3-Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Oʻzgarmas tok magnitlarini tortish kuchlarini hisobi. Oʻzgaruvchan tok magnitlarini tortish kuchlarini hisobi

OʻZGARUVCHAN TOK MAGNITLARINI TORTISH KUCHLARINI HISOBI
Mashgʻulot maqsadi: Yakor oʻzakka tortilishi uchun F kuchi prujinani tortish kuchidan oʻzib ketishi kerak. Tok oʻzgaruvchan boʻlganligi sababli tortish kuchini qiymati ham oʻzgarib (bir fazali tok boʻlganda) yakor tebranadi, natijada kontaktlar yemiriladi, magnit tizimi zaiflashadi va shovqin hosil boʻlishini oʻrganish.
Ishni tushuntirish: Elektromagnitlarning statik rejimlari koʻpincha tarmozlovchi mexanizimlarda qoʻllanadi. Bu rejim davomida chulgʻamdagi tok qiymati const deb qabul qilinadi. Qolgan elektromagnitlar dinamik rejimida ishlaydi, yaʻni chulgʻam manbaga tortishish kuchi qiymatiga teng boʻlguncha, ortadi. Yakor qoʻzgʻaladi va shu payt tok va magnit oqim murakkab qonuniyat buyicha oʻzgaradi (bunda elektromagnitlarning parametrlari va prujinaga bogʻliq ). Yakor oʻzakka tutashib I va F turgʻun rejimi, yaʻni nominal qiymatlarigacha ortadi. Elektromagnitning ishlab ketish vaqti chulgʻamga kuchlanish berilgandan yakorni toʻla oʻzakka tutashguncha boʻlgan vaqtni belgilaydi: t_i.k = t_silj + t_yur a) Elektromagnitlarning siljish vaqti
b) Elektromagnitlarning yakorni yurish vaqti.
Bu rejimdagi fizik holat quyidagi tenglamalar bilan ifodalanadi: U=iR+d/dt F_emdx=d(mv²/2)+F_kdx bunda F_m - yakorga taʻsir etuvchi elektromagnit kuch; dx - yakor bosib oʻtgan yoʻl; m - quzgaluvchan qismlarni vazni; v - yakorning tezligi; F_k - prujinani qarshilik kuchi.
Masala: Uzluksiz tsilindr qolipga bir qatlam qilib 500 ta sim oʻralgan. Gʻaltak qolipining uzunligi l =0,24 m diametri esa d=0,02 m. Gʻaltakni oʻrab olgan muhitning havosini magnit singdiruvchanligi μ_a=μ₀=4πˑ10^-7 gn/m boʻlsa, bu gʻaltakning induktivligi
aniqlansin. Echish: Gʻaltakning koʻndalang kesim yuzasi
S=πd²/4=3,14ˑ0,02ˑ0,02/4=0,0003 m². Gʻaltakning induktivligi
L=W²μ_aS/l=500ˑ500ˑ4ˑ3,14ˑ0,0003/0,24ˑ10⁷=0,0039 gn yoki 3,9 mgn.
Topshiriq: Uzluksiz tsilindr qolipga bir qatlam qilib 800 ta sim oʻralgan. Gʻaltak qolipining uzunligi l =0,54 m diametri esa d=0,05 m. Gʻaltakni oʻrab olgan muhitning havosini magnit singdiruvchanligi μ_a=μ₀=2πˑ10^-7 gn/m boʻlsa, bu gʻaltakning induktivligi aniqlansin.