2021, №1 issn 2010-7498 kasb-hunar ta’limi ilmiy-uslubiy, amaliy, ma’rifiy jurnal №1
relef (bo‘rtma tasvir) turlari mavjuddir. Dumaloq
Download 5.03 Mb. Pdf ko'rish
|
1-son 2021
|
relef (bo‘rtma tasvir) turlari mavjuddir.
Dumaloq haykaltarosh asarlari asosan keng fazoda joylashgan bo‘ladi, bular ichiga statuya (“Amir Temur” I.Jabborov) – butun tanani qamrab oluvchi haykaltarosh asari, guruhi (bir butunlikni hosil qiluvchi ikkita yoki bir nechta figuralar) (“Shomaxmudovlar oilasi” D.B.Ryabichev), haykalchalar (o‘z hajmidan bir necha barobar kichik), tors (inson tanasini haykali) (“Tors” Mikelandjelo), byust (ko‘krakkacha bo‘lgan inson haykali) (“Graf N.I.Panin byusti” I.P.Martos) haykaltarosh asarlari. Relef o‘z navbatida pastki asos – zaminga ega bo‘lib: barelef, gorelef, Metso va kontr relef larga bo‘linadi. • Barelef - (fr.bas-relief – past relef ) bu haykaltarosh turida bo‘rtma tasvir yuza tekisligidan yarmigacha bo‘rtib chiqqan bo‘ladi. • Gorelef (fr.haut-relief - yuqori relef) – bu haykaltarosh turida bo‘rtma tasvir yuza tekisligidan o‘z hajmining yarmidan ortiqroq bo‘rtib chiqqan bo‘ladi. Gorelef ning ba’zi elementlari tekislikdan tashqarida joylashgan bo‘lishi mumkin (Pergam mehrobi). Goreleflar Me’morchilik inshootlar va amaliy San’at buyumlarining bezagida ishlatiladi. Goreleflar ko‘p figurali kompozitsiyalar va manzaralarni ifoda etishda qulay hisoblanadi. • Metso (ital.mezzo - o‘rta)- o‘rta relef • Kontrrelef (ot lat.contra – qarshi va «relef») - chuqur o‘yilgan relef turi bo‘lib, barelef ning “negativ”i hisoblanadi. Barelef tasvirlarni yaratishda bosma va shakl (matritsa)larda ishlatiladi. Grafika (grek. Ґραϕιkoς – «yozuvli», grek. Ґραϕω – «yozayapman») - tasviriy san’at turi bo‘lib, bunda asosiy tasvir chiziq, shtrixlar, dog‘lar va nuqtalar orqali ifodalanadi. Rang ham ishlitiladi, lekin rangtasvirdan farqli o‘laroq to‘ldiruvchi vazifani bajaradi. Grafikada odatda bitta rang ishlatiladi, faqat ba’zida ikkita rang ishlatilishi mumkin. Kontur chiziqdan tashqari grafika san’at turida qog‘ozning (grafika san’ati uchun eng muhim asos vazifasini bajaradi) oq rangi bilan kontrast ko‘rinishda bo‘lgan shtrix va dog‘lar ishlatilishi mumkin (ba’zida ular rangli, qora shuningdek, fakturali bo‘lishi mumkin). Grafika hozirgi zamon san’atining keng tarqalgan turlaridan biridir. Bu san’atga oddiy qora qalamda chizilgan surat, tematik kompozitsiyalar, kitobning ichki va tashqi tomoniga ishlangan turli badiiy chizma va bezak rasmlar, plakatlar, gugurt qutichasiga ishlangan suratlar, etiketkalar, turli xildagi markalar kiradi. Unda voqelik, asosan, turli uzunlik va qalinlikdagi chiziqlar yoki oq-qora |
