3 I. Bob. Umurtqasiz hayvonlarga umumiy tasnif

II.1.6-rasm Hashoratlar sinifi
2.2. Umurtqasiz hayvonlarning yashash sharoitiga moslashishi.
Xususiyatlar.Ko'pincha suyaksiz hayvonlar ularni bir-biridan ajratib turadigan quyidagi xususiyatlarga ega:Ular odatda kichik jonzotlardir, ular ichki skeletga (suyakli yoki xaftaga tushadigan) qisqaradi.Ba'zilarida artropodlar kabi suyaklari bor, ammo bu tashqi skelet deb ataladigan ekzoskelet. Qopqoqlari, chig'anoqlari yoki qattiq moddalar bilan mustahkamlangan ko'plari bor.Hozirgi kunda tadqiqot bir necha yuzlab aql bovar qilmaydigan mantiqiy, sanoat, pul va hatto oziq-ovqat kuchlarini topishga imkon berdi va bugungi dori-darmonlar to'satdan paydo bo'lgan mavjudotlarga, masalan, taqa qisqichbaqalari, meduzalar va planktonlarga qarzdor. Turlarning soniga kelsak, amalga oshirilgan bioxilma-xillikning eng muhim qismini umurtqasiz mavjudotlar tashkil qiladi.The skeleti yo'q hayvonlar ular monofiletik guruhni hosil qilmaydi: bu oqim filogenetik xarakteristikalar bo'lgan davom etuvchi gildiyalar tomonidan tark etilgan.Suyaksiz atamasi ko'p sonli tirik mavjudotlarni belgilash uchun ishlatiladi, ular o'murtqa suyagi yo'qligi odatiy holdir.Zoologiyaning ekspert aktida va uning ta'limida farqlash suyaklari bo'lgan hayvonlar va suyaksiz hayvonlar odatiy kollejlarning odatiy idoralari, mantiqiy jurnallar yoki zoologiya qo'llanmalari bo'lib, ahamiyat kasb etishda davom etmoqda. hayvonlarning suyak tizimi, masalan, Brusca va Brusca kitobi.Va Hikmanniki, garchi buni g'oyaning mantiqiy foydaliligini tan olish sifatida emas, balki odatning ta'siri sifatida o'qish kerak. Suyaksiz navlarni akademik davolashda ikkita tasnifning malakasi keng qo'llanilishini davom ettirdi: artropodlar va artropodlar.Dengiz tabiati tilida so'l umurtqasizlar atamasi odatda suyaksiz chuchuk suv hayvonlariga, shu jumladan hayvonlar (ayniqsa, inkubatsiyalar va nimfalar), qisqichbaqasimonlar, annelidlar, mollyuskalar (amfibiya salyangozlari va ikki pallalilar) va planariya (qurtlar) ga nisbatan qo'llaniladi. suv yo'llari, ko'llar.Darhaqiqat, ularning to'liqligi va xilma-xilligi mahallaning ekologik farovonligi va bioxilma-xilligining belgilari (bioindikatorlari) sifatida ishlatilgan. Ular tabiiy pecking tartibida va tabiiy mavzuni almashtirishda asosiy segmentdir.Suyaksiz hayvonlar Yer sayyorasining barcha tabiiy muhitlarida, sovuq Antarktidadan bo'ronli tropik o'rmonlargacha uchraydi. Ular umurtqasiz jonzotlarning ulkan guruhlari bo'lib, ularning ko'plari haligacha odamlarga noma'lum va boshqalar hatto tashqi ko'rinishi tufayli ularni mavjudot emasligiga ishonishadi.Suyaksiz yoki umurtqasiz jonzotlarni tavsiflovchi printsip - bu umurtqali va turli suyaklarning yordami yo'qligi. Umurtqasiz jonzotlar ichki skeletga ega emas, na qattiq, na xaftaga tushadigan. Jonivorning turiga qarab, u qandaydir yordamga ega bo'lishi mumkin, masalan, artropodlarning ekzoskeleti.Keyingi davrda sistem atika sohasida tadqiqotlarda solishtirm a
anatomiya, paleontologiya, embriologiya kabi an’anaviy usullar bilan bir
qatorda tobora ko‘proq biokimyoviy, serologik, kariologik, molekulyar va
genetik usullar keng tadbiq etilmoqda. Atoqli rus biokimyogar olimi Umurtqasizlar hayvonot olamining barcha turlari sifatida tanilgan, ularda notokord yoki dorsal akkord, umurtqa suyagi yoki bo'g'imli ichki skelet yo'q. Bu guruh 95 dan 1,7 milliongacha bo'lgan ma'lum biologik turlarning 1,8% ni o'z ichiga oladi. Umurtqasizlar ham, odatda, quruqlikdagi yoki suvda yashovchi yirik umurtqali hayvonlarga qaraganda kichikroq bo'lib, ularda bo'g'imli suyaklar bo'lmasa ham, ular ko'pincha ekzoskeletga (hasharotlarda bo'lgani kabi) yoki moddaga chidamli qobiq va qobiqga (mollyuskalardagi kabi) ega. Boshqacha qilib aytganda, indikatorli video - bu tizimning holatini va shu joyda mavjud bo'lgan biologik xilma-xillikni ko'rsatadigan hayvon. Masalan, suvning yaxshi sifat ko'rsatkichlari bo'lgan har xil qisqichbaqasimonlar mavjud. Ya'ni, suv havzasida bu qisqichbaqasimon baliqning mavjudligi uning sifati yaxshi ekanligini anglatadi. Aks holda, bu hayvon ushbu muhitda omon qololmadi.Bioindikatorlar ilmiy tadqiqotlarda tobora ko'payib bormoqda va ko'p joylarda suvning sifatini tekshirish uchun testlarni o'tkazishga yordam beradi. A.N.Belozerskiy sistematik va filogenetik tadqiqotlarda dezoksiribonuklein kislotasi (DNK) tarkibini o'rgandi. M.S Gilyarov ekologik tekshirishlar asosida hayvonlarining tuproq hosil bo‘lish jarayonidagi va tuproq diagnostikasidagiahamiyatini ko‘rsatib berdi. M. S. Gilyarov tadqiqotlari tuproq zoologiyasini shakllanishig asabab bo’ldi. A.S.Serebryakov zararkunanda hasharotlarga qarshi kurashning genetik usuliga asos soldi.0 ‘rta Tana yumshoq va segmentsiz, odatda uni himoya qilish uchun qobiq yoki qobiq bilan qoplangan.
1.Porifera. Ya'ni, shimgich, tanasi radial simmetriyaga ega.
2.Knidariyaliklar. Mercan va meduza kabi oddiy suv hayvonlari.
3.Echinoderm. Asosan, dengiz kirpilari va dengiz yulduzlari kabi dengiz.
4.Yassi qurtlar. Ya'ni, yassi qurtlar (va ba'zi hollarda parazitlar).
5.Nematodlar. dumaloq qurtlar annelidlar.
6.Yomg'ir chuvalchanglari va zuluklar.
Hayvonlar hujayraviy tuzilishga binoan bir hujayra va koʻp hujayralilarga ajratiladi. Bir hujayralilarda bitta hujayraning oʻzi tirik organizm uchun xos boʻlgan deyarli barcha xususiyatlarga ega. Tuban koʻp hujayralilar — plastinkasimonlar tanasi bir necha funksiyani (harakatlanish, qoplash, oziqlanish) bajaradigan, kam ixtisoslashgan hujayralardan iborat. Gʻovaktanlilar, boʻshliqichlilar, taroqlilar tanasi 2 qavat (ektoderma va entoderma) boʻlib joylashgan nis-batan ixtisoslashgan hujayralardan iborat, lekin toʻqima va haqiqiy organlar shakllanmagan; birmuncha murakkab tuzilgan. Hayvonlar toʻqima va organlari ontogenezda 3 ta murtak varaqlari (ektoderma, endoderma va mezo-derma) hisobidan hosil boʻladi. Mas, ektodermadan nerv sistemasi. sezgi organlari, teri va uning hosilalari; nafas organlari, sekretsiya bezlari; mezodermadan suyak, muskul, qon aylanish, ayirish sistemasi organlari shakllanadi.Osiyo mamlakatlarida zoologiya sohasidagi dastlabki tadqiqotlar kishilar sog‘ligini saqlash uchun zarur boigan dori-darmonlar tayyorlash bilan bogliq bo‘lgan.


Xulosa
Hasharotlar hamma yеrda: suvda, quruqlikda, cho`lda, tog`da, muzliklarda va xullas tirik organizm yashashi mumkin bo`lgan hamma joyda uchraydi. Shundan ko`rinib turibdiki, tabiatda, undan biologik . jarayonlarning borishida, moddalar almashinuvida, o`simlik va hayvonlar taraqqiyotida, tabiat muvozanatida ularning beqiyos kattadir. Ko`pchilik hasharotlarning hayoti o`simliklar bilan chambarchas bog`liqdir.Ularning ko`pchiligi o`simliklarning bargi, ildizi, mevasi, urug`i, po`tslog`I va boshqa organlari bilan oziqlanadi. O`simlikxo`r hasharotlar to`satdan ko`payganda juda katta territoriyadagi o`simliklarni zararlaydi yoki butunlay yeb bitiradi. Masalan, chigirtka va qandalalar yaqin-yaqingacha O`zbekistonda qanchadaqn-qancha g`alla ekinlariga zarar yetkazgan.
Shuningdek, ularning o`simliklar hayotidagi roli ham katta. Ko`pgina o`simliklar hasharotxo`r hisoblanadi. Yer yuzida bunday o`siliklarning turi 500 dan ortadi. Bizlarda esa hasharotxo`r o`simliklardan 18 turi uchraydi. Masalan, nepentes, darlintoniya, dioneya, aldrovanda kabilar bargi, guli yordamida hasharotlarni tutib yeydi. Bundan tashqari tukli arilar, asalarilar, pashsha, kapalaklar va qo`ng`izlarning ba`zi turlari gulli o`simliklarni chetdan changlanishida katta rol oynaydi. Hasharotlar (chumolilar, qo`ng`izlar) tuproq paydo bo`lishida aktiv ishtirok etadi. Ular o`simliklar bilan oziqlanar ekan, o`zlari ham boshqa hayvonlarga (masalan, hasharotxo`r qushlarga)oziq bo`ladi. Go`rkov qo`ng`iz va go`ng qo`ng`izlari kabi hasharotlarning tabiatdagi sanitarlik aham iyati ham aloxida diqqatga sazovirdir. Inson kundfalik hayoti va amaliy faoliyatida har xil hasharotlarga duch keladi. Ularning bir qismi foydalibo`lsa, boshqacha zararlidir. Inson kundalik hayoti va amaliy faoliyatida har xil hasharotlarda duch keladi. Ularning bir qismi foydali bo`lsa, boshqasi zararlidir. Foydali hasharotlar qatoriga madaniy va qimmatli yavvoyi o`simliklarning changlanishigayordam beruvchi va asaldor hasharotlar, tuproq paydo qiluvchi va sanitar hasharotlar va boshqalar kiradi.