3 -ma’ruza: Kimyo sanoatida suv va uni tozalash

Са(НСО₃)₂ →↓CaCO₃QH₂OQCO₂
Mg(HCO₃)₂ →↓MgCO₃QH₂OQCO₂

Doimiy qattiqlikni hosil qiluvchi tuzlar—kalsiy va magniyni xloridlari, sulfatlari, nitratlari, ular qaynatganda ketmaydi, bu vaqtda kimyoviy va fizik-kimyoviy usullar qo‘llaniladi. Vaqtinchalik va doimiy qattiqliklar yig‘indisi umumiy qattiqlikni hosil qiladi. Bu ko‘rsatkichlar o‘lchami 1 litr suvdagi tuzlarning mg-ekv. miqdoridir, ya’ni mg-ekv ∕l.

Tiniqlik esa ko‘z yoki fotoelement yordamida standart belgilar ko‘rinadigan suv qalinligi bilan o‘lchanadi.
Oksidlanuvchanlik suvdagi organik moddalar miqdori bilan belgilanadi va 1 kg suvdagi moddalarning oksidlanishiga sarflanadigan kislorod miqdori bilan o‘lchanadi.
Suvning reaksiyasi, ya’ni uni nordon yoki ishqoriyligi bilan xarakterlanib, vodorod ko‘rsatkichi (rN) bilan o‘lchanadi. Tabiiy suvlar rN 6,8—7,3 atrofida o‘zgarib turadi.
Ichimlik suvlar uchun eng muhim xossa ularning zararsizligi, mazasi, hidi, rangidir. Bu shartlar tegishli standartlarda qayd etilgan.
Sanoat suvlari asosan yirik zarrachalardan va tuzlardan holi bo‘lishi kerak. Yirik zarralar, ular oqadigan quvurlar va naylarni ifloslantiradi va batamom berkitib qo‘yib, halokatga olib keladi. Erigan gazlar va tuzlar esa metallarni korroziyaga uchratishi va quyqalar hosil qilishi mumkin. Quyqa devorlarda qalin qatlam hosil qilib issiqlik almashinishini yomonlashtiradi. To‘qimachilik sanoatida yuvish jarayonlarida qattiq suv sovunni ko‘p sarflanishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun suv tayyorlash jarayoni ko‘p pog‘onali murakkab jarayondir, xo‘jalik ham sanoat uchun ancha qimmatga tushadi. Suvni tejash maqsadida sanoatda suvni yopiq sikl bo‘yicha, ya’ni aylanma usulida ishlatishga harakat qilinadi. Atrof muhitni muxofaza qilish maqsadida chiqindi suvlarni tozalab, kaytadan sanoat sikliga kirgiziladi. Biz bu yerda asosan chiqindi suvlarni tozalashga to‘xtaymiz, chunki birlamchi tabiiy havzalardan olinadigan yangi suvlarni tayyorlash operatsiyalari ham unga o‘xshash.