20-amaliy mashgulot Ko’p qavatli sanoat binosini montaj qilishda ish hajmini hisoblash Asosiy tushunchalar

l- ustun uzunligi; m;
h₁ – kolonna tepasidan konsoligacha bo’lgan masofa;
h_r – tom yopmasi qo’yiladigan to’sin tokchasigacha bo’lgan balandlik.
h₀ = 2 x 6,4 – 0,8 + 0,4 = 12,4 m.
h₁ = 0,8 m, h_P = 0,4 m x l = 6,4 m.
= 12,4 + 0,5 + 0,4 + 4,5 = 17,8 m.
h_e = 0,4 m, h_ex =0,5, h_s = 4,5 m. (2- jadvaldan).
b) Ustunlarni montaj qilish vaqtidagi strelani qulochi
m
Bunda: m
A = 24 m –binoni o’qlar bo’yicha eni; m;
V = 0,4 m – ustunni eni.
v) Oxiridan oldingi tom yopmasini loyihada ko’rsatilgan joyga ko’ndirishga kran strelasi qulochining uzunligi:
m.
g) Binoni ikki tomonidan yurib ish olib boradigan kranlar uchun:
m.
d) Ustunni montaj (qo’ndirish) og’irligi:
t
Ustunlarni montaj (qo’ndirish) vaqtidagi yuk momenti
t; m.
e) tom yopma plitasini montj og’irligi:
_T.
Kran binoni bir tomonidan turib montaj qilayotgandagi yuk momenti:
t; m.
Kran binoni ikkala tomonidan turib montaj ishlari bajargandagi yuk momenti:
t; m.
Hisoblangan ko’rsatkichlarni 3-jadvalga kiritamiz.
3-jadval.

№	Montaj qilish ishlari variantlari						Qo’llash mumkin bo’lgan kranlar
		Qq, t	Ni m	L m	L str m	Myu m
1.	I	5,25 2,32	17,8	28,0 29,6	-	147,5 t m.		KB-503, Qq = 7,5T L = 35m, Myu=200tm
2.	II	5,25	17,8	176	-	92,4tm.		KB-160, 2 yoki S-981 Qq = 5,6t , L = 20m, Myu = 160 t m.
3.	III	5,25	17,8	21,8	23	-		SKG 30/10 qo’shimcha 21m strelasi bor Qq = 5,5t, L = 23m, N = 36m.

O’zi yurar strelali kran 4ta ko’rsatgichga qarab tanlanadi:
1. Q_q - qurilmani montaj og’irligi, t;
2. N_i - kran ilgagini ko’tarish balandligi, m;
3. L - kran strelasining qulochi, m;
4. L_str – kran strelasini uzunligi, m.
Montaj (Q_q) va kran ilgagini ko’tarilish balandligi (N_i) minoralili kranlarni tanlashda aniqladik. Kran strelasini uzunligini grafik va nazariy usul bilin aniqlaymiz.
Ko’p qavatli binolarni barpo etishda 4-5 qavatli balandlikka ega bo’lganlari uchun qo’shimcha strelali o’zi yura ryoki minorali kranlar qo’llash mumkin bo’ladi.

1. 
   Kran strelasini ko’tarilish balandligi N_str quyidagicha aniqlanadi:
   

, m;
Bunda: h_n – polispast balandligi, m;
Polispastning uzunligini 3,2 m ga teng deb olsak,
N_str = 17,8 + 3,2 = 21m bo’ladi.
Bu N_str =21 m strelaning eng baland “V” nuqtasi bo’ladi (chizmga qarang).
O’zi yurar kranlarga 5 m dan 29 m gacha qo’shimcha strela o’rnatish mumkin bo’ladi.
Qo’shimcha strelani uzunligi 8 m ga teng deb olib, V nuqtadan o’ng tomonga o’lchb qo’yib D nuqtani topamiz. Kran strelasi D nuqtadan o’tib oldin qo’yilgan konstruktsiyalarga tegmasligi kerak. Bizning misolda bu qurilma 4-qavat bog’lovchi paneli bo’lib, u quyidagi balandlikdadir:
= 12,8-0,8 0,4 0,4 = 12,8 m.
Bunda h_t – to’sin balandligi, m;
h_tyo – tom yopma plita balandligi, m;
h₁ – ustunni tepasidan kran-ostki to’sini qo’yiladigan joygacha bo’lgan masofa;
l – ustun uzunligi, m.
Ustunlarni bir qavatga mo’ljallangan binolarn uchun
bunda p – qavatlar soni.
“N” balandlikda chiqib turgan qurilmani chetidan a = 1 m masofada “A” nuqtani belgilaymiz. D va A nuqtalar orqali strelani o’qini o’tkazamiz va “S” nuqtani belgilaymiz.
Kran strelasi S nuqtada sharnir orqali kranga biriktiriladi S = 1,5 m deb olamiz. Va gorizontal chiziq o’tkazamiz. Bu chiziq S nuqtada kesishadi.
“S” nuqtada o’ng tomonga S = 1,5 m masofani qo’yib, kran aylanish o’qini belgilaymiz.
Kranni qulochi l = VD + KS + S = 8m + KS + 1,5m = 9,5 + KS = X = ?
Ikki ∆ ni o’xshashligidan DKS ~ D A


ZD = N_str – N = 21 - 12,8 = 8,2 m
KD = N_str – h_sh 21 – 1,5 = 19,5 m.
m.
L = 9,5 12,36 = 21,86 m.
Kran strelasini uzunligi m
Bu hosil qilingan ko’rsatkichlarga:
Q_q = 5,2 t, L = 21,8 m, N_il = 17,8 m, L_str = 23 m kran SKG – 30/10 to’g’ri keladi. Strelasini uzunligi 25 m va qo’shimcha strelasi 21 m; yuk ko’tarish qobiliyati 5,5 t; qulochi 23 m; yukni ko’tarish blandligi 36 m.
Xuddi shu usulda 3 yoki 4 ta kran tanlaymiz va ikkinchi etapda texnik- iqtisodiy ko’rsatkichlarini solishtirib eng tejamlisini tanlaymiz.

6.