22 amaliy mashg’ulot

22.4-chizma



22.5-chizma

Spiststalar, moxoviklar (chambarak), shkivlar, tishli g’ildirak, mustaxkamlik qirrasi, yupqa devorlar va boshqa shunga o’hshash elementlari bo’lgan buyumning aksonometrik tasvirida kesuvchi tekislik elemetnlarning bo’yi bo’ylab o’tsa u holda hosil bo’lgan qirqim shtrixlanadi.

To’rtinchi usul. Bu usul aksonometrik tasvirda buyumning ichki sirtlarini shaklini aniqlashda qo’llaniladi. Bunda kesim buyumning yoki yig’ma birlikni aksonometrik tasvirini chizish uchun qo’llaniladi. Bu usulni qo’llash 22.6-chizma, a dagi buyuning aksonometrik tasvirini chizishda ko’rsatilgan. Buyumning shaklini taxlil qilngandan so’ng va aksonometrik tasvir ko’rinishi tanlagandan keyin uni chizish quyidagi ketma-ketlikda bajariladi.
1) Aksonometrik o’q va ingichka chiziq bilan XOZ, ZOY tekisligida chizmadan olingan kesim shaklini tashqi ko’rinishi (konturi) chiziladi. (22.6-chizma, b).

22.6-chizma
2) Ellipslarni marazini holatini belgilanadi-ya’ni buyumni konturiga kirgan aylananing tasviri-ellipsni tasviri yoki ularning bir qismini chiziladi. (22.6-chizma,v,g).
3) Hamma to’g’ri chizqli ocherklarni o’tkaziladi.( 22.6-chizma,d).
4) Kesim shtrixlanadi va tutash asosiy chiziqlar bilan tasvirni qoraytirib chiqiladi. (22.6-chizma,e).
Yig’ma brikmani aksonometrik tasvirida agar kesuvchi tekislik o’qlar, vallar, shpindellar, shtoklar, mustahkamlovchi buyumlarni (vintlar, boltlar, shpilkalar) o’qi bo’ylab kesuvchi tekislik o’tsa u holda buyum kesilmagan holda ko’rsatiladi. Tishlik g’ildirak, chervyak, tishlik reyka va shunga o’hshash yig’ma brikmalar tartibiga kiruvchi buyumlar aksonometrik tasvirda shartliklar qo’llab O’zDSt:2.402-68 bo’yicha, rezbani O’zDSt:2.311-68 muvofiq ko’rsatilgan.
Aksonometrik tasvirda rezbani profili tegishli joyda to’liq yoki qisman ko’rsatish mumkin. Yig’ma brikmani aksonometrik tasviri brikmani yig’ish tasviridan bajariladi. (22.7-chizma). Bunda tasvirni brikmani korpusidan boshlab chiziladi va unga kichik buyumlarni aksonometrik tasviri qo’shiladi. Yig’ma brikmani aksonometrik tasvirini chizishda 4-chi usul maqsadga muvofiq bo’ladi. Qirqim bajarilgan yig’ma brikmani aksonometrik tasvirini chizishni “Propkalik ventel” misolida 22.7-chizmada ko’rsatilgan. Avval kesim chiziladi va ellipslarni markazlari belgilanadi. (22.8-chizma, a). So’ngra ellipslar chiziladi (22.8-chizma, b) ocherk to’g’ri chiziqlar o’tkaziladi. (22.8-chizma,v). Bundan keyin kesim shtrixlanadi va tasvir to’liq qoraytirib chiqiladi. (22.8-chizma, g). Ahamiyat bering yig’uv brikamani aksonometrik tasvirda propka, bolt, gayka va shaybalar qirqilmasdan ko’rsatiladi.