2. Xufyona iqtisodiyot turlarining tasnifi va uni baholashga nisbatan yondashuvlar

3

• 4

• Norasmiy iqtisodiyot

• Norasmiy iqtisodiyot jamiyat foydasini hamda mulkchilik munosabatlarini, litsenziyalashni, mehnat shartnomalarini moliyaviy kreditlash va ijtimoiy sug’urtalash munosabatlarini tartibga soluvchi qonunlar va mamuriy qoidalar bilan belgilangan huquqlarni buzgan holda alohida xarajatlarni tejovchi iqtisodiy faoliyatni o’z ichiga oladi.

• ,

• Xufyona xo’jalik aylanmasi, tabiiyki, rasmiy statistikaga kiritilmasligi bois, xufyona iqtisodiyot o’lchamlarini baholash muammosi o’ta dolzarb hisoblnadi. Ushbu maqsad uchun quydagi yondashuvlardan foydalaniladi:

• Monetar usul

• U xufyona hisob-kitoblarda faqat naqt mablag’lardan foydalanishi to’g’risidagi gipotezaga asosida quriladi

• Unda deklaratsiya daromadlar xarajatlar summasi, tovarlar va xizmatlar iste’molining real hajimlari bilan taqqoslanadi

• Xarajatlar va daromadlar balanslari usuli

• Bandlikni tahlil qilish usuli

• U shuni nazarda tutadiki, uzoq vaqt mobaynida saqlanib kelayotgan ro’yxatga olinmagan ishsizlikning yuqori darajasi xufyona sektorda bandlik uchun keng imkoniyatlar mavjudligidan dalolat beradi

• U xarajatlarning ma’lum texnologik koeffitsentlari asosida mahsulot ishlab chiqarishning real hajmi haqidagi ma’umotlarni olish imkonini beradi

• Masalan, iste’mol qilinadigan elektr energiyasining dinamikasi va deklaratsiya qilinadigan mahsulot ishlab chiqarish dinamikasi to’g’risidagi ma’lumoylar taqqoslanadi

• Texnologik koeffitsentlar usuli

• Uy xo’jaliklari va korxonalar rahbarlari o’rtasida so’rov o’tkazish

• ;

• U xufyona iqtisodiyotning o’lchamiga eksport baxolarini beradi

• Sotsiologik usul

• U xufyona bitimlar amalga oshiriladigan alohida me’yorlarni, ularning jamiyatda tarqanlganligi, bitimlarni tuzishda qanchalik qo’lanilishini taxlil qilishdan iborat

•