3-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Elementar zvenolar va ars ning vaqt hamda chastotaviy xarakteristikalari Ishdan maqsad

2. Birinchi tartibli inersial (aperiodik) zveno. Bu zvenoning tenglamasi qo‘yidagi ko‘rinishga ega.
(3.5)
bu yerda K – uzatish koeffitsiyenti; T – vaqt doimiyligi.
RC, RL – zanjirlari, o‘zgarmas tok generator iva dvigatellari bu zvenoga misol bo‘la oladi (3.3-rasm).
5 .3-rasm. RC zanjiri (а); LR zanjiri (b); o‘zarmas tok generatori (v);
o‘zgarmas tok dvigateli (g)
(5.5) tenglamaga Laplas o‘zgartirishini kiritib, bu zvenoning uzatish funksiyasini aniqlaymiz
,
bundan
. (3.6)
Inersial zvenoning o‘tkinchi funksiyasi
(3.7)
eksponenta qonuni bo‘yicha o‘zgaradi (3.4-rasm). Impulsli o‘tkinchi funksiyani quyidagicha aniqlash mumkin (3.4b-rasm).
(3.8)

3.4-rasm. O‘tkinchi xarakteristika (a); impulsli o‘tkinchi xarakteristika (b)

Zvenoning chastotali uzatish funksiyasini hamda uning chastotali xarakteristikalarini aniqlash uchun uzatish funksiyasi W(p) da «p»ni «jω» bilan almashtirish kerak (5.5-rasm).

– haqiqiy qism;
– mavhum qism.
; ;

3.5-rasm. Amplituda-fazali xarakteristika (а); amplituda-chastotali

va faza-chastotali xarakteristika (б)

Zvenoning logarifmik amplituda chastotali xarakteristikasi (LACHX) quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:

.
Bu zvenoning asimptotik LACHXni

tenglama bilan ifodalanadi.
Shunday qilib, chastotaning oralig‘idagi qiymatlarida K=1bo‘lganda xarakteristikasi abssissa o‘qi bilan mos tushadi, chunki . Agar bo‘lsa, unda shu chastota oralig‘ida xarakteristikasi balandlikda abssissa o‘qiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri chiziq bo‘ladi. yoki bo‘lganda ga teng bo‘ladi (3.6-rasm).

3.6-rasm. Logarifmik amplituda chastotali xarakteristikasi

Shunday qilib, inersial zvenoning LACHX si tutash chastota yoki gacha hech qanday o‘zgarishsiz qoladi vash u chastotadan keyin -20 db/dek og‘ish bo‘yicha o‘zgaradi.
Haqiqiy LACHX asimptotik xarakteristikadan birmuncha farq qiladi va bu farq faqat tutash chastota yoki da eng kata qiymatga ega bo‘lib, u taxminan – 3,03 db ga teng, ya’ni .
Amaliyotda LACHX ni aniq ko‘rish talab qilinmaydi. Shuning uchun uni ikkita bir-biri Bilan tutushgan to‘g‘ri chiziq ko‘rinishida quriladi. Logarifmik faza-chastotali xarakteristika ifoda yordamida aniqlanadi (5.7-rasm).

3.7 – rasm. Logarifmik faza-chastotali xarakteristika

Tutash yoki chastotada ga teng bo‘lib, shu chastotaga nisbatan LFCHX ning simmetriyaligi uning o‘ziga xos xarakterli fazilati hisoblanadi.
3-amaliy ishi uchun topshiriq variantlari
3.1-jadval

Variant nomerlari	K	T	τ
1	1	9	5
2	0.3	8	7
3	0.4	7	9
4	0.2	6	2
5	0.1	5	3
6	2.1	4	4
7	1.1	3	5
8	2.3	2	5
9	5	1	5
10	4	1.2	6
11	3	1.3	6
12	2	1.4	7
13	1.5	1.5	8
14	0.9	1.6	9
15	0.8	1.7	11
16	0.7	1.8	1
17	0.6	1.9	1
18	0.5	2	1
19	0.4	2.3	1
20	0.3	2.5	2
21	0.2	2.7	3
22	0.1	2.9	3
23	0.05	3	3
24	0.06	3.1	8
25	0.07	5	9
26	1.2	6	2
27	1.5	8	5
28	1.6	7	4

III.Nazorat savollari

1.Uzatish funksiya deganda nimani tushunasiz?

2. Laplas o‘zgartirish nima uchun ishlatiladi ?
3. Inersiyasiz (proporsional, kuchaytiruvchi) zveno qanday obyektlar uchun ishlatiladi?