2. Zichlik fluktuatsiyasi

1.Smoluxovskiy g‘oyasi

Optik jihatdan bir jinsli bo‘lgan muhitda yorug‘likning sochilishini ko‘p vaqtlar tushuntirish imkoniyati bo‘lmadi faqat 1908 yilga kelib polyak olimi Smoluxovskiy kritik opolosensiyani kiritik temperaturada zichlik fluktuatsiyasining keskin ortib ketishi bilan tushuntirdi. Ammo kritik nuqtadan uzoqda ham zichlik fluktuatsiyasi nolga teng bo‘lmas ekan.

Bizga o‘lchamlari yorug‘lik uzunligidan juda kichik ammo o‘zida ko‘plab molekulani sig‘diraoladigan elementar hajm berilgan bo‘lsa bu hajmdagi fluktuatsiyasi izotermik siqiluvchanligiga to‘g‘ri proporsional
(1)
Hozirgi kunda yorug’likning ko’pgina yangi xususiyatlari ochilmoqda. Bunga quydagilarni misol qilishimiz mumkin.
Jismlar o’zlariga tushayotgan nurning bir qismini yutib qolgan qismini qaytargani uchun ko’rinish xususiyatiga egalar. Shuningdek havo kabi shaffof jismlar nurni o’zidan o’tkazib yuborgani uchun ba‘zan ko’zimiz ularni ilg’amaydi. Qiziq, tabiatdagi rangli jismlarni ham ko’rinmas holga keltirish mumkinmi? Misol uchun odamni. Nazariy jixatdan albatta, mumkin. Buning uchun tushuayotgan nur yutilmasdan, burib yuborilishi kerak, xalos. Qarabsizki, qarshingizdagi inson ko’zdan g’oyib bo’ladi.
Fanda bunday hodisani yaqin paytgacha amaliyotga joriy qilish imkonsiz deb hisoblab kelingan. Biroq oxirgi tadqiqotlar amalda ham jismni ko’rinmas qilish mumkinligi, to’g’rirog’i, ko’rinmas materiallar yasash imkoniyati borligini ko’rsatmoqda. Shunday materiallar bilan istalgan jismni o’rab qo’ysangiz, u ko’zdan yo’qoladi, o’rnida shaffof bo’shliq hosil bo’ladi. Ko’rinmaslik sirini kashf etish borasidagi izlanishlarga qiziqish kun sayin ortib bormoqda. Bundan to’rt yil muqaddam Pentagon Massachustes texnologiya universitetiga «Ko’rinmas askar kiyim»ini ishlab chiqish uchun 50 mln dollar ajratgan edi. Yaqinda 22-26 oktyabr kunlari Italiya (Rim) da ana shu va boshqa muammolarni yechish ustida ishlayotgan olimlarning birinchi хalqaro yig’ini o’tkazildi. Yig’inda butun dunyodagi mamlakatlardan 500 ga yaqin olim 500 ta ma‘ruza bilan qatnashgan. Shu jumladan bizning mamlakatimizdan ham bitta olim qatnashgan. Samarqand Davlat universitetining professori Obloqul Quvondiqov. Konferentsiya mavzusi «Metamateriallar- sun‘iy elektromagnit materiallarning optik va mikroto’lqin texnikasida qo’llanishi» deb nomlangan. Bu mavzu ustida juda ko’p fikr-mulohazalar mavjud.