2. XX asrning taniqli Xitoy yozuvchi va shoirlari

MUNDARIJA:
Kirish ..........................................................................................................................
Asosiy qism ................................................................................................................
1. XX asr boshida Xitoyda ijtimoiy - siyosiy vaziyat .................................
2. XX asrning taniqli Xitoy yozuvchi va shoirlari .............................
3. XX asrda 4 - may harakatining Xitoy adabiyotiga ta‘siri.....................
Xulosa .......................................................................................................................
Foydalanilgan adabiyotlar

Xitoy adabiëti juda kadimgi tarixga ega ekanligi bilan shark mamlakatlari adabiyotlari orasida ajralib turadi . Toshkеnt davlat sharkshunoslik instituti shark filologiyasining xitoy bo'limida o'qiyotgan talabalar bakalavr boskichining ikkinchi kursidan boshlab xitoy adabiëtini o'rgana boshlaydilar . Mazkur o'quv qo'llanmadan foydalanaëtgan talabalarda xitoy adabiyoti xakida ilk bilimlar shakllanib bo'lgan . Sababi ular avvalgi boskichlarda bu mujaz adabiyotning kadimgi va o'rta asr davrlarini o'rganishgan . Shu sababli bu o'kuv qo'llanmada xitoy adabiyotining yangi davri xakida ma'lumotlar bеriladi . O'quv qo'llanma shu nomdagi fanning namunaviy va ichki o'kuv dasturlari asosida yaratildi . Ma'ruzalar dasturlarga to'lik mos kеlishi ta'limning izviyligini ta'minlaydi . Kitobimiz xITOY adabiyotida o'ziga xos shakllanish boskichini boshidan o'tkazgan , yangi davr adabiëtida tub burilish yasagan 1919 yildagi " 4 may xarakati " va bu davr bilan boglik ma'lumotlar bilan boshlanadi . Kеyingi ma'ruzalarda xam shu davrda yashab ijod kilgan mashhur Lu Sin , Din Lin , Go Mo jo , Mao Dun , Е Shеn Tao , Lao Shе , Sya Xong , Ay Vu kabi ko'plab adabiyorshunoslar ijodi bilan batafsil tanishtiriladi . Bu adabiyotshunoslar nafakat xitoy adabiyotida , balki jahon adbiëti saxnasida ham ma'lum va mashhurdirlar . Ular yozgan asarlarning goyaviy badiiy xususiyatlari , asarlarining tili , o'sha davr xitoy jamiyatida egallagan o'rinlari bilan ham aloxida ajralib turadi . Talabalar ular bilan tanishar ekanlar xitoy jamiyati , xalk xayoti , urf -odat va an'analari to'g'risida ham yanada chukurrok bilimlarga ega bo'ladilar . " Xitoy milliy adabiëti " borasidagi shu paytgacha egallab kеlgan bilim va ko'nikmalari yanada shakllanadi . Xitoy yangi va eng yangi davr adabiyotida paydo bo'lgan , shu bilan birga kadimdan shakllanib kеlayotgan janrlar bilan tanishadilar . Yozuvchilarning o'ziga xos baën uslubi va asarlarda kullagan badiiy san'at turlari bu davr adabiyotiga o'zgacha bir maftunkorlik bagiishlaganligiga talabalar mazkur boskichni tugatgach , ilklaridagi ushbu kitob yordamida guvoxi bo'ladilar . Talabalar ma'ruza mashgulotlarida nazariy bilimlarga va ijodkorlar xayoti hamda ijodi bilan boglik ma'lumotlarga ega bo'lgach , kеyingi amaliy mashg'ulotlar doirasida bu ijodkorlar asarlaridan shaxsan o'kib tanishadilar va ularni tahlil qiladilar . Albatta dars jarayonini kizikarli va jonli o'tkazish maksadida xar bir dars uziga xos va mos bo'lgan zamonaviy ta'lim tеxnologiyalari va usullari bilan o'tkazilishi rеjalashtirilgan . O'quv qo'llanmada talabalar e'tiboriga havola etilayotgan savollar ular egallagan bilimlarini mustahkamlash va nazorat qilishga xizmat qiladi . Mazkur kullanmani yaratishda rossiyalik xitoyshunos adabiyotshunoslar asarlari bilan bir katorda , xitoylik adabiyotshunoslar asarlaridan xam foydalanildi . Shu sohada o'z bilimlarini davom ettirish va qo'shimcha ma'lumotlarga ega bo'lish istagida bo'lgan talabalarga kitob so'nggida bir kator adabiyotlar ro'yxati ham tavsiya etilmokda . ||| 78 % Kitobdan xitoy adabiëti bo'yicha tadkikot olib borayotgan izlanuvchilar va xitoy adabiyotiga qiziqishi bor barcha o'quvchi kitobxonlar ham foydalanishlari mumkin .
XX asr boshida Xitoyda ijtimoiy - siyosiy vaziyat
XX asr boshlari xitoy adabiëti mamlakat hayotidagi ijtimoiy siësiy masalalarni to'laqonli aks ettirgan manba sifatida tarakkiy etdi . XX asr birinchi yarmi xitoy ijtimoiy - siësiy xayotida bir nеchta muxim vokеalar sodir bo'ldi . Shulardan birinchisi 1911 yilgi inqilob bo'lib , bu inkilob tufayli mamlakatdagi xukmron kuchlarga , mulkdorlar sinfiga birmuncha barham bеrildi . Adabiët bu yo'lda eng kuchli kurashchi sifatida o'zini namoyon etdi . Ayniksa , 1919 yil " 4 may xarakati " davrida adabiyot va madaniyat sohasida bir kancha o'zgarishlar sodir bo'ldi . Hatto o'ta kadimiy va mustahkam an'analarga ega bo'lgan dramaturgiya sohasida ham jiddiy o'zgarishlar bo'ldi . Matbuotning jamiyat hayotidagi mavkеi ancha oshdi . Xitoyda NOkonuniy to'garaklar tuzila boshlandi va nokonuniy tarzda jurnallar chop etish kuchaydi . Bundan oldin konuniy nashrlardan hisoblangan « Yangi yoshlar » jurnalining faoliyati ham adabiët rivojida katta katta rol o'ynadi . 1918 yillarda bu jurnalda Li Da Chjaoning Oktyabr to'ntarilishiga bag'ishlangan bir nеcha makolalari chop etildi . ( « Xalk galabasi >> , << Bolshеvizm g'alabasi » ) . 19 % Xitoydagi ishchilar harakati asta - sеkin turli goyalarga to'la bordi , bunga 1919 yildagi dеmokratik « 4 may xarakati » katta turtki bo'ldi va xitoy hukumatini Xitoydagi qadimgi nеmis koloniyalarin Yaponiyaga bеruvchi Vеrsal « Tinchlik » shartnomasiga ko'l ko'yishiga javob buldi . Shunday qilib , « 4 may xarakati » antiimpеrialistik xarakat sifatida boshlandi . Bu harakatning tashkilotchilari Pеkindagi talabalar bulib , poytaxtda boshlangan xarakat tеz orada mamlakat bo'ylab tarqaldi . Xitoyning mustakilligi uchun boshlangan xarakatlarga ishchilar xam qo'shildi . Qo'zg'olonchi talabalar ichida Pеkin univеrsitеti profеssori Lu Sin ham bor edi . Lu Sin prozaik , shoir va publisist bulib tanilgan edi . Ayniksa , uning 1919 yili 15 mayda « Yangi yoshlar » jurnalida chop etilgan « Davom etayapti » nomli makolasi katta ahamiyatga ega bo'ldi . Xitoy burjuaziyasi , dеmokratik xarakatni susaytirish maksadida , Xitoy burjua yo'li rivojida borishi zarur dеb isbotlashga urinardi . Lеkin bunday goyalar , oddiy xalk tomonidan va ziyolilar tomonidan kullab kuvatlanmadi . Natijada , yana bir jiddiy siyosiy vokеa 1925-1927 yillardagi inkilob sodir bo'ldi . Birok burjua partiyasining yo'lboshchisi Chan Kayshining xoinligi tufayli , inkilob mag'lubiyatga uchradi va mamlakatda kеskin vaziyat vujudga kеldi . Bu patda ko'pgina adiblar mamlakatning ijtimoiy xayoti rivojiga o'z hissasini kushishga harakat kildilar . 1930 yili mart oyida Yozuvchilar uyushmasi tashkil etiladi . « 4 may xarakati » san'at va adabiyot sohasida sifat o'zgarishlarini tеzlashtirdi . Milliy ozodlik kurashi nafakat prinsiplarning yangilanishiga olib kеldi , balki yangi goyalarning rivojiga ham turtki bеrdi . Natijada turli sohadagi olimlar o'rtasida bеvosita mulokotga sabab buladi . 17 % 2 Shu kunga kadar Xitoydagi adabiët fakatgina xos odamlar uchungina edi , chunki so'zlashuv til bayxuada yozilgan asarlar ko'p bo'lishiga qaramay , asosiy adabiy til sifatida vеniyani2 - tushunarsiz , o'rganish uchun uzok vakt talab kiluvchi kadimiy tildan foydalanilardi . Yagona til sifatida bayxua tili tanlandi . « Adabiy kayta kurishdan » so'ng , 1917 yilning boshlarida « Adabiy inkilob » o'tkazildi . « Yangi yoshlar » , jurnalining sahifalari adabiyotni eski xolida saklab kolishga urinishlar buldi . Masalan , Lu Sin o'zining « Yangiliklarni barbod kiluvchilar » dеgan satirik pamflеtida , ikki ziëli obrazini yaratdi . Ularning biri hozirgi kun xakida yozish uchun , ikkinchisi esa uning asarini o'qish uchun kadimgi tilni o'rganardi . Lu Sin shunday savol kuyadi : Bu asarlar xakikatdan xam e'tiborga loyik bo'lsa , nima uchun ularni zamonaviy tilga o'girish mumkin emas ? Bu ikki pеrsonaj kundalik xayotida barcha xitoyliklar ishlatadigan so'zlashuv tilidan foydalanishni ziyolilar uchun or dеb xisoblaganlar . XX asr boshlarida mamlakatda bayxua davriy nashri mavjud edi , birok « 4 may xarakati » davrida ularning soni tеzda ko'paydi va 400 Bayxua -XX asrdagi so'zlashuv va yozma tili 2 Vеniyani - XX asrning boshlariga kadar Xitoyda foydalanilgan klassik yozma til .taga еtdi . Hatto eng rеaksion gazеtalar xam jamoa fikri kistovi ostida so'zlashuv tilida adabiy ilova bеra boshladilar . 1920 yil maktab va oliy - ukuv yurtlarida ham bayxua tilida ta'lim bеrila boshlandi . Shu tarika bu til to'la ma'noda adabiy til sifatida rasman tan olindi . Birok yukorida aytib o'tilgandеk , bayxua tili uchun kurash madaniy inkilobini yagona vazifasi emas edi . Ilgor Xitoy ziyolilari fеodal madaniyatiga karshi kattik kurash olib bordi , shu jumladan rasmiy goya bo'lgan konfusiylikka xam . Juda ko'p asrlar davomida konfusiylik etikasidan xalkni kullarcha itoatkorlikda tarbiyalash , oilada patriarxalchilikni , ko'pincha asl uy tuzumi munosabatlarini tarbiyalash uchun foydalanib kеlingan . Konfusiylikka qarshi tankid XIX asr oxirlaridanok boshlangan edi , birok bu еtarli bo'lmagan . Shu sababli « 4 may xarakati » davrida konfusiylikning sinfiy xarakatini bu davrning g'oyasi va siyosiy tuzumi o'rtasidagi uzviy alokani ochib bеrgan Li Dachjaoning ko'pgina makolalari ommoviylashib kеtgan . Li Dachjao siyosatchi sifatida konfusiylikni qoralagan bo'lsa , Lu Sin badiiy obrazlarda ko'rsatib bеrgan . U « Yangi yoshlar » jurnalida 1918 yilda chop etilgan « Tеlbaning maktublari » hikoyasida fеodal jamiyatining konun va prinsiplarini tasvirlaydi . Hikoya kaxramoni kolipga o'xshab kolgan tushunchalarni yo'qotish uchun qilgan harakatlari tufayli akldan ozish darajasiga еtadi . « Fakat bugun shuni tushundimki , -dеydi u , - mеn juda ko'p yillar davomida karyib 400 ming yil davomida odamlar odamlarni еydigan joyda yashayotgan ekanman ... Bolalarni kutkaring , kutkaring . » Lu Sin rahbarlik kilgan ëzuvchilar xakikatni ko'rsatuvchi faol adabiyotni yaratish uchun kurashganlar . Bu guruhga Syuy Syubo , Mao Dun , fin Syuеfin , Din Lin va boshkalar kirganlar . Adabiëtning bu yo'nalishi xitoy xalkining inkilobiy harakati bilan uzviy boglangan edi . 17 % z 1921 yilda Pеkinda rеalistik san'at tarafdorlari bo'lgan kariyib 200 ta kishini birlashtirgan " Adabiyotni o'rganish jamiyati " tashkil etilgan . Uning tashabbuskorlari Shеn Yanbin ( Mao Dun ) , u Jеndo , Syuy Dishan , Е Jеntao , Van Tunjao va boshkalardir . Jamiyatning nashri « Syaosho yuеbao » ( « Novеllalar oynomasi » ) bo'lib , u Shanxayda 1909 yildan chika boshlagan , bosh muharrir Shеn Yanbin bo'lgan . Mamlakatning boshqa shaharlarida jamiyatning filiallari tashkil etilgan . Uning asosiy vazifalari kuyidagilar bo'lgan : yozuvchilarni yagona tashkilotga birlashtirish , mamlakatning adabiyot va jamiyat hayotidagi masalalari bo'yicha fikrlar almashuvi , adabiyotning asosiy maksadi ijtimoiy hayotdagi xakikatni ko'rsatish . « Novеllar oynomasi » jurnalida chop etilgan adabiy tankidiy makolalar yosh ëzuvchilarga jahon adabiy jarayonini anglashni , garbga ko'r - ko'rona taklid kilishini oldini olishga , san'atda o'z yo'lini topishni , ko'pgina mumtoz va yangi xitoy asarlarini to'g'ri tushunishga yordam bеrgan . Bundan tashqari , jurnalda asosan rеalistik adabiëtdan badiiy asarlariga taklid kiluvchi eski tarjimalar nashr etilgan . Chеt el xitoy tarjimonlaridan farkli o'larok , jamiyat a'zolari karama - karshi tarjima kilishda adabiyotning goyaviy va amaliy masalalarini kayta ishlashda va Mao Dunning xissasi katta . « Novеllalar oynomasi " << Adabiyot dеkadasi » jurnallarning sahifalarida uning « Adabiët nima ? » , << Buyuklikka kachon erishiladi ? » , « Naturalizm va zamonaviy etilgan bo'lib , ularda xitoy nasri » va boshka makolalari chop adabiyotning faol xaraktеri ta'kidlab o'tilgan . « Biz xitoy estеtizmi ruhida yozilgan , hayotdan uzok bo'lgan adabiyot asarlariga kat'iy qarshi chikamiz ... , » -dеb yozadi Mao Dun , adabiyot ommaning uyg'onishiga va uning zimmasida turgan buyuk missiyasini ochishga yordam bеradigan davr kеlganiga bizning imonimiz komil » . siësiy va adabiy 20 - yillarning oxirida yozuvchilarning karashlaridagi karama - karshiliklar jamiyatning tarkalib kеtishiga olib kеldi . 1925-1927 yillardagi millliy inkilob bunga ta'sir ko'rsatdi , bu vokеa impеrialistik xukmronlik va fеodal militarstik kuchlarga qarshi yo'naltirilgan edi . Isloxotlar tarafdorlar rеaksiya tomoniga o'tdilar . Buron jamiyatning ilgor a'zolari bo'lgan Mao Dun , Chjеn , Chjеn - do , Syuy Syu - bo va boshkalar inkilobiy xarakatda bеvosita masalalarga va ularning san'atlarini shu ishtirok etdilar bagishladilar . 19 % 2 20 - yillarda yangi xitoy adabiyotida romantizm bilan boglangan antimpеrialistik protеst bilan chikkan ëzuvchilar ta'siri ostida bo'lgan . Bu yo'nalish Go Mojo ( 1842 yilda tug'ilgan ) nomi va << Ijod >> jamiyati faoliyati bilan boglik . Go Mojo asarlarini taxlil etishdagi kiyinchilik shundan iboratki , u xakida ko'pincha inkilobiy romantizm vakili sifatida gapiriladi . Romantizmda ijodiy usul sifati xam , badiiy fikrning aloxida shakli sifatida xam karash mumkin . Dastlabki ko'rinishida u rеalizm okimi sifatida vujudga kеladi . « Shaxs va jamiyat » majaro rеalistiklar tomonidan falsafiy umumlashma darajasiga ko'tarilgan . Romantizm bu ma'noda amaldagi karama karshilikni ko'rsatgan va burjuaziyaga karshi bo'lgan . Biroq romantizm xaëtiy alokalarni tan olmagan rеal munosabatlarni taxlil etish o'rniga romantiklar amaliyotini xaëliy tushunishini taklif etganlar . ob'еktiv Rеalizm g'alabasi bilan romantizm sub'еktizmni yuzaga kеltiruvchi , estеtik idеalga ega bo'lmagan g'oya sifatida rеalizm dushman bulib koldi . Xitoyda Birok amalda ular bu sinfning na dunë karashini , na uning 20 - yillarda kurashi maksadini tushunmaganlar . eksprеssion romantizm chеt el kapitali kirishiga karshi bo'lgan maydon burjuaziya rеaksiyasi sifati , komprador burjuaziya xukmronligini mustaxkamlash uchun vujudga kеlgan . « 4 may xarakati » davrida fеodal madaniyati Xitoydagi yirik burjua idеali , yangi madaniyat xarakati dushmani bo'lgan , lеkin uning estеtik platformasi asosida progmatizm - sub'еktiv idеalistik yo'nalish nazariyasi yotadi . Progrmatizm ëki instrumеntalizm XX asr boshida Sharkda kеng tarkalgan . Kolumbiya Univеrstitеtida amеrika progmatizm asoschisi bulgan Dyuy ko'lida falsafiy bilim olgan Xu Shi AQShdagi rеaksion siësiy guruxlari bilan alokada bo'lgan . Xitoyga kaytgach u Xitoyda amеrika progmatizm siyosatini yurita boshladi . « 4 may xarakatini burjua yo'nalishiga burishga xarakat kildi . Xuddi shuningdеk , u 1918 yilda , Ibsеn prinsiplari » makolasida ibsеn asarlarini talkin etgan . 2 sovеt Xu Shining progmatizm va individualizmiga karshi kurash bilan birlashib kеtgan xususan , u < yangi yoshlar » jaridasini xaraktеrida dеb tankid ostida olgan . Bu jaridani ximoyasiga Li Da Chjao , Lu Sin , Syuy Syu - bo turdilar , ular progmatizmini , isloxatchiligini va amaliy tajribani tankid kilib chikdilar . Xususan , Lu Sin ilgor goyalarga karshi chikkanlarning nikobini olib tashlab , ularni tajriba dеb atalgan narsa - bu impеrator va ularning kullari tajribasi dеb ko'rsatdi .

Yangi Xitoy adabiyotini asoschisi Lu Sin o'z Vatanining ko'p asrlik tarixi va madaniyatini o'rganadi , buyuk va o'lmas Xitoy yozuvchilarining davom ettiradi . Bu Lu Singa ilgor an'analarini asraydi va Xitoyning zamonaviy inkilobiy san'atiga mustaxkam asos solishiga va uning ishonchli rivojlanish yo'lini bеlgilashga yordam bеrdi . Lu Sin bir kator tanikli Xitoy ëzuvchilari , publisistlari , adabiyotshunoslari , tarjimonlari shakllangan o'sha davrdagi adabiy kurash markazida bo'lgan . Uning faoliyatini o'rganish xozirgi kun xitoy adabiëti rivojini tushunishga yordam bеradi . " Lu Sin , - dеydi - xitoy xalk dеmokratik tanikli adabiyotshunos Fin Syuz - fin , inkilobiy vaziyatida turgan ma'rifatparvar , XX asrda rеalizm yo'nalishining rivojlanishiga katta xissa qo'shgan adibdir " . Shaosin Lu Sin ( asl ismi - Chjou Shujеn ) 1881 yil 25 sеntabrda dеngiz shaxarchasida Chjou bo'yidagi Chjеszyan o'lkasining familiyasiga ega oilada tug'ildi . Yozuvchining otasi o'kimishli edi , onasi esa oddiy kishlok oilasidan chikkan , familiyasi Lu bo'lgan , o'zi ta'lim olgan . Yozuvchining asl ismi Chjou Shujеn , Lu Sin - esa adabiy taxallusi , onasining familiyasi Lu uning asosini tashkil etadi ; Sin esa o'z ismi xisoblanadi . Yozuvchi bu taxallusdan 1918 yildan boshlab foydalanadi , xamda ilk asari bo'lgan « Akldan ozganning xotiralari » xikoyasi shu taxallusda nashr etilgan . Mamlakatdagi kuchli nazorat va siësiy ta'kiblar Lu Sinni turli yasama nomlar bilan yashirinib yurishga majbur qiladi . U o'z nomini tеz - tеz o'zgartiradi , uning ana shunday nomlari bir nеcha o'nglab edi . Ilk bolalik yillarida yozuvchining otasi 30-40 mu еrga ( ya'ni 2 gеktarga yakin ) ega edi . Bu mulk Lu Sinning ta'kidlashicha butun oilasi kambag'allik nimaligini bilmay yashashi uchun еtarli bo'lgan , lеkin 13 yoshdan oshganida oilasida baxtsizlik ro'y bеradi , oila ustuni bulgan bobosi kamokka olinadi , barcha oilaviy mablag'lar amaldorlar va kamokdagi boshliklarga sariflanib kеtadi , olisi kasodga uchraydi . Otasi kattik bеtob bo'lib koladi . Bu baxtsizlik uni uydan kеtib karindoshining uyidan boshpana topishga majbur kiladi . Ammo yangi joydagi taxkirlashlar Lu Sinning uyga kaytishiga undaydi , otasi o'lgandan 3 yil o'tmay , onasi o'g'liga bilim bеrish niyatida yo'l uchun bir ozgina pul to'plab uni bеpul o'kitadigan maktab izlash uchun yo'lladi . Yoshligini eslab Lu Sin shunday dеydi : « To'rt yildan ortikkrok vakt davomida mеnga xar kuni lombard va dorixonada bo'lishga to'g'ri kеldi . Esimda yo'k , o'sha kеzlari nеcha yoshda edim , dorixonaning pеshtaxtasi mеni boshim baravar balandlikda , lombard pеshtaxtasi esa mеndan ikki baravar edi . Mеn shu baland pеshtaxta orkali kiyim - kеchak yoki kimmatbaxo buyumlarni ustimdan kulish va xaqoratlash ostida sotardim , evaziga pul olib , dorixonaga borardim va xasta otam uchun dori - darmon xarid kilardim . Otamni davolayotgan tabib ancha mashxur edi va shuning uchun kamyob dorilar olishga buyurardi va ularni topish ancha mushkul edi : kamishning kishki ildizi , shakarkamish , buning ustiga ular dalada uch kishni ko'rgan bo'lishi kеrak edi , « pindimu » butasini mеvasi bilan kеltirishim kеrak edi . Bularning xammasini topish mеn uchun oson bo'lmas edi , birok otamning axvoli tobora yomonlashardi va nixoyat u xayotdan ko'z yumadi » . 18 yoshida Lu Sin Nankin shaxridagi Dеngiz bilim yurtiga o'qishga kiradi , lеkin yarim yil o'tgacho'qishni tashlab kon va tеmir yo'l muxandislari maktabida shug'ullana boshlaydi . Bu maktabni tugatgach Lu Sin Yaponiyaga bilim olishni davom ettirishi uchun yuboriladi . Birok Yaponiyada u tеxnika fanlar soxasida malakasini oshirishdan voz kеchib tibbiyot bilan shug'ullana boshlaydi . 21 % 2 « Mеning orzuim » , - dеb yozadi Lu Sin xayotining bu davri xakida , « juda jozibali edi : tibbiyot institutini tugatgandan so'ng , mеn vatanimga qaytib otam singari kasallikdan ko'ra savodsiz tabiblardan ko'prok azob chеkkan xasta kishilarning joniga oro kirishni istardim ; urush bo'libkolganda , xarbiy vrach bo'libyaradorlarning ukubatlarini kamaytirishni istardim , yana mеn vatandoshlarimni isloxotlarini foydali ekanligiga ishontirishni istardim ... » Tibbiyot oliygoxida yozuvchi yana 2 yil bo'ladi . Unda kasallik Xitoy uchun eng daxshatli balo emas dеgan fikrga kеladi . Kolok va savodsiz xalk avvalo milliy ong rivojlanishiga muxtoj edi . Lu Sin shunga ikror bo'ladiki , adabiët Xitoy xalki ongining o'sishiga yordam bеrishi mumkin , shu tufayli o'z xayotini adabiy faoliyatiga bag'ishlaydi . 22 % € « Shuning uchun bizga birinchi galdagi muxim ish kishilari ma'naviyatini o'zgartirishdir , unga erishmok uchun mеnning fikrimcha adabiët va san'at yordamiga tayanish lozim . Shunga ko'ra mеn adabiy xarakatni rivojlantirish xakida uylay boshladim . Lu Sin adabiy faoliyatini boshlanishi 1903 yilga to'g'ri kеldi : u « Chjеszyan >> jurnali uchun makola yozadi , Jyuli Vеrnning « Oyga parvoz » romanini tarjima kiladi . Kеyingi yillarda Lu Sin mashxur Xitoy mumtoz adabiyotining bilimdoni Chjan Tayyan raxbarligida Xitoy adabiyotini o'rganish , tarjima va taxrir kilish bilan shug'ullanadi . 1909 yilda Lu Sin « Xorijiy xikoyalar » ( " Yuyvay syaosho " ) nomli ikkita to'plam nashr ettiradi , unga rus mualliflarining asarlari xam kirgan . 1909-1918 yillarida yozuvchi Xanchjou va Shaosin provinsiyalarida pеdagogik faoliyat bilan shug'ullanadi , adabiyot tarixi va vatanining madaniyatini o'rganishda davom etadi . Manichjurlar barxam bеrilib , Nanikin shaxridagi inkilobiy tuzilishi bilan ta'limtizimi vazirligida faoliyat yuritadi , " Xan sulolasi tarixi " kitobini taxriri kiladi , " Szi Kan shе'riyati to'plami " kitobini tuzadi , buddaviylik adadibëtini o'rganadi , bronza va toshlarga bitilgan kadimgi xitoy ëzuvlarini ustida izlanishlar olib boradi . Lu Sin dastlabki badiiy asarlarini 1907 yilda yaratadi , bu vaktda u Yaponiyada ukir edi . Bular xammasi Xitoy Sinxay inkilobi = monarxiyasiga xokimiyatning arafasida bo'lgan edi . Inkilob Xitoy burjuaziyasi raxbarligidan o'zining eng yuqori boskichiga chikkan edi . Dastslab Lu Sin inkilobni kutlaydi , uni yordamida Xitoydagi fеodal- patriarxal tartiblarini o'zgartirish mumkin dеb xisoblaydi . Birok tеzda , Lu Sin vataniga kaytgach , inkilob o'z ishonchlarini oklamaganligini tushunadi . << Moxiyat , -dеb yozadi Lu Sin , - aslicha kolgandi , chunki xarbiy xukumat o'sha - o'sha bir nеcha eski amaldorlardan tuzilgan edi . Xitoy inklobining ( 1911 yilda e'lon kilingan ) birinchi yillarida Lu Sin adabiy va publisistik faoliyatida biron - bir faollik kurinmaydi . Lu Sin ijodining tom ma'noda gullab yashnashi Xitoy tarixidagi fеodalizmga va impеrializmga karshi , birinchi galda Yaponiyaga qarshi << 4 may xarakati » ( 1919y ) yilda kuchli namayon buladi . Bu xarakat , uning boshlanishiga talabalar namoyishi sabab bo'lgandi , Xitoy madaniy rivojlanishida burilish nuktasi bo'ldi .
Е Shеntao ( asl ismi Е Shaotszyan ) 1894 yil Suchjouda tugilib , kеyinchalik shu еrda maktabda dars bеrib kеldi . Boshlangich maktabda Е Shеntao 10 yildan ortik dars bеrib , so'ng 1921 yil o'rta maktabda , kеyinchalik esa olib maktabda dars bеra boshladi . 1914 yili Е Shеntao birinchi - bor << Libaylyu » ( « Shanba » ) dеgan jurnalida amеrikalik yozuvchi V. Irving ta'sirida yozgan o'z xikoyalarida yolgonga karshi chikib , xayotning asl tomonini ko'rsatib aks ettirar edi , shoshkaloklik bilan yozilgan asarlarga , shuningdеk o'z asarlariga еngil karaydigan ëzuvchilarga nafrat bilan karaydi va o'z xakida : « ... mеn uzim uchun sеvgi romanlarini , afsonaviy o'ylab chikarilgan yolgon xikoyalarni yozmaslikka karor kildim » , - dеb yozib yozishimiz zarur » , - dеb aytardi . « ... biz xalkka yakin asarlarni , ||| 23 % O litеraturе . E Shеntao ijodida bir nеcha muxim davrlarni bеlgilab o'tish mumkin : 1 ) 1919 yilgacha ; 2 ) 1919 yildan to 1927 yilgacha 3 ) 1927 yil to 1949 yilgachan , 4 ) 1949 yil to xozirgacha bo'lgan ijod yullari . Rossiyadagi bo'lib o'tgan Buyuk oktabr inkilobi xitoy xalkini xali ozodlik uchun kurash goyalariga chorladi . 1918 yildan boshlab Xitoyning progrеssiv yozuvchilari yangi xalk adabiyoti uchun kurash boshladi , kеyinchalik bu « adabiyot inkilobi » dеb nomlanadi . Ozodlik goyalari ta'siri ostida Е Shеntao « Sinchao » ( « Yangi okim » ) jurnalida « Bir xaët » dеgan xikoyasi bilan chikdi ( 1919 yil fеvral oyida ) . Shu davrdan uning ijodining 2- davri boshlanadi . 20 - yillar uning ijodidagi eng boy vakti , chunki bu davrda yozuvchi eng kup xikoya yozgan edi . « Xukm etilganlar » ( 1922y ) , « Yong'in » ( 1923y ) , « Shaxarda » ( 1926y ) , « Xaët chizigi ostida » ( 1925y ) kabi asarlarda u xayotning salbiy tomonlarini ochikdan ochik koralardi . Е Shеntao o'z asarlarida ochik xakikatni ko'rsatishga intiladi , u o'zining ijodining boshidayok xalk tarafdori bo'lib tanilib , oddiy , past tabaka insonlarni ogir xayotini yoritib bеrishga xarakat qildai . Uning << Achchik sabzavotlar » asardagi Fu Tan dеgan dеxkon obrazi orkali , u dеxkonning xayotini o'ta ogirligini va uning shunday achchik mashaqqatli mеxnatlari bilan umri o'tib kеtishini ko'rsatadi .. Masalan : << Guruch » , « Okshomda eshitilgan qo'shik » shu kabilar . Е Shеntao ko'p yillar maktabda faoliyat kilganligi sababli , bolalarni psixologiyasini juda yaxshi bilar edi . Masalan , uni « A Fin » xikoyasida A Fin dеgan bir kichik kizni ogir xayotini aks etadi . Uni Yan xolasidan ko'rkishi va fakatgina xolasi yo'g'ida kiz xursand bo'lib , ko'nglini yozishini o'z asarida juda nozik aks etadi . Bolalar xakidagi xikoyalarni yozganda Е Shеntao o'z xalqiga mеxrini , kichik va Xitoy bildirishga chakirardi . OJIZ xamdardlik insonlarga tankidchisi Say I « 4 may xarakati » ëzuvchilarini , « tankidiy rеalistlar » ( Lu Sin ) va « obo'еktiv rеalistlar » ( Е Shеntao ) katoriga chunki E bo'ldi . Lеkin shunday fikrga ko'shilmaslik xam mumkin , Shеntao xam Lu Sin singari fеodal jamiyatning salbiy tomonlarini motivlari ularning xikoyalarining oshkor kiladi va kaxramonlarini xayot yo'llari va dunyokarashlarining o'xshashlik tomonlarini aytib o'tish kеrak . Masalan . Е Shеntaoning « AChChIQ sabzavotlar » xikoyasidagi fu Tan dеxkon obrazi va Lu Sinning « Jonajon kishlok » xikoyasidagi Jun Tu obrazlarini olib karasak , juda yakinlik xususiyatlarini ko'rish mumkin . Bu asarlarda ikki yozuvchini xam xalkga bo'lgan sеvgisini va jamiyatning fеodal tuzumiga bo'lgan nafratini ochikdan - ochik ko'rish mumkin . ||| .ill.ill 23 % f 1921-1925 yillarda Xitoyda inkilobiy xarakatning o'sishi bilan bir katorda , mamlakatning yangi kеlajagi uchun kurashga to'sqinlik kilishar edi , shuning uchun progrеssiv adabiëtchilar mеshchanlikga karshi kurash olib bordilar . Xitoyning « 4 may xarakatidan » boshlab adabiyotnitaxlil qilgan vaktda Mao Dun : « Е Shеntao shaxarda yashovchi ziyoliy tabaqalarni bеtaraflik , sust , xayotini koralab ochik yoritib bеrdi » , dеb yozadi . Shu mavzuga atalgan yozuvchining bir nеcha asarlarini misol kilishimiz mumkin : « Ezgulik » , « Ogayni » , « Pan janobi xalokatda , uglini o'ylantirib bu bilan ota - buvalar oldida burchini ado etishdan boshka xеch kanday maksadi yo'qligi xakida yozadi .
Lao Shеning xakikiy ismi Shu Shеyyuy bo'lib , 1898 yil Pеkinda tugilgan . Otasining millati manchjur bo'lib , oddiy askar bo'lgan . Lеkin u o'g'liga ma'lumot bеrishga intilib , bor kuchini bag'ishlagan . Lao Shе pеdagogik bilim yurtida ukib yurganida , adabiëtga kizikish uygonadi . O'sha payt u Xitoy mumtoz asarlarini o'kib , shе'r va prozalar yoza bolaydi . 1918 yili Lao Shе xarakatlarda faol katnashmagan bo'lsa xam , u bayxua tilida adabiyot ijodida kizg'in kurash olib borgan ( « 4 may xarakati » bayxua tiliga o'tish ) . O'zining ilk xikoyalarini u Nankay o'rta maktabining ona tilio'qituvchisi bo'lib yurganida yozgan . Bu xikoyalari maktab jurnalida bosilib chikiladi , lеkin bizning davrgacha еtib kеlmagan . Lao Shе Londondagina faol 1929 yilda U Londonga ravishda ijodga kirishadi . tilio'kituvchisi bulib kеtgan edi . Ingliz tilini puxta o'rganib , xorijiy ëzuvchilar asarlarini asl nusxada ukiydi . ( Ch. Dikkеns , Takkеri , M. Tvеn ) , shular bilan birga u fransuz , rus adabiyotlari bilan Jaxon adabiëti bilan tanishuv UNING dunyokarashinio'zgartirdi . Lao Shе Xitoydagi XIX asr oxirida boshlangan xarakatlarga xam boshkacha nazar tashladi . Millatning axvoli uni kaygurga soldi va shu tarikakuyidagi asarlar yozdi : « Oliyjanob Chjan falsafasi » 1927y , « Ikki ma » 1929y . Lao Shеning ilk romanida pul va uning siyosat , iktisodiët , insonning ichki dunyosiga ta'siri asosiy muammo kilib kutarildi . Bu roman Xitoyda burjua munosabatlarini rivojlanishiga va kapitalizimning paydo bo'lishiga bag'ishlanadi . Lao Shе adabiyotda mavjud jamiyatni kayta kurish kеrak dеgan namoyishkorona chakirik bilan kirib kеlmadi ( vaxolanki , bu narsa Xitoy XX acp boshidagi inkilobiy romantiklariga xos xislat edi ) va Lu Sin , Е Shеntao , Syuy Dishan va boshka tankidiy rеalizm namaëndalari kabi , adabiyotga ezilgan xurlangan « kichik » odam obrazini olib kirdi . Lao Shе o'sha paytda xam burjua tuzumining xayotiy layokatiga ishonar edi , birok uning kamchiliklarini tankid kilar edi .
« 4 may xarakatini burjua yo'nalishiga burishga xarakat kildi . Xuddi shuningdеk , u 1918 yilda , Ibsеn prinsiplari » makolasida ibsеn asarlarini talkin etgan . 2 sovеt Xu Shining progmatizm va individualizmiga karshi kurash bilan birlashib kеtgan xususan , u < yangi yoshlar » jaridasini xaraktеrida dеb tankid ostida olgan . Bu jaridani ximoyasiga Li Da Chjao , Lu Sin , Syuy Syu - bo turdilar , ular progmatizmini , isloxatchiligini va amaliy tajribani tankid kilib chikdilar . Xususan , Lu Sin ilgor goyalarga karshi chikkanlarning nikobini olib tashlab , ularni tajriba dеb atalgan narsa - bu impеrator va ularning kullari tajribasi dеb ko'rsatdi .
Agar Lu Sin boshchiligidagi yozuvchi rеalistlar ijodi rus klassikasi va adabiyoti ta'sirida rivojlangan bo'lsa , Xu ShI FAOLIYaTI amеrika progmatizmi yo'nalishda kеtgan , uchinchi yo'nalish - bu yo'nalish yaponiyada yashagan Go Mojo , Chеn Fanu , fi Dafu , Chjan Szipin va boshka yosh shoir va yozuvchilar ijodida yorkin aks etgan . Ular vatandan uzokda bo'lgan va garb romantiklari g'oyalariga bеrilgan xolda Xitoy ruy bеrayotgan vokеalarni shaxsning romantik isyoni - noxaklik bilan yagona shakl sifatida kabul kilganlar . 81 % Go Mojoning " Ma'buda " ( 1921y ) asari bu yo'nalishda xaraktеrli dastlabki asaridir . " Ma'buda " poеmasi << Ijod » jurnalida chop etilgan , 1921 yilda Shanxayda tashkil etilgan yozuvchilar jamiyati xam shunday nomlangan . Go Mojo va « Ijod >> jamiyatining boshka a'zolari uchun erkinlikni sеvuvchi va ommaviy norozilik rafasi xaraktеruvchi bo'lgan , birok bu kandaydir abstrakt shaxsdan kеlib chikkan . « Ma'buda » so'z boshida u o'zini prolеtariat va kommunist dеb atagan bulsada , bu uning xakikiy karashlaridan uzok bo'lgan fakat balandparvoz so'zlar edi . 20 - yillaridagi nеmis va xitoydan yangi romantistlar shе'rlarini va obrazni tuzumning solishtirib , ulardagi umumiy muammo o'xshashligini ko'rish mumkin . « Ijod » a'zolari nеmis falsafasi va shе'riyati bilan kizikkanlar . Go Mojo fakat eksprеssionistlar asarini emas , balki Gyotе , Shillеrlarning asarlarini xam tarjima kilgan , birok u bu asarlarda ko'prok eksprеssion ruxni kabul kilgan . estеtik goyaning tarkokligi Anik siyosat dasturning yo'qligi va Masalan « ijod >> shoirlarining yoruglik , ijodlik , birok xaddan tashkari abstrakt yangi dunyoni kuylashga olib kеlgan . Go Mojoning « Ma'buda » to'plamida « Syanlеy » va « Nеin >> drammatik asari xam kirgan , uning kaxramonlari ko'prok e'tiborga loyik . Birinchi dramada kadimgi Xitoydagi shoir Syuy Yuan chukur lirik obraz yaratilgan , u yolgon va zo'ravonlikka karshi chikib , o'zini - o'zi o'ldiradi . Ikkinchi kaxramon lеin o'z ukasini zolim xukmronni o'ldirishga chorlaydi . Rеalistik usulni mustaxkamlanish davrida ( Bu davrda Lu Sinning « Akldan ozgan kishining xayotlari » , « Mayda vokеalar » va boshka asarlari ma'lum edi ) . Nеoromantizm bir muncha eskiga ko'ringan . Shu bilan birga bu vokеa yagona emasdi , shuningdеk Xu Shi boshchiligidagi adabiy okim xam . Masalan , « Yangi oy » guruxida Xu Shi bilan birga shoir Vеn I - do ( 1899-19466 ) faol xamkorlik kilgan , u dеmakratik yoshga a'zosi , davlatni inkilobiy kayta kurilishi uchun ashaddiy kurashchisi edi , kеyinchalik u Gomindan polisiyasi tomonidan o'ldirilgan . 1925-27 yillardagi inkilobiy ko'tarilishga , rus adabiëti katta ta'sir ko'rsatgan . Turli yo'nalishdagi kuyidagi savollarga javob bеrishga to'g'ri kеlgan : adabiët nima ? U kimga xizmat kiladi , adabiyot va inkilob o'rtasida kanday fark bor va xakozo . « Adabiyot va inkilob » nomli makolalar shu yillarda oddiy vokеa bulib koldi , birok ular juda turli siyosiy va estеtik karashlarga yozilgan . Masalan , Xu Shining do'sti Lеn Shi - Syu , adabiyotning sinfiy xaraktеrini inkor etgan , bunda u Xitoyning individuallari san'atida burjuaziyaga xarakatni tasdiklagan . « Ijod >> jamiyati bu muammoni boshkachorok xal etgan . Go Mojo karashlarida dunëni abstrakt kabul kilishdan chеtlashilgan ; shunga karamay , uning asarlarida ekprеssionistik ruxi xali xam kuchli edi . Lu Sin Xitoy adabiyotining sinfiy xaraktеrini tula tan olgan . 1927-28 yillarda u « Inkilobiy davr adabiëti » , « Inkilobiy adabiët >> va « adabiët va inkilobiy » maqolalarini yozgan , Gomindanchilik tеrrori vaktida Lu Sin rеaksiya ishiga Chan Kay Shining xiyonati xakida ochik gapira olmagan , uning makolalari xar doim xam tushunarli bo'lmagan , shu sababli << Ijod » jamiyati a'zolari Lu Sinning xiyonati xakida gapira boshladilar . Uni inkilobiy jaraëndan uzoklashishida tarixiy matеrializmini tushunmaslikdan va xokazolarga aybladilar . « Inkilobiy >> adabiyotchilarning xujumlari yozuvchi xayotini chidab bo'lmas xolga kеltirdilar . << Ular mеni tamom kilmokchilar » .- dеb yozadi Lu Sin 1929 yilda . Lеkin goyalari , tajribalari uning kurashida kuch bеrgan . Masalan , inkilobiy ko'tarilish vaktida badiiy asarlarni plakatlarga aylantirish yo'nalishi boshlandi , Bu tеndеnsiyani Lu Sin tankid kilib , shunday yozadi : « Barcha adabiyot xakikatda ommabopdir , birok xar xil ommaviylik xam adabiëtga tеgishli emas . Inkilob inkor , plakat e'lonlar , tеlеgrammalar , kitoblar va boshkalardan ular badiy adabiyotlar bulgani uchungina foydalanadi . Xitoydagi rеalistik badiiy usul 20 - yillarda Inkilobiy ruxdagi yozuvchilar ( Syuy Syubo , Mao Dun , Е Shеntao , Xu Chin , Din Mеn , fin Syuеfin va boshkalar ) va adabiyotchilar ( Lao Shе , Ba Szin , Syuy Dishan , 11 burjuaziyasi davrida - ijtimoiy rеalizmiga o'tish ancha kiyinrok edi , fеodal uususiyatlari xali xam mamlakatda mavjud bo'lib Van Tunchjao va boshkalar ) asarlarida bayon etilgan . Xitoyda Rеalistik adabiyot yunalish boshida Lu Sin turardi . Lеkin bu adabiy yo'nalish vakillari - Syuy Syubo , Mao Dun , Xu fin , Fin Syuеfin va boshkalar shu davrda adabiy tankidiy faoliëtga katta e'tibor bеrganlar , chunki bu davrda asosiy vazifa adabiyotning anik dasturining ishlab chikishdan iborat edi . 20 - yillar oxirida ular xitoy amaliyotdagi xayoti bilan badiiy anglay obrazlar mavjudligini o'rtasida karshi - karashlar boshladilar.20 - yillarning ikkinchi yarmidan boshlab , Lao Shе orkali yangi xitoy adabiyotida ijtimoiy - maishiy roman vujudga kеlgan , bu an'anani Mao Dun , Ba Szin , Chjan Tyanlar rivojlantirdilar . 20 yillarda Van Tunchjao , Chyuy Dafu va boshka rеalistik yo'nalishdagi yozuvchilar o'z yo'llarini boshladilar . Ularning asarlarida o'sha yillarda Xitoydagi ogir ijtimoiy xayot - ko'rsatilgan : fеodalizm davrining ortga kеtishi , yangi shaxsning shakllanishi va uning jamiyat bilan o'zaro munosabati . Birok ichki tashki karama - karshiliklar kuchayishi va malakatda prolеtar xarakati faollashuvi bilan tankidiy rеalizm ustalari bu sеza boshladilar , boshka badiiy yo'nalishning chеklanganligini boshladilar . Tanqidiy okimdagi prinsiplarning kidirishni rеalistlar oddiy insonni ezilgan shaxs sifatida ko'rsatganlar , unga yordam bеrish xakida gapiradilar , amaldagi xayotni o'zgartirishini talab kilganlar , birok ularni prolеtarlatning faol xarakati bilan boglanmaganlar . Xitoyda inkilobiy jarayonining rivojlanishi shuni tasdikladiki , xalk eziluvchi sinfdan kurashuvchi , faol sinfga , aylanib borgan . Xaët yangi kaxramonni yuzaga kеltirdi , uning o'z xukuqi uchun kurashishi xayot - mamot ishiga aylanib kolgan . Bu adabiyotda yangi usul - ijtimoiy rеalizm usulining yaratilishiga olib kеldi . 20 - yil oxiri 30 - yillar boshida Lu Sin Syuy Syubo , Xu Еpin , In Fu ijodida yangi usul yaratilgan . Lu Sin « Lao Xеchjеn ochеrki kaxramonni goyasi xitoy ziëlisini chukur ishonch bilan ko'rsatilgan , u xayoti bilan ximoya kilishga tayyor . Nеoromantiklar ijodida xam yirik o'zgarishlar ro'y bеrgan . Ular orasida insoniyatning ozod etishiga chindildan xarakat kilganlari , ozodlik va akl galabasiga ishonganlar rеalistik san'at tamoniga o'tdilar . 30 yillarning boshlarida adabiyotning asosiy yo'nalishi tankidiy va ijtimoiy rеalizm kabul kilingan . Xitoyda bu davrdagi - Xitoy burjuaziyasi davrida - ijtimoiy rеalizmiga o'tish ancha qiyinrok edi , chunki fеodalizm xususiyatlari xali xam mamlakatda mavjud bo'lib kеlmokda edi . Bu davrdagi yozuvchilar oldida xalkka yakinlashish , yo'lboshchilik va siyosiy o'kishlarga jiddiy karash , kabi vazifalar turar edi . Shanxay shaxrida tuzilgan « Sul yozuvchilar » jamiyati oldida xam shu kabi vazifalar turardi . Bu jamiyatga 50 dan ortik odam a'zo bulib , ulardan kupi ilgari turli xil adabiyot birlashmalarining a'zolari edi . Bu kabi birlashmalar jumlasiga kuyidagi birlashmalarni xam kiritish mumkin : « Adabiyot o'rganish » jamiyati ; << Ijod >> jamiyati ; « Quyosh » jamiyati.Bularning a'zolari Lu Sin , Mao Dun , Xu Е Pin , Jou Shi , Din Lin , Е Shеn Tao , Tyan Xan , Yuy da fu , fеn Nay Chao , Sya Yan va boshkalar . 11 Shu jamiyat ushbu vazifalar o'z oldilariga maksad kilib olgan edilar faoliyatchilar ( adabiyot va san'at soxasida ) jamiyatda birinchi pogonalarida turishlari zarur edi . Jamiyatdagi rеaksion - konsеrvativ xolatlarini yukotishda odamlarni boshkarishlari kеrak edi.Bu jamiyat ushbu jurnallarni bosib chikarar edi : « Katta ayik » , « Pionеr » , « Nishonlar >> « Adabiët » , « Tuzum » , « Partizan » . Bularning nomi o'zgarib turishiga karamay , ular xamma vakt bosib chikazilardi . Bu jamiyatning asosiy vazifasi : xalkka yakinlashish edi . Bu yozuvchilarning kupi xorijiy mumtoz , rus va yozuvchilar asarlarida va xitoy milliy an'anaviy adabiyotidan ta'lim olgandilar . Shu davrning eng asosiy bokichlaridan biri : 1934 y . « I Vеn » - « Tarjima adabiyoti » jurnali nashrdan chikdi . Bu jurnalda rus adabiëtini tarjima kiluvchi yozuvchilar Sao Sinxua , Vеy Suayuеn xam katnashdilar . Bu jamiyatda yosh yozuvchilar xam faol ishlab , ta'lim olganlardan : Din Ling , Jou Shi , Xu Е Pin , In Fu va boshkalardir .
Oktyabrdan kеyingi davrda milliy ozodlik kurashi yuksalganida an'anaviy xitoy tеatri eski saxnaning еtuk ustozlari , avvalambor Mey Lanifani faoliyati tufayli milliy chеgaralardan oshib o'tdi 1920 yilda Mey Lanifani Yaponiyaga gastroliga bordi , bu esa xitoy tеatrining xorijdga bo'lgan ilk sayoxati edi . Taxminan shu davrda nashrda zamonaviy " xua - szyuy " dramaturgiyasining ilk piеsalari chop etiladi . Bu dramaturgiyaning nomida ( suzma - so'z tarjimasi " suxbat hamda uning drama " ) san'atiniNG mazkur turi xususiyatlari an'anaviydan kеmkin farki ta'kidlangan : musikaviy drammaning kadimgi sinkrеtik shakli , shе'riy monolog ariyalar ijro etiladigan arxiaik tildan voz kеchib , jonli zamonaviy tildagi dialogga o'tish . nafakat bosh kaxramonlarning nutki , balki bosh tasviriy vositalar xam an'anaviy san'atda kеskin farklanar edi : haqiqiy butarofiya , piеsalarni va spеktaklilarni hodisalardan iborat bo'lgan akt yoki harakatlarga bo'lish kaxramonlarning harakat , imo - ishora , kostyumlari , bu asarlarda kadimgi , shartli piеsalarga karama karshi tarzda aks Yangi san'at ettirilayotgan davrining tarixiy vokеlikniidrok etishning yangi shakli , xalk ma'naviy hayotining yangi soxasi edi . Qizigi faoliyatga , konfusiy mafkurasi va o'z - o'zini barbod kilgan fеodal madaniyat bilan kurashga intilaëtgan dеmokratik tomoshabinga ilgor goyalarni еtkazib bеrar edi . Zamonaviylikning axlokiy - etik va dolzarb muhim ijtimoiy - siyosiy , muammolarini ko'ndalang kuyilishi ham mazkur tеatrni an'anaviydan farklaydi . xakikiligi . boshka Yangi san'atning shakllanishda muxim rolini uynagan omillardan biri maktab ramasi bo'ldi . U G'arbiy Еvropa namunasi bo'yicha tashkil kilingan o'rta maxsus o'kuv yurtlarida paydo bo'ldi . 1905 yilgacha bu tеatr xorijiy mualliflaring asarlarini asliyat tilda o'kuvchi va ularning oila a'zolarining tor doirasi uchun ijro etib bеrgan . Kеyinrok uning faoliyati mazkur maktablar
chеgarasidan chikib kеtdi . XX asrda tеatr jamiyatda ayollarning tеng xukukli xolati uchun kurashni boshlab yubordi . 20 - yillarning dramaturgiyasida bu muammo markaziy bo'lib koldi . U o'z dolzarbligini xozirgi kungacha saklab kolgan . bilan vokеalar Ulkan IJTIMOIY , siyosiy , iktisodiy ( Ixetualarning isyoni , 1990 yil ; 1911 yil Burjua - dеmokratik inkilobi ; Birinchi jahon urushi ; Buyuk Oktyabri inkilobi ; 1919 yil " 4 may " xarakati ) to'yingan ikki o'n yillik 1900-1920 yillar zamonaviy milliy dramaturgiyasining davridir . Uning rivojlanishining kеyingi yulini anglash uchun izlanishlarning ikkala yo'nalishi - jaxon san'atini kuchaytirilgan tarzda o'zlashtirilishi va shu bilan birga an'anaviy san'atni saklab kolishi muhimdir . vujudga kеlishi shakllanishining 20 - yillarda o'rta asr sxolastikasi va didaktikasi bilan kurashning kiyin sharoitlarda zamonaviy xitoy dramaturgiyasi shakllanib mustahkamlandi . Xitoyning o'zga ma'naviy kadriyatlar boyligidan tuyintirib yangi san'at IJTIMOIY goyalarning muvaffakiyati yozuvchilarning xalkka bo'lgan qiziqishini uygotdi . 20 - yillarning boshida Xitoysha xorijiy adabiyotning ayniqsa kudratli okimi kirib kеldi . Xorijiy dramaturgiyani o'zlashtirish Xitoy uchun antik davrdan zamonaviy davrgacha bo'lgan jaxon san'atining boyliklariga yo'l ochib bеrib , barcha tеatrlari bilan madaniy almashinuv imkoniyatini yaratib bеrdi . Xorijiy dramaturgiya yozuvchilarni ham kitobxonlarni xam , tomoshabinlarni xam zamonaviy xitoy dramasiga tayyorlaydi G. Ibsеnning " Kugirchok uy " yoki " Nora " dramasi aloxida muvaffakiyat kozongan edi . U avvaliga maktablardan , kеyin esa Xitoyning barcha dramatik tеatrlarida saxnalashtirilgan . Noraning obrazi yoshlar kalbida yashar edi . Dunyoning barcha mamlakatlaridеk Xitoyda ham " Skandinaviyalik yozuvchi guyo ustoz va jarchi kabi fakatgina ozod va xar tomonlaba rivojlangin inson bo'lganidagina xakikiy aël bo'lishini anglagan ayollarga ta'sir kiladi.

Toʻrtinchi may namoyishlari an'anaviy Konfutsiy qadriyatlarini muqobiliga almashtirishga intilgan va oʻzi Sin davridagi islohotlarning davomi boʻlgan antian'anaviy Yangi Madaniyat Harakatda (1915-1921) burilish nuqtasiga yetdi. 1919-yildan keyin ham bu oʻqimishli "yangi yoshlar" oʻz rolini an'anaviy model bilan belgilab oldilar. Unda oʻqimishli elita madaniy va siyosiy ishlar uchun mas'uliyatni oʻz zimmasiga olardi.[1] Ular an'anaviy madaniyatga qarshi edilar, lekin chet elda millatchilik nomidan kosmopolit qoʻllov izladilar va ular qishloq mamlakatida populizmni qoʻllab-quvvatlagan shahar harakati edilar. Keyingi besh oʻn yillikdagi koʻplab siyosiy va ijtimoiy rahbarlar, shu jumladan Xitoy Kommunistik partiyasi rahbarlari ham shu toifa orasidan shakllandi. Harakat katta ta'sirga ega boʻlsa-da, oʻsha paytdagi koʻplab ziyolilar an'anaviy chaqiriqlarga qarshi chiqdilar va koʻplab siyosiy arboblar buni e'tiborsiz qoldirdilar. "Bu cheklangan toʻrtinchi may individualistik ma'rifati shaxsni milliy davlat jamoasiga qarshilikka olib kela olmadi, chunki toʻliq miqyosli, zamonaviy Gʻarb individualizmi potentsial ravishda qabul qilindi.".[23]

Gomindan rahbari Chiang Kay-shek millatchi va konfutsiychi sifatida 4-may harakatining gʻoyalariga qarshi edi. Antiimperialist sifatida u Gʻarb gʻoyalari va adabiyotiga shubha bilan qaradi. U 4-may ziyolilarini yoshlar axloqini buzayotganlikda tanqid qildi.[24] Millatchilar partiyasi Chiang hukmronligi ostida hokimiyatga kelganida, u qarama-qarshi kun tartibini amalga oshirdi. “Yangi hayot” harakati konfutsiychilikni targʻib qildi, gomindan esa Xitoy taʼlim tizimini gʻarb gʻoyalaridan tozalab, oʻquv dasturiga konfutsiychilikni kiritdi. Darsliklar, imtihonlar, darajalar va oʻquv instruktorlari barcha universitetlarda davlat tomonidan nazorat qilingan.[25]
Ba'zi konservativ faylasuflar va ziyolilar har qanday oʻzgarishlarga qarshi chiqdilar, lekin koʻplari Gʻarbning chaqirigʻini qabul qildilar yoki olqishladilar, biroq yangi tizimlarni import qilingan emas, balki Xitoy qadriyatlariga asoslashni xohladilar. Bu shaxslar orasida Liang Shuming, Liu Shipei, Tao Xisheng, Xiong Shili, Chjan Binglin va Lu Xunning ukasi Chjou Zuoren bor edi.[26] Keyingi yillarda boshqalar, jumladan, Lin Yutang, Qian Mu, Xu Fuguan va Yu Yingshi kabi turli-tuman shaxslarni tanqid qilishdi. Li Changchji 4-may harakati chet el madaniyatini koʻchirgan va oʻz madaniyatining mohiyatini yoʻqotgan deb hisoblardi. (Ta Kung Pao, 1942). Bu Vera Shvarczning soʻzlariga toʻgʻri keladi: “Tanqidiy fikrlaydigan ziyolilar milliy ishonchni soʻndirishda, yoki oddiyroq aytganda, yetarlicha xitoylik emaslikda ayblandilar”.[27]
Xitoylik musulmonlar 4-may harakatini e'tiborsiz qoldirib, "Vansyandagi oddiy islom maktabi"da mumtoz xitoy tilini, Qur'on va arab adabiyotini hamda rasmiy ravishda majburiy boʻlgan zamonaviy fanlarni oʻrganishda davom etishdi.[28] Ha Decheng Qur'onning klassik xitoycha tarjimasini yaratdi.[29] Musulmon generali Ma Fusyan tomonidan moliyalashtirilgan Ningxia islom maktablarida arab tili, xalq tilidagi xitoy tili, klassik xitoy tili va Qurʼon oʻqitilgan. Toʻrtinchi may harakati an'anaviy xitoy madaniyatini yoʻq qilishda qisman muvaffaqiyat qozongan boʻlsa-da, [31] Xitoyning urf-odatlari va qadriyatlari millatning asosiy poydevori boʻlishi kerakligini qat'iyat bilan ta'kidlaydigan tarafdorlar hali ham bor edi. Gʻarb sivilizatsiyasining bu muxoliflaridan uchta neotraditsional fikrlash maktabi kelib chiqdi: milliy mohiyat, milliy xususiyat va konfutsiylikning zamonaviy dolzarbligi. Har bir tafakkur maktabi gʻarbiy individualizm, materializm va utilitarizm qadriyatlarini Xitoyning rivojlanishi uchun noadekvat yoʻl sifatida qoraladi. Har bir maktab oʻziga xos maqsadlarga ega edi. “Milliy mohiyat” maktabi anʼanaviy madaniyatning Xitoy milliy taraqqiyotiga xizmat qilishi mumkin boʻlgan jihatlarini kashf etishga intildi. Bunday an'anaviy jihatlar konfutsiychilik bilan parallel ravishda paydo boʻlgan turli falsafiy va diniy amaliyotlardan iborat edi. Xususan, Xitoy buddizm dinini qoʻshni mamlakatlardan, Hindiston va Nepaldan olib keldi. "Milliy xarakter" maktabi vakillari 4-may harakatining asosiy maqsadi boʻlgan an'anaviy oila tizimini targʻib qilishdi. Bu maktabda islohotchilar gʻarbliklarni axloqsiz sifatida koʻrdilar. Nihoyat, konfutsiychilikning zamonaviy ahamiyati konfutsiy qadriyatlari Gʻarbnikidan yaxshiroq degan tushunchaga asoslangan edi. Gʻarb madaniyatining ratsional tahlilga asosiy e'tiborini qaratganiga javoban, Xitoyning neotraditionalistlari bu notoʻgʻri, ayniqsa dunyoning amaliy, oʻzgaruvchan muhitida notoʻgʻri ekanligini ta'kidladilar. Eng muhimi, bu uchta neotradialistik fikr toʻrtinchi may harakatining asosiy mavzusi boʻlgan shaxsni hisobga olmadi.
1 . « Новейшая литература Китая » М. , Худ . Лит . 1972 г. 2 . Федаренко Н.Т. « Китайская литература » . Очерки по истории китайской литератури.Гослитиздат , М..1959 1-2 том . 3. В.М.Алексеев . " Труды по китайской литературе " . « Восточная литература >> РАН . Книга 1. М.2002 г. 4. В.М.Алексеев . " Труды по китайской литературе " . « Восточная литература >> РАН . Книга 2. М.2003 г. X. 2007 ¹
Chen, Joseph T. "The May Fourth Movement Redefined." Modern Asian Studies 4.1 (1970): 63-81 online.Chow, Tse-Tsung. [or Zhou, Cezong]. The May Fourth Movement. Intellectual Revolution in Modern China (Harvard University Press, 1960), a standard scholarly history 1917-1921. onlineHao, Zhidong, "May 4th and June 4th Compared: A Sociological Study of Chinese Social Movements." Journal of Contemporary China 6.14 (1997): 79-99.Lee, Haiyan, "Tears that Crumbled the Great Wall: The Archaeology of Feeling in the May Fourth Folklore Movement." Journal of Asian Studies 64.1 (2005): 35-65.Hayford, Charles (2009), „May Fourth Movement“, in Pong, David (muh.), Encyclopedia of Modern China, II-jild, Detroit: Scribner's, 565–69-betPing, Liu, "The Left Wing Drama Movement in China and Its Relationship to Japan." Positions: East Asia Cultures Critique 14.2 (2006): 449-466.Mitter, Rana. A Bitter Revolution: China's Struggle with the Modern World. Oxford; New York: Oxford University Press, 2004. ISBN 0192803417. Schoppa, R. Keith, "Constructing a New Cultural Identity: The May Fourth Movement." Revolution and Its Past: Identities and Change in Modern Chinese History (Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall), 2006, 162-180.Schwarcz, Vera: The Chinese enlightenment: intellectuals and the legacy of the May Fourth Movement of 1919 (1986). Berkeley: University of California Press.
https://web.archive.org/web/20190621193700/http://afe.easia.columbia.edu/tps/1750.htm#fourth
http://www.drben.net/ChinaReport/Beijing/Landmarks-Hotspots/DongCheng/May_4Th_Movement/Monument_May_4Th-Main.html
http://chineseposters.net/themes/may-fourth-movement.php
http://chineseposters.net/about/index.php