246-statya. Ha’kimshilik komissiyalar

Ha’kimshilik juwapkershilik tuwrisindag’i kodeks:


246-statya. Ha’kimshilik komissiyalar
Rayon orayinan alista ha’m bariw qiyin bolg’an jerdegi kishkene qala, ma’ha’lle ha’m awillardag’i puqaralardin’ o’zin-o’zi basqariw organlari qasinda du’zilgen ha’kimshilik komissiyalar Ha’kimshilik juwapkershilik tuwrisindag’i kodestin’ 56, 60, 64, 65, 69, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 110, 111-statyalarinda, 148-statyasinda (ajiratilg’an orinlarda ha’m ag’ash ko’pirlerden 100 metrge shekem bolg’an araliqta ot jag’iw, ag’ash ko’pirler ha’m taqtay to’semeli ko’pirlerde shegiw ushin), 149, 159, 160, 161, 163, 186, 187, 200, 203, 209, 231, 232, 234, 235, 236, 238-statyalarinda na’zerde tutilg’an ha’kimshilik huqiqbuzarliqlar tuwrisindag’i islerdi ko’rip shig’adi.
HJTK tin’ 246-statyasin kiritilgen qosimshalar: 72-statya (suw zapaslarin qorg’aw qag’iydalarin buziw), 74-statya (suwdan paydalaniw ha’m suw tutiniwi qag’iydalarin buziw), 76-statya (suw xojalig’i imaratlari ha’m qurilmalarin ziyanlandiriw, olardan paydalaniw qag’iydalarin buziw), 79-statya (terekler, putalar, basqa tog’ay o’simlikleri ha’m na’wshelerdi nizamsiz tu’rde kesiw, ziyanlandiriw ya’ki joq etiw), 90-statya (an’ awlaw ya’ki baliq tutiw qag’iydalarin, sonday-aq haywanat du’nyasinan paydalaniwdin’ basqa tu’rlerin a’melge asiriw qag’iydalarin buziw) birinshi bo’limi- an’ awlaw, baliq tutiw ya’ki baliq zapaslarin qorg’aw qag’iydalarin, sonday-aq haywanat du’nyasinan paydalaniwdin’ basqa tu’rlerin a’melge asiriw qag’iydalarin buziw.
Ha’kimshilik komissiya wa’kalatlari: Ha’kimshilik komissiya o’z wakalatlari shen’berinde ha’kimshilik islerdi ko’rip shig’iw ushin du’ziledi. Ha’kimshilik komissiya o’z waziypalarin atqariwda ga’rezsiz, tek g’ana puqaralar jiyini ken’esi aldinda esabat beredi.
Komissiya quramin qa’liplestiriw: Ha’kimshilik komissiya quramina kiriwshi shaxslar puqaralar jiyini ken’esi ta’repinen jasirin ya’ki ashiq dawis beriw joli menen 5 adamliq quramda 3 jil mu’ddetke saylanadi. Ha’kimshilik komissiya quramina usi aymaqta jasawshi, 25 jasqa tolg’an, puqaralar jiyini aymag’inda turaqli 5 jil jasag’an, keminde 5 jilliq miynet stajina iye shaxslar o’z talabanlig’in qoyiwi mu’mkin.
Komissiyanin’ puqaralar jiyini ken’esi aldinda esabat beriwi: Ha’kimshilik komissiya wa’kalatlari shen’berinde g’a’rezsiz halda o’zinin’ jumisin alip baradi. Ha’kimshilik komissiya puqaralar jiyini ken’esine jildin’ ha’r shereginde esabat tapsirip baradi.
Ha’kimshilik komissiya baslig’inin’ wa’kalatlari: Puqaralar jiyini aqsaqali bir waqittin’ o’zinde ha’kimshilik komissiyanin’ baslig’i waziypalarin atqaradi. Ha’kimshilik jaza sharasi sipatinda ja’riyma saliw huqiqi ha’kimshilik komissiya baslig’ina berilgen. Ha’kimshilik huqiqbuzarliq tiyisliligine ko’re ha’kimshilik komissiya dodalawina qoyilg’annan keyin, ha’kimshilik komissiya baslig’i ja’riyma saliw haqqinda qarar shig’aradi ya’ki sol jerdin’ o’zinde isti tamamlaydi.
Ja’riyma saliw haqqindag’i qarar: Ha’kimshilik huqiqbuzarliq islegenligi ushin ha’kimshilik jaza sharasi sipatinda ja’riyma saliw huqiqi ha’kimshilik komissiya dodalawinan son’ ma’ha’lle, awil puqaralar jiyini aqsaqalinin’ qarari tiykarinda a’melge asiriladi. Ja’riyma saliw haqqindag’i qarardin’ orinlaniwi ha’m ja’riymanin’ to’lew orni ha’m mu’ddetleri Ha’kimshilik juwapkershilik tuwrisindag’i kodekste ko’rsetilgen qag’iydalar tiykarinda a’melge asiriladi. Qararda ja’riymanin’ mug’dari ko’rsetiledi.
Qarar u’stinen shikayat qiliw: Ha’kimshilik huqiqbuzarliq tuwrisindag’i is boyinsha shig’arilg’an qarar u’stinen usi qarardin’ nusqasin alg’an ku’nnen baslap on ku’n ishinde shikayat beriliwi mu’mkin. Shikayat joqari turiwshi organg’a ya’ki rayon (qala) ha’kimshilik sudina beriliwi mu’mkin. Bul mu’ddet keshirimli sebepler menen o’tkerilip jiberilgen bolsa, usi mu’ddet shikayatin ko’rip shig’iwg’a wa’kalatli organ (lawazimli shaxs) ta’repinen qayta tikleniwi mu’mkin.


O’zgeris kiritiwden maqset
O’zin-o’zi basqariw uyimlari janinda du’zilgen ha’kimshilik komissiyalarin sho’lkemlestiriwden ha’m ko’rip shig’iw statyalarin ko’beytiwden maqset, uzaqta jaylasqan, jetip bariw qiyin bolg’an aymaqlarda huqiqbuzarliqlardin’ ko’beyiwi, nizamlardin’ jeterli da’rejede orinlanbawinin’ aldin aliw bolip esaplanadi.
Ha’zirgi waqitta ekologiya tarawindag’i ha’kimshilik huqiqbuzarliqlar ushin jaza sharalarin qollaw ha’m bunday islerdi ko’riw, ha’kimshilik juwapkershilik tuwrisindag’i kodekstin’ derlik barliq statyalari Ekologiya ha’m qorshag’an ortaliqti qorg’aw komitetine tiyisli. A’meliyatta bunday huqiqibuzarliqlar sani artip barmaqta, bunin’ sebebi kerekli qadag’alawdin’ a’melge asirilmawi, ha’tteki xaliqtin’ bul huqiqbuzarliqlar ushin jazanin’ bar ekenliginde bilmewinde. Bunday ha’kimshilik islerdin’ o’zin-o’zi basqariw uyimi janindag’i ha’kimshilik komissiyag’a beriliwi huqiqbuzarliqlardin’ keskin azayiwina alip keledi. Sebebi, birinshiden komissiya ag’zalarinin’ sol aymaqta jasawshi puqaralardan aling’anlig’i o’zleri jasaytug’in jer ushin basqalardan ko’birek jan ku’ydiriwinde, ekinshiden, usi aymaq haqqinda basqalarg’a qarag’anda ko’birek mag’liwmatqa iye boliwinda.