumina 4 ret asadi hám gemagulyutinatsiya usili menen aniqlanadi. Biraq antitelo titridiń kórsetkishi 2 ret kem boladi.
Kórsetilgen bul usil, kóbinese, antiteloniń aniq titrini aniqlaw áhmiyetsiz bolǵan waqitlarda qollaniladi. Gatr diń modifikatsiyasi 9 kestede kórsetilgen


9 -keste. Eritrotsitlerdiń eki ret kemeytirilgen muǵdariniń gatr dagi sxemasi

Reaksiyaniń komponentleri	Tajribe								qadagalaw
	Zardobni suyultiriw								Zar-dob-lar		Erit-rotsitlar
	1:2	1:4	1:8	1:16	1:32	1:64	1:128	1:256					2		1		1/2		1/4
Fiziologik eritma, ml	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2		0,2		0,4		0,2		0,2		0,2		0,2
Zardob, ml	0,2	0,2 ml dan ketma-ket o‘tkazish							0,2		-		-		-		-		-
Virus T=4GAB, ml	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2		-		-		0,2		0,2 mldan o‘tkazgich
Virus bi-lan zar-dobni qo‘shish (kontakt)	Xona haroratida 40-60 daqiqa qoldiriladi
1% eritro-tsitlar	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2		0,2		0,2		0,2		0,2		0,2		0,2
Saqlab tu-rish (eks-pozitsiya)	Xona haroratida 30-40 daqiqa qoldiriladi
natija	-	-	-	-	++	+++	+++	+++		-		-		+++		++		-		-

Antiteloniń titrin tuwri aniqlawda sarisuwdiń suyultirilgan dárejesi de tásir etedi. Suyultiriw dárejesi qansha kishi bolsa, antiteloniń titri sonsha tuwrilaw aniqlanadi, lekin júdá kishi suyultiriw dárejelerin tayarlaw qolaysiz bolǵanliǵi sebepli ádetde eki márteli suyultirilgani qollaniladi.
sarisuw daǵi antiteloniń titrin júdá tuwri aniqlaw kerek bolǵan waqitta reaksiyada alinǵan virustiń muǵdari 4 gab titri qadaǵalawda kem bolǵan waqti, antiteloniń titrin ózgertiwdiń ilaji bar. Eger qadaǵalawdaǵi 3-probirkada virustiń titri 1\2 gab 2-3 krestga teń gemagglyutinatsiya hám 4 te bolsa keri nátiyje bolsa, bul bolsa reaksiyaǵa 4 gab ornina 8 gab virus alinǵaninan dárek beredi. Usiniń sebepinen tekseriletuǵin sarisuw daǵi antitelodiń haqiyqiy titri alǵanimizdagidan eki márte joqari boladi. Eger virustiń titrini 4 gab alinǵanda (8 gab emes) oniń gemagglyutinatsiyalovchi aktivligin neytrallaw ushin 2 ret kem antitelo talap etilerr edi hám sarisuwdiń gemagglyutinatsiyani toqtatushi aqirǵi suyultirilgani 2 ret kóp bo'lar edi.
kerisinshe, eger virustiń 1 gab qadaǵalawinda (2-probirka ) gemagglyutinatsiya júz bolmasa, ol jaǵdayda sarisuwdaǵi antiteloniń titri 2 ret kópliginen dárek beredi.
hámme waqit gatr tekseriletuǵin sarisuwlardi virusqa qarsi termostabil spetsifik bolmaǵan ingibitorlardan tek qiliwdi názerde tutiw kerek, sebebi olar da virustiń gemagglyutinatsiyalawshi qábiletin toqtatiw ózgeshelikine iye.
sol maqsette sarisuwlarǵa tómendegi elementlerdiń biri menen islew beriledi; karbonat angidridgazi (co2), kaliy periodat (klo4), rivanol, kaolin, aktivlestirilgen kómir, xolera vibrionining ekstrakti hám hokozolar. Virustiń termostabil spetsifik bolmaǵan ingibitorlarinan sarisuwdi azat etiwdiń eń ápiwayi usili CO 2 járdeminde qayta islew esaplanadi. Oniń ushin daslep sarisuw distillangan suw menen 1:10 suyultiriladi gaz kóbik payda bolip 3-5 minuta dawaminda sarisuw ilaylilanguncha (ballon yamasa kipp apparatinan paydalanip ) co2 gazi ótkeriledi.
keyininen sarisuw 10-20 minut dawaminda 2000-2500 ayl/minut dawaminda centrifugalanadi, shókpe ústi suyiqliǵi alinadi (ingibitorlar shókpege túsedi).
sarisuwdiń izotonikligin qayta tiklew ushin 8,5% natriy xlor eritpesinen oniń 0,1 kólemde suw menen suyultirilganiga teń kólemde quyiladi. Co2 menen qayta islengen sarisuwlardi isletgenimizde 1:11 dárejegeshe suyultirilganin yadta saqlaw kerek.
tapsirma
qoyanniń qan sarisuwinda n'yukasl keselligine qarsi antiteloniń titrin gatr járdeminde aniqlaw.

material menen támiyinlew:
titri aniq bolǵan n'yukasl keselliginiń virusi (aldinǵi shiniǵiwdan ); n'yukasl keselligine qarsi immunlanǵan co2 menen qayta islengen qoyanniń qan sarisuwi ; fiziologikaliq eritpe nasl; 1% juwilǵan qoraz eritrotsitlerdiń suspenziyasi; pleksiglas paneller; 1 ml belgilengen pipetkalar; rezina almurtlar ; kipp apparati.

shiniǵiwdiń shamaliq jobasi (2 saat )
1. Gatr qoyiw kesteine qaray (ótken shiniǵiwdan ) studentlerdiń ózbetinshe jumisi : a) sarisuwdiń eki karalli suyultirilganini tayarlaw (0, 2 ml); b) virusti 4 gab titrini qosiw (0, 2 ml); s) virus menen sarisuwdi 40 -60 minutaǵa shekem qosip turiw.
2. Oqitiwshiniń qadaǵalaw sorawlari hám túsindiriwi (qosiw waqtinda )
3. Sarisuwlardi viruslardiń spetsifik bolmaǵan ingibitorlaridan tazalaw jollarin kórsetiw.
4. Studentlerdiń ózbetinshe jumisin dawam etkazish: a) eritrotsitlar suspenziyasini quyiliw ; b) 30 -40 minuta saqlap turiw (ekspozitsiya)
5. Ekspozitsiya waqtinda oqitiwshiniń túsindiriwi.
6. Antiteloni titirew degi gatr diń nátiyjelerin esaplaw.
7. Sorawlarǵa juwap beriw.
qadaǵalaw ushin sorawlar :
1. Antigenler hám antitelolar ne?
2. Serologik reaksiya ne hám qaysi maqsette isletiledi?
3. Gatr qóllaw daǵi tiykarǵi tártip qaǵiydalar nelerden ibarat?
4. Gatrning modifikatsiyasin aytip beriń?
stilistik kórsetpeler:
sarisuwlardi tayarlaw eń quramali hám juwapkershilikli esaplanadi. Tiykarǵisi ol virus benen isenimli lslewi kerek. Ańsat tabilatuǵin hám aldina qoyilǵan maqsetke juwap bere alatuǵin n'yukasl keselliginiń virusi esaplanadi (eń qolayi h shtammi). Shiniǵiwlarda bul virustan embrionga juqtiriw, hám de virustiń titrin aniqlaw maqsetinde isletiledi.
odan tisqari n'yukasl keslligine qarsi quritilǵan virus vaksinani da qóllaw múmkin. Eger n'yukasl keselligine qarsi spetsifik bolǵan sarisuwdiń kóp muǵdardaǵisi kerek bolsa, 1-2 qoyan alinip olarǵa suyultirilgan virus vaksina juqtiriladi. Virus qarin boslig'ina hám muskul ishine (virustiń titri ilaji bolǵaninsha joqari boliwi kerek) 5 ml jiberiledi hám 12-14 kúnden keyin immunlaw tákirarlanadi.
7-10 kúnnen keyin qoyan qansizlantiriladi hám qani steril idisqa quyilib sarisuwi alinadi.
aktivligi gatr de tekseriledi hám titri (1:160 -1:1280 araliǵinda boladi ).
keyininen 1-2 ml kólemdegi ampulalarga quyilib, tońlatqishdiń kamerasina qóyiladi. Sarisuwdiń aktivligi bir neshe jil saqlanadi. Gatr ushin sarisuwdiń (1:10 ) suyultirilgani qollaniladi.
shiniǵiw ushin virus titrining 4 gab aldinan titrlab qóyiladi. Sarisuwlardi virusqa qarsi termostabil bolmaǵan ingibitorlaridan azat etiw usillarin barliq gruppalarǵa kórsetiw kerek.