2018-yil may oyida non mahsulotlari ishlab chiqarish va savdosi bilan

4. Korporatsiyalarda direktorning o’z vakolati doirasidan chiqib tuzgan 
shartnomalari bo’yicha uchinchi shaxslarga (shartnomaning ikkinchi tarafiga) 
yetkazilgan zarar kimning zimmasida bo’lishi masalasini romano-german va 
anglo-sakson huquq tizimlari yordamida tahlil qiling. Fikrlaringizni ilmiy va 
huquqiy jihatdan asoslantiring. 
Aynan direktorning o’z vakolatlaridan chiqqan holda tuzgan shartnomasi 
bekor bo’ldi xuddi kazusimizdagi holatdagi kabi bu holatda ikkinchi tarafga 
yetkazilgan zarar kimning zimmasida bo’lishini tahlil qilamiz. Dunyo tajribasiga 
asosan aksiyadorlik jamiyati organlari odatda aksiyadorlaming umumiy yig‘lishi 
va boshqaruvni o‘z ichiga oladigan ikki bosqichli tizimga ega. Romano-german 
(kontinental) va anglo-sakson huquq tizimida aksiyadorlik jamiyati boshqaruv 
organlari tizimidagi farqlar mavjud. Finlandiya, Fransiya, Shvedsiya va boshqa 
mamlakatlar qonunchiligi aksiyadorlik jamiyatlari organlari qurilishining ikki 
asosiy turini nazarda tutadi. Ulardan birinchisi o‘z ichiga oliy organ 
(aksiyadorlaming umumiy yig‘ilishi) va ijro organini (boshqaruv, ma’muriy 
kengash) oladi. Bunda ijro organi boshlig'i shu qadar keng vakolatlarga ega 
bo‘ladiki, amalda uning o‘zi jamiyatning uchinchi va bosh organi hisoblanadi. 
Ikkinchi turi oliy organ, ijro (kollegial yoki yakkaboshchilik asosidagi) va nazorat 
organidan (kuzatuv kengashi) tashkil topadi. Ingliz kompaniyalari organlarining 
tashkiliy tuzilishini ikki bosqichli turga kiritish mumkin. Chunki u umumiy majlis 
va direktor shaxsidagi ijro organi yoki direktorlar kengashidan iborat bo’adi. 
Bunda direktorlar boshqaruv yoki ijro organi tarkibiga kirish orqali ijro organi 
funksiyasiga o‘xshash funksiyani bajaradi. Amerika qonunchiligi esa ushbu 
masalada o‘zining dispozitiv me'yorlari va ko‘pgina masalalami tartibga solishini 
ta’sis hujjatlari ixtiyoriga qoldirib (shu jumladan, korporatsiyaning tashkiliy 
tuzilishi, ishlami yuritish tartibi va organlaming vakolatlari) aksiyadorlik 
jamiyatlariga maksimal darajadagi erkinlikni beradi.
5
5
H.R.Rahmonqulov, S.S.Gulyamov. Korporativ huquq. Huquqshunoslik oliy o‘quv yurtlari uchun darslik. -T.: TDYl 
nashriyoti, 2008. 259-bet. 

---

Anglo-sakson qonunchiligiga binoan ya’ni shu tizimdagi Avstraliyada o'z 
majburiyatlarini buzganlik natijasida aynan o’zi javobgarligi belgilangan, 
shuningdek Germaniyada ham shu kabi holat belgilangan.
67
6
Muallif tomonidan 
https://asic.gov.au/for-business/small-business/starting-a-small-business-company/small-
business-company-directors/company-director-liabilities-when-things-go-wrong/
 linki ma’lumotlari asosida 
tayyorlandi. 
7
Muallif tomonidan 
https://d-nb.info/1059709848/34
 linki ma’lumotlari asosida tayyorlandi.