3-амалий машғулот

3-амалий машғулот

ГОРИЗОНТАЛ КООРДИНАТАДАН ЭКВАТОРИАЛ КООРДИНАТА ТИЗИМИГА ЎТИШ

1. ИШНИНГ МАқСАД ВА ВАЗИФАЛАРИ

Ишнинг мақсади: талаба геодезик астрономияда юзага келадиган Сферик координата тизимлари орасидаги муносабат масаласини ечиш амалий тажрибасига эга бўлишидир.
Ишнинг вазифаси: талабага сфеpик тpигонометpия фоpмулалаpи асосида Сферик координата тизимлари орасидаги муносабатга тегишли масалаларни ечишни ўргатишдир.

2. КЕРАКЛИ АСБОБ-УСКУНАЛАР

Амалиёт дафтари , ҳисоблаш машинкаси.

3. ИШНИ БАЖАРИШ ТАРТИБИ

Талаба аудиторияда сфеpик тpигонометpия фоpмулалаpи асосида ёритгичнинг горизонтал координата кўрсатгичларидан экваториал координата кўрсатгичларига ўтиш тегишли масалаларни ечади ва мустақил ечиш учун керакли вазифани олади.

4. НАЗАРИЙ КИСМ

Горизонтал координата тизимидан экваториал координата тизимига ўтиш

Астрономик кузатишлар ва ҳисоблашларда кўпинча ёритгичнинг бир тизимда ифодаланган координаталаридан иккинчи бошқа тизимдаги координаталарига ўтиш зарурияти пайдо бўлади.
Горизонтал координата тизимидан экваториал координата тизимга ўтиш учун сферик тригонометриянинг учта асосий формулаларини параллактик учбурчак PZ га қўллаймиз. Ушбу қўллашда сферик учбурчак томонларни a = 90, b = z, ва c = 90 орқали, бурчакларни эса A=180A ва B = t орқали белгилаймиз.
У ҳолда қуйидагига эга бўламиз:
. (35)
Биринчи қатордаги формуладан фойдаланган ҳолда, ёритгичнинг берилган горизонтал координаталари z ва А, ҳамда кузатиш жойининг кенлиги  орқали ёритгичнинг оғиши  ни аниқлаймиз. Иккинчи ва учинчи формулалар орқали соат бурчак t ни аниқлаймиз:

Масалалар
1-масала:
Кенглиги маълум бўлган пунктда кузатилган юлдузнинг горизонтал координаталари орқали ёритгичнинг оғиши  ни ва соат бурчаги t ни аниқланг.
Масалани ечишда ёритгичнинг оғиши  ни аниқлаш учун учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз:

Юлдуз соат бурчаги t ни аниқлаш учун учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз:

5. Ишни текширишга топшириш тартиби
Талаба вариантига мос мустақил бажарган иш натижаларини расмийлаштиради ва текширишга топшириш учун раҳбарга топширади.
Масалани ечиш учун бошланғич маълумотлар 1-жадвалдан талабани вариантига мослаб олинади. Вариант номери талабанинг грух журналидаги рўйхатидаги номерига мос бўлади.


Мисол
Бошланғич маълумотлар

вариант №	Пункт кенглиги ()	юлдуз зенит масофаси(	Юлдуз азимути (А)
49.