2022 muhammadrizo ogahiyning inson tarbiyasi borasidagi qarashlari tursunaliyeva Dilora

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 3 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
1218 
w
www.oriens.uz
March
2022
 
Muhammad Rizo Ogahiydir. “Biz Alisher Navoiydan keyin mutafakkir shoir deb 
Muhammadrizo Ogahiyni ko‘rsatishimiz mumkin. Chunki o‘zbek adabiyotida 
Navoiydan keyin Ogahiy ijodida Olloh-Olam-Odam munosabati, hayot mohiyati va 
inson umrining ma’no-mazmuni, bani bashar tabiatiga xos fazilat va illatlar har 
tomonlama keng va chuqur falsafiy mushohadalar, nozik va teran hayotiy kuzatishlar, 
kuchli bilim va katta tajriba asosida yuksak mahorat bilan badiiy talqin qilingan 
mav’iza she’rlar va hikmatli so‘zlarga ko‘p duch kelamiz. Ko‘pni ko‘rgan va bilgin 
donishmand maqomiga yetgani uchun ham shoirning ko‘plab baytu misralari 
hikmatday,xalq maqollariday jaranglaydi”[1;5].
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA 
Xalqimiz ma’naviy merosiga o‘zining ulkan hissasini qo‘shgan Xorazm diyori 
og‘loning qilgan sa’y harakatlari orqali kelajak avlod bugungi kunda o‘sha davr 
adabiyotidan nafas olmoqdamiz. Hozirgi kunda ulkan iste’dod sohibining hayoti va 
ijodini chuqur o‘rganish va uning ilmiy merosini tadqiq qilish bo‘yicha 
mamlakatmizda keng qamrovli ishlar olib borilmoqda. “R.Majidiy, S.Dolimov, 
A.Qayumov, Q.Munirov, F.G‘anixo‘jayev, A.Abdug‘afurov, I.Haqqulov, N.Komilov, 
H.Abdullayev, N.Jabborov, N.Toshev kabi o‘nlab taniqli olimlar, adabiyotshunoslar 
yaratgan risolalart, monografiyalar alohida diqqatga molikdir”[9;20]. Prezindetimiz 
tashabbuslari bilan 2017-yil 18-apreldagi tegishli qaroriga binoan, 8 gektardan ziyod 
maydonda Adiblar xiyobonining yaxlit ansambli yaratildi. Bu yerda Alisher 
Navoiyga eng yaqin chap qismida Muhammad Rizo Ogahiyning haykali bunyod 
etildi va bundan tashqari respublikamizning barcha hududlarida Ogahiy maktablarini 
tashkil etish va uning ilmiy merosini chuqur o‘rganish uchun barcha tashabbuslar 
amalga oshirildi. 
NATIJALAR 
Muhammad Rizo Erniyozbek o‘g‘li Ogahiy 1809-yil 17-dekabrda Xiva 
yaqinidagi Qiyot qishlog‘ida mirob oilasida tavallud topgan Adibning o‘zi “Biz 
Xivada yashovchi yuz toifasidan bo‘lgan Amir Eshimbeyning avlodidandirmiz”,- deb 
yozgan edi. She’riyat olamida uning taxallusi Ogahiy bo‘lib, lug‘aviy ma’nosi- 
ogohman-sergakman demakdir. Erta otasidan ayrilgan so‘ng amakisi Munisning 
tarbiyasida bo‘ladi. Shoir dastlab maktab keyinchalik madrasa tahsili davomida arab 
va fors tillarini puxta o‘rganadi. U mohir xattot bo‘lib kufiy, rayhoniy, xatti shikasta 
kabi xatlarni yaxshi bilgan. Munisning vafotidan so‘ng Olloqulixon amakisining 
o‘rniga Ogahiyni mirob etib tayinlaydi.Shu davrdan boshlab Ogahiy xaq hayoti va 
saroy ishlari bilan shug‘ullangan.” 1845-yildan Ogahiy hayotidagi og‘ir va musibatli 

---