20-Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarga aqliy tarbiya berish. Reja

10-Mavzu: Idrok.

REJA:

1. Idrok haqida tushuncha.

   
   

2. Idrok xususiyatlari: predmetliligi, yaxlitligi, konstantligi, anglanganligi, strukturaliligi.

   
   

3. Idrok fenomenlari: gallyutsinatsiya, illyuziya, atraksiya xossalari.

   
   

TAYANCH TUSHUNCHALAR

1. Idrok - narsaning yaxlit obrazidir.

   
   

2. Idrokning konstantligi, o`zgarmasligi.

   
   

3. Illyuziya borliqning noto`g`ri idrok qilinishi.

   
   

4. Gallyutsinatsiya – voqelikdagi yo`q narsalarni idrok qilish.

   
   

5. Appertsentsiya - idrokning psixik hayot mazmuniga mosligi.

   
   

Idrok sezgi a ’zolarimizga ta ’sir qilib turgan narsalarning ongda bevosita aks etishidir. Biz narsa va hodisalarni yaxlit holicha idrok qilamiz, narsalarning ayrim xossalarini esa sezamiz. M asalan, quyoshni biz idrok qilamiz, uning yorug'ini esa sezamiz, og‘zimizdagi chaqm oq qandni idrok qilamiz, uning shirinligini esa sezamiz. A m m o xossa va narsa bir-biridan ajralmasdir, shu sababli narsalarni idrok qilish ham sezgilardan ajralgan holda voqe bo'lishi m um kin emas. Biz bir narsani idrok qilayotganimizda uning ayrim xossalarini ham sezamiz.

Idrok jarayonida ishtirok etuvchi analizatorlarga ko`ra ko`rish, eshitish, xid bilish, ta’m bilish, kinetik va teri tuyush kabi idrok turlari mavjud. Boshqa klassifikatsiyasi asosida materiyaning mavjud bo`lishi yotib – u vaqtni idrok etish, fazoni, xatti – harakatni idrok etish turlariga bo`linadi.


Fazoni idrok qilish - forma, kattalik, ob’ektlarni joylashishi, ularning re’lefi va yo`nalganligini idrok etishda ifodalanadi. Fazoni idrok etish kuchini, teri tuyush va muskul harakat organlari asosida yuzaga keladi.

Vaqt idrok etish – ob’ektiv vaqtni, uning tezligi va ritmini aks etishidir.