3 -ma’ruza: Kimyo sanoatida suv va uni tozalash

Ca(HCO₃)₂QCa(OH)₂ ═2CaCO₃↓Q2H₂О Mg(HCO₃)₂Q2Ca(OH)₂═2CaCO₃↓QMg(OH)₂Q2H₂O
СO₂QСа(ОН)₂═СаСОзQН₂О

2.Soda bilan ishlanganda (suvni doimiy qattiqligini yuqotishda)

MgSO₄QNa₂CO₃ ═MgCO₃↓QNa₂SO₄
MgCl₂ QNa₂CO₃═MgCO₃↓Q2NaCl
CaCO₃QNa₂CO₃ ═CaCO₃ ↓QNa₂SO₄

З.Trinatriyfosfat bilan ishlanganda (Sa2Q va Mg2Q kationlari 0,03 mg ekv∕dм³ gacha miqdorda cho‘ktiriladi)

3Ca(HCO₃)₂Q2Na₃P0₄═Ca₃(P0₄)₂↓Q6NaHCO₃
3MgCl₂Q2Na₃PO₄═Mg(PO₄)₂↓Q6NaCl

Kalsiy va magniy fosfatlarining eruvchanligi nihoyatda kichkina bo‘lganligi fosfat usulini yuqori samaradorligini belgilaydi.

Ion almashinuvchi usul ham yuqori samaradorlidir. Bu usul orqali ionitlar yordamida suv tarkibidan kalsiy va magniy ionlari ajratib olinadi.

Kation va anion almashinuv jarayonlari mavjud.

Kationitlar sifatida Н^Q, Na^Q, NH₄^Q ionlari kabi faol guruh tutgan moddalar qo‘llaniladi. Yumshatishni kationli jarayonda, ya’ni uning asosida Н^Q, Na^Q ionlarini Са^Q2, Мg^Q2 ionlariga almashinish reaksiyasi yotadi.

Nа₂[Кат]Са(НСО₃)₂═Са[Кат] ]2NаНСО₃
Na₂[Кат] MgSO₄═Mg[Кат]2Na₂SO₄
Н₂[Кат]МgС1₂═Мg[Кат]2НС1
H₂[Кат]QNa₂SO₄═Na₂[Кат]H₂SO₄

Anionitlar sifatida ON~, NSOz~, SO3~~ ionlari kabi faol guruh tutgan yuqori molekulali birikmalar qo‘llaniladi. Metall ionlaridan tozalangan suv anionit qavatdan o‘tkazilib, uning tarkibidagi anionlar ajratib olinadi.

[Ан]OH]НС1═[Ан]Cl]Н₂О
2[Ан]OH]Н₂SО₄═[Ан]₂SO₄]2Н₂О

Yuqoridagi reaksiyalardan ko‘rinib turibdiki, ion almashinish usuli suvni yumshatish hamda tuzsizlantirish imkonini beradi.

Neytrallash, asosan, sanoatdagi jarayonlar natijasida anionlar bilan ifloslangan qaytar suvlar uchun qo‘llaniladi. Bunda ohak yoki sodadan foydalaniladi. Suvlarni zararsizlantirish, xlorlash, ozonlar orqali ham amalga oshiriladi.
Suvni to‘liq tozalash, tuzsizlantirish, shuningdek qisman degazatsiya qilish, uni haydash yoki boshqacha qilib aytganda-distillyatsiya qilish orqali amalga oshirilishi mumkin. Distillangan suv sanoatda toza mahsulotlarni olishda, meditsinada, laboratoriyalarda juda keng qo‘llaniladi.
Hozirgi vaqtda chiqindi suvlarning jonli tabiat uchun zarari tobora ortmoqda. Har bir korxona ajratadigan chiqindi suvlarning tarkibida tutiladigan zaharli moddalarni tegishli korxonalar uchun ma’lum bir sanitar normalari mavjud. Masalan, ayrim zavodlarning suvlaridagi kislota miqdori 30 mg∕dм³ dan, xlor miqdori 0.5 mg∕dм³ dan, fenol miqdori esa 0,002 mg∕dм³ dan ortmasligi kerak. Lekin ularni mana shunday kichkina bo‘lib ko‘ringan miqdorda bo‘lishi ham odam organizmi, atrof—muhit jonivorlar uchun nihoyatda xavflidir. Hozirgi davrgacha va bundan keyin ham chiqindi suvlarning tozalashni yangi, samarali usullarini yaratish, kimyoviy ishlab chiqarish korxonalarida yuqori darajada tozalashni ta’minlovchi, suv tozalashga muljallangan uskunalarni yaratish xalk. Xo‘jaligini asosiy masalalaridan biri bo‘lib qoladi.