2022 aloqa tarmoqlarini matematik modellashtirish muammosining hozirgi holati inomxo‘jayev Azamatjon Akramxo‘ja o‘g‘li

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 12 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
612 
w
www.oriens.uz
December
2022
 
murakkab o‘zini o‘zi tashkil etuvchi tizimlarning analitik modellarini qurish usullari 
guruhi. Bunday tizimlar, birinchi navbatda, tarmoqlarning ishlashini sifatli tavsiflash 
uchun mo‘ljallangan, lekin ularning rivojlanishi va ishlashi jarayonida kutilmagan 
hodisalar - "portlovchi" o‘zgarishlar, to‘satdan strategik nomutanosibliklar, tarmoq 
tezligidagi sakrashlarni ko‘rsatish qobiliyatiga ega. Yulduzli tuzilishga ega boʻlgan 
aloqa tarmoqlarini qurish uchun genetik algoritmlardan foydalanish taklif qilingan va 
tarmoq ishini optimallashtirish uchun muhim boʻlgan parametrlar topilgan. 
Zamonaviy 
usullardan 
biri 
- 
neyron 
tarmoqlari 
telekommunikatsiya 
tarmog‘ining tugunlari orasidagi trafikni yo‘naltirishning maqbul yo‘lini topish 
muammosini hal qilishga qaratilgan. Oqim marshrutini boshqarishdan tashqari, 
neyron tarmoqlar yangi telekommunikatsiya tarmoqlarini loyihalash uchun ham 
qo‘llaniladi. Aloqa tarmog‘ining ba'zi parametrlarini optimallashtirish uchun neyron 
tarmog‘ini loyihalash texnikasi tasvirlangan, bunday modellashtirish natijalarining 
to‘g‘riligini baholash usuli ham berilgan, birlashtirishning uch bosqichli algoritmi 
harakatlanuvchi ob'ektlar bilan uyali aloqa tizimlarida aloqa kanallarini ta'minlash 
muammosini hal qilish uchun parallel neyron tarmoqqa ketma-ket evristik usullar 
taklif etiladi. Aloqa tarmog‘ini kengaytirish muammosini o‘rganish uchun 
psevdopolinomli dinamik dasturlash algoritmi qo‘llaniladi. O‘zgartirish xarajatlari 
nuqtai nazaridan, aloqa kanalining o‘tkazuvchanligini oshirish yoki yangi 
kommutatsiya tugunlarini qo‘shish orqali ushbu muammoni optimal tarzda hal qilish 
imkoniyatini aniqlaydigan mezonlar topildi. 
Ish asinxron aloqa tarmoqlarida (Wireless Asynchronous Transfer Mode 
Networks - WATM Networks) simsiz maʼlumotlarni uzatish texnologiyasini 
oʻrganishga bagʻishlangan ATM tarmog‘ida xizmat ko‘rsatish sifatini tavsiflovchi 
statistik parametrlarni hisoblashning analitik yondashuvi keltirilgan. ATM 
texnologiyasini kengaytirish taklif qilingan. Simsiz aloqa tarmoqlari (Simsiz LAN, 
Bluetooth, GSM, WiFi va boshqalar) katta qiziqish uyg‘otadi va mobil yoki uyali 
aloqani o‘rganish bundan kam ahamiyatga ega emas. Turli protokollar va simsiz 
tarmoqlarni ko‘rib chiqishda keltirilgan. Tadqiqotlar mobil telefon aloqa tizimlarini 
o‘rganishga bag‘ishlangan. 
Sun'iy yo‘ldoshli aloqa tarmoqlarining rivojlanishi ham e'tibordan chetda 
qolmaydi. 
NASA 
radioeshittirish 
sun'iy 
yo‘ldosh 
tizimlarida 
o‘tkazilgan 
tajribalarning qisqacha mazmunida, masalan, protokollar va standartlarning tavsiflari 
berilgan. Ko‘pgina zamonaviy aloqa tarmoqlarining o‘ziga xos xususiyati shundaki, 
ular asosan avtobus, markaziy tugun, radiokanal va boshqalar bo‘lishi mumkin 
bo‘lgan umumiy resursni almashish printsipi asosida qurilgan. Bunday holda, barcha 

---