2021 abu rayhon beruniyning geodeziya faniga qo`shgan hissasi
Oriental Renaissance: Innovative
Download 385.82 Kb. Pdf ko'rish
|
abu-rayhon-beruniyning-geodeziya-faniga-qo-shgan-hissasi (1)
Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences VOLUME 1 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 838 w www.oriens.uz June 2021 ko‘rdim va shu on (ufq pasayishini o‘lchash usulini) sinab ko‘rishga kirishdim. Tog‘ tepasidan turib yerning lojuvard rangdagi osmon bilan tutashganini yaqqol ko‘rdim. Qarash chizig‘i vertikalga perpendikulyar bo‘lgan chiziqdan 00 341 pasaydi. Perpendikulyar bo‘lgan tog‘ balandligini o‘lchadim, u shu yerda qo‘llanadigan o‘lchovda 652,055 cho‘zim (gaz)ga teng keldi». U burilish burchagini asturlob yordamida o'lchadi va sinuslar formulasi qonuniga amal qildi. Shuningdek, u hisoblashda algebradan foydalangan. A = Tog'ning eng yuqori nuqtasi B = Tog'ning eng past nuqtasi h = Tog'ning balandligi C = A nuqtadan ko'rinadigan haqiqiy ufqning eng past nuqtasi. AO = (r + h) - AOC uchburchagi gipotenuzasi. r = (r + h) *cos ( ) Keyin o'ng tomonni r ni topish soddalashtirilishi mumkin. r = h*cos ( ) / (1-cos ( )) 1-rasm Yer aylanasining uzunligini aniqlash, Beruniy aytganidek, sahrolarni kezib 10 yoy uzunligini aniqlashga nisbatan aniq va qulay. Shu bois, u trigonometrik usullardan foydalanib, tog‘ balandligini o‘lchashda avvalgi astronomlardan ham aniqroq natijaga erishgan. Yer aylanasining uzunligini topish haqida Beruniy bunday deydi: «Yer aylanasining uzunligini topish uchun hamma hollarda ham shu topilgan topilmani, ya'ni radiusni ikkilantirib 22 ga ko‘paytir, hosil bo‘lgan ko‘paytmani 7 ga bo‘l, shunda sen o‘lchagan birliklarda Yer aylanasining uzunligi kelib chiqadi». Beruniy aytgan amallarni bajarganda L=2 R |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling