3-Amaliy mashg’ulot Gazlarni kritik va keltirilgan parametrlari Gaz aralashmasi qovushqoqligi Kritik parametrlar

Gaz	c	Gaz
c
Metan	162	Vodorod	79
Etilen	225	Azot	104
Etan	252	Kislorod	127
Propilen	322	Havo	107
Propan	290	Uglerod II oksidi	101
Izo – butilen	339	Uglerod IV oksidi	254
Izo – butan	368	Otingugurt	331
n– butan	377	Suv bug`i	673
n– pentan	383

Gaz aralashmasi qovushqoqligini additivlik qoidasiga ko`ra ham hisoblash mumkin, faqat u holatda aralashmani tashkil etuvchi gazlarning fizikaviy tavsiflari bir – biriga yaqin bo`lishi kerak, masalan propan – propilen. Turli xil aralashmalar uchun qovushqoqlikni taxminiy baholash kiritilgan. Buning uchun quyidagi tenglamadan foydalaniladi:

Misol. 2.6. Gaz aralashmasi normal sharoitda dinamik qovushqoqlikka ega, uning kritik parametrlari T_kr= 113 ⁰C, R_kr = 3,9 MPa. Aralashmaning 151,5 ⁰C va 7,2 MPa dagi dinamik qovushqoqligi topilsin.
Yechish. Aralashmaning keltirilgan parametrlarni topamiz:

2.5. rasmdagi grafikdan foydalanib,absissa o`qiga R<sub>kel</sub>=1,85 qiymatini qo`yamiz va T_kel =1,1 nuqtadan egri chiziq bilan kesishguncha perpendikulyar o`tkazamiz kesishish nuqtasini ordinataga tushirib, = 2,5 ni olamiz. Bu erdan berilgan sharoitda dinamik qovushqoqlik ni topamiz:
=2,5 ^. 8,5 ^. 10^-6=21,25 ^. 10^-6 Pa ^. s.


Masalalar.
2.14. Gaz aralashmasi 90% metan va 10% etandan tarkib topgan. Aralashmaning kritik temperatura va bosimi aniqlansin.
2.15. Gazlar aralashmasi berilgan (foiz hajmlarda): etan – 5; propan – 12; izobutan – 35; n – butan – 48. Aralashmaning kritik parametrlarini aniqlang.
2.16. Gaz aralashmasining nisbiy zichligi (havoga nisbatan) 0, 84ga teng. Aralashmaning kritik temperatura va bosimi topilsin.
2.17. Gaz aralashmasi quyidagi komponentlardan (hajmda) tarkib topgan: 62% - metan; 21% - etan; 11% - propan va 6% - oltingugurt. Aralashmaning 80 ⁰C va 750 kPa dagi keltirilgan parametrlari topilsin.
2.18. Propanning 122 ⁰C va 6,2 MPa dagi siqiluvchanlik koefficienti topilsin.
2.19. Izo–butan agar u normal sharoitda 8,3 m³ hajm egallasa, uning 115 ⁰C va 1,95 MPa dagi siqiluvchanlik koefficienti topilsin.
2.20. Hajm bo`yicha propan: butan nisbati 3:1 bo`lsa, propan – butan aralashmasining 92 ⁰C temperatura va 2,06 MPa dagi siqiluvchanlik koefficienti aniqlansin.
2.21. Sho`rtan koni gazi quyidagi hajmiy tarkibga ega: CH₄ – 82,27%;
C₂H₆ – 6,56%; C₃H₈ – 3,24%; C₄H₁₀ – 1,49%; C₅H₁₂ – 5,62%; N₂ – 0,32%; CO₂ – 0,5%; Bu gazning 25 ⁰C va 6 MPa dagi siqiluvchanlik koefficienti topilsin.
2.22. Propilenning 70 ⁰C va atmosfera bosimidagi dinamik qovuqoqligi aniqlansin.
2.23. Propanning 90 ⁰C va atmosfera bosimidagi kinematik qovushqoqligi aniqlansin.
2.24. Etanning 110 ⁰C va 101,3 kPa dagi dinamik qovushqoqligi qanday?
2.25. 15% propan va 85% propilendan tarkib topgan propan – propilen fraksiyasining 80 ⁰C dagi dinamik qovushqoqligi hisoblansin.
2.26. Butan (70%) va butilen (30%) aralashmasining 65 ⁰C va 101,3 kPa dagi kinematik qovushqoqligi topilsin.