3 kurs 17. 26 gurux talabasi Yigitaliyev Baxodirning Yengil atletika va uni o‘qitish metodikasi «Yengil atletika bo‘limlari va ularning turkumlanishi.»

О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

Farg‘ona Davlat Universiteti

Jismoniy madaniyat fakulteti “Jismoniy madaniyat” yunalishi

3 kurs 17.26 gurux talabasi Yigitaliyev Baxodirning Yengil atletika va uni o‘qitish metodikasi

«Yengil atletika bo‘limlari va ularning turkumlanishi .»

mavzisidagi yozgan


Mustaqil ishi
Topshirdi: _______________ Qabul qildi:

Yengil atletika bo‘limlari va ularnig tirkimlanishi

Reja:

1.Yengil atletikani rivojlanish tarihi.

2.Yengil atletika bolimlari.

3Yengil atletika mashqlarining umumiy tasnifi.

1)Yengil atletika mashqlarining kelib chiqish tarixi juda qadimdan Odamlar yurish, yugurish sakrash va uloq￾tirishni tabiiy zarur harakatlar sifatida qadim zamonlardan beri meh￾natda va kundalik hayotda qo‘llab kelganlari m a’lum. Ammo ulaming

jismoniy tarbiya vositasi sifatida va sportning bir turi sifatida rasm
bo'lganiga qadar ko‘p ming-yillar o ‘tdi. Ibtidoiy jam oa tuzurni dav￾rida engil atletika mashqlari odaml-arning mehnat faoliyati bilan
bog‘liq edi. Ular insoniyat quldorlikjamiyatiga o‘ta boshlashiga yaqin
jism oniy tarbiyada m a’lum darajada mustaqil bo‘la boshladi. Eng boy
va uzoq umrli bunday sport to ‘rini topish qiyin. Yengil atletika tarixini
va o'tm ishini bilish bu engil atletikadir. Yurish, sakrash va uloqtirish
buning hammasi inson bilan birga tug'ishgandir. Birinchi o‘yin va
musobaqalar engil atletikadan boshlangan. Arxeologik qazilmalardan
ko‘rinib turibdiki, eramizdan oldin Osiyoda, Afrika, eski M isrda va
yaqin Sharqda hamda Uzoq sharq o‘Ikalaridagi mamlakatlarida yengil
atletika bilan shug‘ ullanganliklaridan so‘z boradi. Uning qizil yulduzi
qadimiy Gretsiya shaharlaridan yondi. Yurish, sakrash va uloqtirish
Gretsiyada anchagina rivoj topdi. Jismoniy mashqlarning boshqa
turlari qatori ular harbiy jism oniy tayyorgarlikda katta o ‘rin egalladi va
qabilalar hamda diniy bayramlarining muhim qismini tashkil etadigan
bo'ldi. Bunday tantanalarning eng ahamiyatlisi olimpia o'yinlari
hisoblanadi. Rivoyatlar, qissalar va boshqa madaniyat yodgorliklari,
o‘yin o'ziga xos jism oniy mashqlar ko‘p bo‘lganligidan dalolat
beradt. K o‘p manbalarda xalq turmushida tez yugurish, yugurib kelib
uzunlikka sakrash, tosh uloqtirish va uchkurash mavjud boigani
ko‘rsatiladi.
Gretsiya olimpia shaharchasi, Zevs xrami oldidagi stadionlar,
gimnastlar, polestri jism oniy tarbiya to‘garaklari o‘z ishini boshladi.
Usha davrdagi urush-yillari qabila-qabila bo‘lib urishadigan greklar
stadionlarda ippodromlarda kelib shug‘ullanib bir-birlari bilan
urushlari ham to'xtab qoldi.Birinchi Olimpiada o‘yini 776-yil, eramizdan oldin bo‘lib o‘tdi.
Uning dasturidan o‘rin olgan bir xil yugurish, ya’ni bir stadiy (192
m 27 sm) yugurish bo‘lib, bu yugurishni Greklar “Dromos” deb
ataganlar, 724-yil eramizdan oldingi XIV olimpiadasida ikki xil
yugurish (ikki aylanish) “diaulos” deb ataladi. Uning uzunligi esa
385 m gateng bo‘ladi. Start beruvchini “geroldom” deb atagan. Kim
oldin, signaldan oldin chiqib yugursa startyor qattiq jazolagan. XIV
Olimpiadasida uzoq masofalarga yugurishni “dolikos” (24 xil ay￾lanish) deb ataganlar. 708-yil eramizdan oldingi XVIII olimpiadada
besh kurash “Pentatlons” ya’ni u yugurish, otish va sakrashdan iborat
edi. Shunday qilib, qadimgi Gretsiyada engil atletikaning hamma
turlari keng qo‘llanila boshladi. Ularning tayyorgarlik ko‘rishlari
hozirgi zamondagidek 0|din va kuchli tayyorgarlik ko‘rar edilar. Start
berilib, qoidasi bo‘yicfra'jAagurar edilar. Har bir sportchi o‘z 3'0‘lkasi
orqali yugurar edilar. G ‘oliblami aniqlashda yarim final va final
yugurishlar bo‘lar edi. Uzunlikka sakrash ham olimpiada o‘yinlariga
kiritilgan. Greklar disk va kopeni 3 kg dan 5,5 kg gacha uloqtirar
edilar. Sparta shahrida jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanadigan sparta
maktabi ochilgan u yerdam ashg‘ulotlarharbiycha о‘tar edi. Faqatgina
kuchli janglarni tarbiyalar edilar; Ular etti yoshdan shunday usullarda
tarbiyalab voyaga etkazar edilar. Afina shahrida boshqacha usulda
tarbiyalar edi. Bu yerda ilm va fan bilan birgalikda sport bir xil tus
olgan edi. 16 yoshdan gimnaziyalarda ko‘p vaqtlarini jismoniy tar￾biyaga ajratiladi. Bu esa ularni musobaqada aktiv qatnashganlari,
greklar kuchli sportchilar etishtirib berar edilar. Oxirgi asrlarda
eramizdan oldingi-yillarda sportchilarning “profistiona ” yo‘na.lishlar
ya’ni “gladiator” majburiy yugurishlarda odam o ‘ldirishga majbur qi￾lar edi.
Gretsiyada olimpia o'yinlarining to'xtab qolish sabablari quyida￾gicha, Rimliklar qo‘l ostiga o‘tib ketishi “kollonozmdir” 393-yil era￾mizdan oldin rim imperatori Feodesey 1 buyrug‘i bilan olimpiada
o‘yin bayrami qilindi. XVIII asrlarda yana engil atletika rivojlana
boshlaydi. Olimpia o ‘yinlariga qiziqish uyg‘ona boshladi. Greyiya
olimpiadasi haqida o‘z ta’ssurotlarini nemis olimlari, jismoniy tarbiya
ustozlari I.M.Gute-Muts (1759-1830)-yiIda va G.Fit (1785-1846)usullarda o‘z ta’ssurotlarini aytishdilar. Shavqatsiz eksplutatsiya bo‘sh
vaqt va kerakligiga moddiy sharoit bo'lmaganligi sababli xalqga
jismoniy mashqlarning taraqqiyot darajasiga ta’sir ko‘rsatadi. Shu
sabab o‘ita asr davrida ham ma vaqt xalq jism oniy mashqlar an’anaviy
o‘yin kulgilar harakterida bo‘lib, faqat bayram kunlari o‘tkazilar edi.
0 ‘rta asrlarda yugurish sakrash va uloqtirish dastlab jism oniy tarbiya
gimnastika sistemasiga kiritilar, kundalik hayotda qo‘ llanilar edi. Lekin
bu engil atletika sporti tashkil topishiga muhim ta’sir ko‘rsata olmadi.
Chunki gimnastika sistemasida bu mashqlarning asosiy bo‘lmay,
ikkinchi darajali edi. Xalqning bu mashqlar bilan shug‘ullanishi esa
mehnatkash, ammo imkoniyati chegaralangani uchun engil atletika
taraqq iyotiga to ‘ la ta’sir ko‘ rsata olmadi. Yugurish sakrash va uloqtirish
mustaqil jism oniy mashq sifatida va engil atletika sportining muhim
elementlari sifatida XIX asrning ikkinchi уarmida tashkil topa boshladi.
Bunga yoshlarning keng qatlamlari o'rtasida bunday mashqlarga
qiziqish o‘sganligi: burjuaziya ham o ‘z hukmronligini kuchaytirish
vositasi sifatida, jism oniy tarbiyaga ko'proq qiziqa boshlagani sabab
bo'Iadi. Burjuaziya kapitalistik korxonalari uchun jism oniy baquw at
ishchilarga va bosqinchilik armiyasi uchun soldatlarga muhtoj edi.
Bunga eski gimnastika sistemalar allaqachonlar to‘ la yordam berolmay
qolgan edi. Burjuaziya an’anaviy xalq o‘yin kulgilaridan olingan
atletik mashqlarga e ’tibor bera boshladi. Bular orasida takomillashish
jarayonida sportga yugurish, sakrash va uloqtirish tusini olib, engil
atletika sporti tarbiyaga kiradigan yugurish, sakrash va uloqtirish
mashqlari ham bor edi.

2)Yurish
Insonning joydan-joyga ko‘chishi oddiy usul bo‘lib, turli yoshdagi

kishilar uchun ajoyib jism oniy mashq hisoblanadi.
Uzoq va bir tekis yurganda tananing qariyb barcha mushaklari
ishlaydi, organizdagi yurak-qon tomir, nafas olish va boshqa tizimlari
faoliyati kuchayadi. Natijada, modda almashinuvi ortadi. Jismoniy
mashq sifatida oddiy yurish aw alo, sog1 lomlashtirish ahamiyatiga
ega.
Oddiy yurishdan tashqari boshqa xillari ham mavjud: sayohatda
yurish, safda yurish va sportcha yurish. Musobaqalarda yurishning
texnika jihatdan eng- qiyin, lekin eng foydali xili - sportcha yurish
qo‘llani!adi. Uning teZijgi oddiy yurishga nisbatan ikki marta ortiq.
Ammo, bunday yuqdriv'tezlikka erishish uchun sportcha yurish
texnikasi asoslarini o'rganib olishning o‘zigina kifoya qilib qolmay,
balki oddiy yurishga qaraganda anchagina jadal ish bajarish talab
qilinadi, ya’ni energiya sarflash ortadi. Shu sababdan sportcha yurish
sportchi organizmiga ijobiy tasir ko'rsatadi.
Yurish musobaqasida qatnashchilar qoidada belgilangan yurish
texnikasi xususiyatlariga rioya qilishlari kerak. Eng asosiysi bir lahza
bo'Isa ham ikkala oyoqning bir vaqtda yerdan uzilib qolishiga yo‘l
qo‘ymaslik lozim. Oyoqlardan birortasi erga tegmay turgan fursat sodir
bo‘lgudek bo‘lsa, sportchi yurishda yugurishga o‘tgan bo'ladi. Bu
qoidani buzgan sportchi hakamlar tomonidan musobaqadan chetlatiladi.
1.7. Yugurish
Yugurish joydan joyga ko‘chishning tabiiy usulidir. Bu jism oniy
mashqning keng tarqalgan turi bo‘lib ko‘pgina sport turlari (futbol,
basketbol, tennis va boshqalar) tarkibiga kiradi. Yugurishning juda
ko‘pgina xillari yengil atletika turlarining tarkibiy qismi hisoblanadi.
Yugurganda tanadagi mushak guruhlarining deyarli hammasi ishga
tushadi, yurak-qon tomir, nafas olish va boshqa tizimlar faoliyati
kuchayadi, modda almashinuvi ancha oshadi. Yugurish bilan
shug‘ullanish jarayonida kishi irodasi mustahkamlanadi. 0 ‘z kuchini

taqsimlay olish, to‘siqlar osha o‘ta bilish, ochiq joyda m o ijal ola

bilish qobiliyati hosil bo‘ladi.
Yugurish har tomonlama jism oniy rivojlanishning asosiy vositalari￾dan biridir.
Yengil atletikada yugurish quyidagi turlarga bo‘linadi.
1. Tekis yugurish; 2. Estafetali yugurish;
3. To‘siqlar osha yugurish; 4. Tabiiy sharoitda yugurish.
Tekis yugurish m a’lum m asofayoki vaqtbay tarzdayugurishyo‘lak￾chasidao‘tkaziladi. 400 m etrgavaundanqisqa masofaga yugurish. Har
bir yuguruvchi uchun alohida y o ‘lka ajratiladi. Belgilangan masofani
o‘tish uchun sarflanadigan vaqt sekundlarda aniqlanadi. Bir soatlik va
ikki soatlik yugurishda vaqt chegaralangan bo‘lib, natijada shu vaqt
ichida bosib o‘tilgan masofa metr hisobida aniqlanadi.
To'siqlar osha yugurishning ikki xili mavjud:
1) g'ovlar osha yugurish - bunda yo'lkadagi bir-biridan bir xil
uzoqlikda masofadagi muayyan joylarga qo‘yilgan bir tipdagi to‘siq￾lardan oshib 60 dan 400 metrgacha masofaga yuguriladi. Har qaysi
sportchi alohida-alohida yo‘lakdan yuguradi.
2) SOOOmetrgato'siqlarosha yugurish bunda yugurish yo'lakchasida
u yerga mustahkam o'rnatilgan to ‘ siqlar osha stadion sektoridan birida
kovlangan chuqurga to‘ldirilgan suvdan yuguriladi.
Estafetali yugurish, bunda komanda bo‘lib yuguriladi: komandada
yuguruvchifar qancha bo‘Isa ham shuncha etaplarga bo‘lingan bo‘ladi.
Estafetali yugurishdan maqsad - estafeta tayoqchasini bir-biriga
uzatib, uni mumkin qadar tez startdan marraga etkazib borishdir.
Bosqichlar oralig‘i bir xil bo'lishi mumkin.
Tabiiy sharoitda yugurish - bunda past - baland ochiq joylarda
(kross) yugurilsa, 15 km va undan ortiq masofalarga esa uzoq, yani
marafon yugurish masofasi 42 km 195 m.ga teng.
1.8. Sakrash
Sakrash to‘siqlardan o‘tishning tabiiy usuli bo‘lib, u qisqa vaqt
ichida asab -m u sh ak kuchiga maksimal zo‘r berish bilan tavsiflanadi.taqsimlay olish, to‘siqlar osha o‘ta bilish, ochiq joyda m o ijal ola
bilish qobiliyati hosil bo‘ladi.
Yugurish har tomonlama jism oniy rivojlanishning asosiy vositalari￾dan biridir.
Yengil atletikada yugurish quyidagi turlarga bo‘linadi.
1. Tekis yugurish; 2. Estafetali yugurish;
3. To‘siqlar osha yugurish; 4. Tabiiy sharoitda yugurish.
Tekis yugurish m a’lum m asofayoki vaqtbay tarzdayugurishyo‘lak￾chasidao‘tkaziladi. 400 m etrgavaundanqisqa masofaga yugurish. Har
bir yuguruvchi uchun alohida y o ‘lka ajratiladi. Belgilangan masofani
o‘tish uchun sarflanadigan vaqt sekundlarda aniqlanadi. Bir soatlik va
ikki soatlik yugurishda vaqt chegaralangan bo‘lib, natijada shu vaqt
ichida bosib o‘tilgan masofa metr hisobida aniqlanadi.
To'siqlar osha yugurishning ikki xili mavjud:
1) g'ovlar osha yugurish - bunda yo'lkadagi bir-biridan bir xil
uzoqlikda masofadagi muayyan joylarga qo‘yilgan bir tipdagi to‘siq￾lardan oshib 60 dan 400 metrgacha masofaga yuguriladi. Har qaysi
sportchi alohida-alohida yo‘lakdan yuguradi.
2) SOOOmetrgato'siqlarosha yugurish bunda yugurish yo'lakchasida
u yerga mustahkam o'rnatilgan to ‘ siqlar osha stadion sektoridan birida
kovlangan chuqurga to‘ldirilgan suvdan yuguriladi.
Estafetali yugurish, bunda komanda bo‘lib yuguriladi: komandada
yuguruvchifar qancha bo‘Isa ham shuncha etaplarga bo‘lingan bo‘ladi.
Estafetali yugurishdan maqsad - estafeta tayoqchasini bir-biriga
uzatib, uni mumkin qadar tez startdan marraga etkazib borishdir.
Bosqichlar oralig‘i bir xil bo'lishi mumkin.
Tabiiy sharoitda yugurish - bunda past - baland ochiq joylarda
(kross) yugurilsa, 15 km va undan ortiq masofalarga esa uzoq, yani
marafon yugurish masofasi 42 km 195 m.ga teng.
1.8. Sakrash
Sakrash to‘siqlardan o‘tishning tabiiy usuli bo‘lib, u qisqa vaqt
ichida asab -m u sh ak kuchiga maksimal zo‘r berish bilan tavsiflanadi.Sakrash ikki turga bo‘linadi:
1) Imkon boricha baJandroq sakrash maqsadida vertikal to ‘ siqlardan
o ‘tib balandlikka sakrash va langarcho‘p bilan sakrash.
2) Imkon boricha uzoqqa sakrash maqsadida gorizontal to‘siqlardan
o‘tib uzunlikka sakrash. Sakrashda erishilgan natijalar metr va
santimetrda aniqlandi. Sakrash turgan joydan va yugurib kelib ijro
etiladi. Uch hatlab sakrash langarcho‘p bilan sakrash musobaqalari
ayollar o‘rtasida o ‘tkazilmaydi. Bularni bajarish vaqtida hosil
bo‘ladigan qattiq zarblar ayollar ichki organizmini holatiga salbiy tasir
ko‘rsatishi mumkin.
\ 1.9. Uloqtirish
4
Uloqtirish maxsu^ %fiaryadni uzunlikka irg‘itish va uloqtirish
mashqlari. Ularning natijalari metr va santimetrlarda aniqlanadi.
Uloqtirish asab-mushak kuchlanishining qisqa vaqt ichida
maksimal bo‘lishi bilan tavsflanadi. Bunda qo‘l, elka kamari va tana
mushaklarigina emas, balki oyoq mushaklari ham faol qatnashadi.
Yengil atletika snaryadini uzoqqa uloqtirish uchun kuch tezlik
chaqqonlik yuqori darajada rivoj topgan bo‘Iishi zarur.
Yengil atletikada uloqtirishlar ijro usuliga qarab uch turga bo‘ linadi.
1. Bosh ortidan uloqtirish (nayza, granata).
2. Aylanib uloqtirish (disk, bosqon).
3. Itqitish (yadro).
Uloqtirish usullarining farqi snaryadlarning shakli va og‘irligiga
bog‘liqdir. Yengil o‘ng‘ay bo‘lgan snaryadlarni to‘g‘ridan yugurib
kelib bosh ortidan boshlab uzoqqa uloqtirish mumkin og'irroq
snaryadlarni aylanib uloqtirish o ‘ng‘ayroq hisoblanadi, maxsus
tutgichi bo‘lmagan og‘ir snaryad yadroni esa irg‘itish o ‘ng‘ayroqdir.
1.10. Ko‘pkurash
K o‘pkurash: yugurish, sakrash va uloqtirish ishining har xil turlarini
o ‘z ichiga oladi. K o‘pkurash tarkibidagi miqdoriga qarab nomlanadi:
to'rtkurash, beshkurash, oltikurash, sakkizkurash, o‘nkurash.

K o‘pkurashning asosiy turlari: erkaklar uchun o ‘nkurash va

ayollar uchun ettikurash va o‘spirinlar uchun beshkurash, oltikurash,
sakkizkurash. Musobaqalarni yengillashtirish uchun yengil atletikani
bunday turlaridan musobaqalar ikki kunda o‘tkaziladi. K o‘pkurashning
asosiy turlari: ko‘pkurash bo‘yicha shug‘ullanuvchilar oldiga juda
yuqori talablar qo'yiladi. Ular texnik jihatdan yuqori mahoratli bo‘-
lishdan tashqari, sprinterlardek tezkor, uloqtiruvchilardek kuchli,
o‘rta masofaga yuguruvchilardek chidamli bo‘lishlari kerak. K o‘p￾kurash programmasini to‘la bajarish esa umuman a ’lo darajada
chidamli bo‘lishni, yuqori darajada rivojlangan irodaviy fazilatlarni
talab qiladi. K o'pkurash bilan shug‘ullanish - yengil atletika bilan
endigina shug'ullanib boshlovchilar uchun har tomonlama jism oniy
rivoj topishning eng yaxshi yoMidir. K o‘pkurash bilan shug‘ullanish
sportchilar organizmiga har tomonlama tasir ko‘rsatish bilan yengil
atletikaning alohida turli maxsus mashqlarini qilish ham yaxshi zamin
yaratib beradi. K o‘pkurash natijasi sportchining ko‘pkurash tarkibidagi
har bir turda ko‘rsatilgan natijasi uchun olgan ochkolar yig‘ indisi bilan
belgilanadi. Buning uchun maxsus ochkolar jadvalidan foydalaniladi.

3)

Yengil atletika musobaqa mashqlari turli tumanligi bilan tavsiflanadi

va ularni bajarishning har—xil usullari hamda variantlari mavjud.
Yengil atletika mashqlarini aniq tasnifga tushirish uchun uni besh
bo‘limga bo‘lib (yurish, yugurish, sakrash, uloqtirish va ko'pkurash)
tavsiflash maqsadga m uvofiqdi. Ular o‘z navbatida turlarga, turning
xillariga hamda variantlar va masofalarga ajratiladi. Hozirgi vaqtda
yengil atletikaning 47 turi Olimpia o'yinlari dasturiga kiritilgan Yengil atletikaning Olimpia o‘yinlari dasturiga kiritilgan turlari
1-jadval
B o 'lim lar Turi O 'tkazilish joylari
Variantlar, usullar
va m asofalar
Erkaklar Avollar
Y U R ISH
Sportcha yurish O 'yingoh y o ‘lka!arida va
shosselarda 20, 50 ton. 20 km.
Q isqa m asofalarga
yugurish
O 'yingoh yo'lkalarida 100, 200, 400 m.
100, 200,
400 m.
O 'rta m asofalarga
yugurish
O 'yingoh yo'lkalarida 800, 1500 m 800. 1500 m
X
Vi
Uzoq va o'ta uzoq
m asofalarga yugurish O 'yingoh yo'lkalarida 5000 m,
10 000 m
5000 m,
10 000 m
a
Э
о
M arafon yugurish O 'yingoh yo'lkalarida va
shosselarda 42 195 m 42 195 m
Э
>
Sun’iy to'siqlardan
osha yugurish
O 'yingoh yo'lkalarida ilOm g ‘/o,
400 m g'/o
100 m g‘/'o,
400 m g‘/'o
Tabiiy sharoitlarda
yugurish
O 'yingoh yo'lkasida
to'siqlari osha yugurish 3000 m to'siqlar o/yu 3000 m to'siqlar o/yu
Estafetali yugurish O 'yingoh yo'lkalarida 4 x 1 0 0 m.
4x400 m
4x100 m,
4x400 mYugurib keiib
vertikal to'siqlardan
sakrash
Yugurib kelib balandlikka
sakrash
Yugurib kelib
balandlikka sakrash
X
сл
<
O 'yingoh sektorida Yugurib kelib balandlikka
L angarcho'p bilan sakrash
Yugurib kelib
bnlandlikka
Langarcho'p bilan
sakrash
NN
<
СЯ Yugurib kelib
Yugurib kelib Uzunlikka
sakrash,
Yugurib kehb
Uzunlikka sakrash.
gorizontal
to'siqlardan sakrash
O 'yingoh sektorida
Yugurib kelib U zunlikka
uch hatlab sakrash
Yugurib kelib
Uzunlikka uch hatlab
sakrash
СЛ
г з
Bosh ortidan boshlab
uloc|tirish O 'yingoh sektorida N ayza Nayza
и
Aylanib uloqtirish O 'yingoh sektorida
Bosqon uloqtirish. Bosqon uloqtirish,
O ' Disk uloqtirish Disk uloqtirish
Ilqitish O 'yingoh sektorida Yadro ltqitish Yadro itqitish
K O ‘P K U R A S H
O 'yingoh
y o'lkalarida va
sektorlarida
O 'yingoh sektorida
O 'nkurash (100 m,
uzunlikka sakrash, disk
uloqtirish, balandlikka
sakrash, 400 m yugurish,
110 m g '/o yugurish, yadro
itqitish. langarcho'p bilan
sakrash, nayza uloqtirish va
1500 m yugurish (2 kunda).
Ettikurash (100 m.
uzunlikka sakrash. disk
uloqtirish. balandlikka
sakrash, 100 m g7o,
yadro, nayza uloqtirish
va 800 m yugurish (2
kunda).Yuqorida keltirilgan jadvaldagi tasnifda bizning vatanimiz vaxorijiy
mamlakatlarda faqat ochiq havoda o'tkaziladigan musobaqalarga
kiritiladigan asosiy turlar berilgan, yopiq sport saroylarida esa
qisqartirilgan masofalarda musobaqalar tashkil qilinadi.
01im piao‘yinlari, JahonvaEvropabirinchiligigayengil atletikaning
ko‘p turlaridan faqat “klassik” turlari (1938-y.) kiritilgan.
l-sxema
Y E N G IL A T L E T IK A
. 1 ykNtNtl
V» tty rd 'J
ylffish ..
2 M okisim on
yu g u rish • v
5 K om pleks
estafetaler
K. Y ugurishning
ftjrlj xildagi
turlari
< K ross
yugurish
6 . 3 0 0 m etr -
yugurish
Й* 500 m etr
£UgUM9h
H. .600
u y t^ u r ijh
9. lODG m etr
y u jfu m h
10. 2000 raetr .
yu g u rish
1
-^ a b o sh q a la r
к
‘V ■
1. 100 m etr y u g arish
2. 2 0 0 m eic y u g u rish
). 400 m etr y u gurish
4 8 00 m etr y u g u rish
1500 m etr y u gurish
5 000 cie tr y u g u rish
10000 m eti y u g u rish
9 4x 100 m etr y u gurish
0, 4 x 4 0 0 m etr yu gurish
l(L ICO m etr g c v l a r u sh a
yu gurish
11. 400 m elt g ’o v lai o sh a
yugurisfi-. .
12. 4 2 Д 9 5 m e tr y u g u n sh
13. 3 0 0 0 m elt to ’siqlar o sh a
y u g u rish (stipil chess)
Ш 20000 m e tr sp o rtch a
yurish
1 5 .’ Y adro itqitish
16 . D isk u lo q tiu sh
17. M olot uloqtirish
38. N a y za uloqtirish
3 9. Ozunlifcka sakrash
20. O ch xatlab sakrash
21. B alan d lik k a sakrash
22. E an g a fc h o 'p b/n
b a la n d lik k a sakrash
23. E ttikurash
1. 100 metr yu gu rish
2. 2 0 0 rr.eU y u g u rish
3. 4 0 0 metr y u g u m b
4 8 0 0 m etr y u g u rish
5. 1SO0 m elr y u g u iish i i
6. 50 0 0 m tir y u g u n sh
7. 10000 m etr y u g u rish
8. 4 x 1 0 0 metr yu gu rish
9. 1 10 metr g ’ovJartsshj
y u g u rish
10. 4 0 0 m etr g ’oviar osha
yu gu rish
11. 4 x 4 0 0 m cti yu gu rish
12. 4 2 ;19 5 m etr y u g u rish
13. 200(50 raetr с й о $Гч1 ю р л ш _
14. 5 0 0 0 0 metr sportcfta yu rish <
15. Y a d ro itqitish
16. D is k uloqtirish
17. M o la l uloqiirish
18. N a yza u lo q lirish
19. l.'zuiifikka sakrash
20. 1 ch xatlab sakrash
21. Bajanidlikka sakrash
2 2 . Langar cho‘p bilan balandlikka sakrash
Xulosa

Yengil atletika bo‘limlari 5 bolimga bolinadi bular yurish, yugurish, sakrash, uloqtirish, kop kurashlardan iborat. Yengil atletika elementlari qadimda hayat uchun muhim bo‘lgan elemenlar hisoblanadi.Xulosam shuki yengil atletika o‘rganish va shug‘ullanish barcha uchun sog‘logi uchun va hayoti uchun juda foudali sport turi.

Foydalanilgan adabiyotlar.
1. 0 ‘zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risida”
Qonvmi. Т., Xalq so‘zi, 28-may 2000-yil.
2. “0 ‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tuzish
to‘g‘risida” 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Т., Xalq
so‘zi, 25-oktyabr 2002 y.
3. 0 ‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim tog‘risidagi” Qonuni. Т., Xalq so‘zi,
1997-yil 29-avgust
4. 0 ‘zbekiston Respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”. Т., Xalq
so‘zi, 1997-yil 29-avgust
5 Karimov LA «Sog‘lom avlod uchun» ordeni topshirish marosimida
so'zlagan nutqidan. Sport ro‘znomasi 1994-yil 6- 12-may 18-son
6. 0 ‘zbekiston Respublikasibirinchi Prezidenti Islom Karimovning 2010-
yil 25 fevral kuni Oqsaroyda 0 ‘zbekiston Bolalar sportini rivojlantirish
jamg‘armasi homiylik kengashining navbatdagi yig‘ilishida so‘zlagan
nutqi. 2010-yil 26-fevral.
7. 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “0 ‘zbekistonda
jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi
qarori. Т., Xalq so‘zi, 27-may 1999-y.