3. Laboratoriya ishi Mavzu : Ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar. Ishdan maqsad

3.Laboratoriya ishi 

Mavzu

: 

Ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar. 

Ishdan maqsad: Berilgan predmet sohasi uchun SQL tilida jadvallardagi 

ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar bajarish bo`yicha ko`nikmaga ega 

bo`lish. 

Masalani qo`yilishi: Berilgan predmet soha ma`lumotlar bazasidagi barcha 

jadvallardagi ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar bajarish. 

Uslubiy ko`rsatmalar: SELECT buyrug'i ma'lumotlar bazasi jadvalining bir yoki 

bir nechta ma'lumotlarini o'qishga imkon beradi. 

MySQL SELECT operatorida quyidagi sintaksis mavjud:  

SELECT  ustun(lar)_nomi FROM jadval_nomi; 

Endi ushbu so'rovning har bir tarkibiy qismini tahlil qilaylik. 

Avval SELECT kalit so'z ishlatiladi. Bu kalit so'z deb nomlanadi, chunki u 

MySQL-da  alohida  ma'noga  ega.  Bunday  holda  SELECT  MySQL  buyrug'ini 

bazadan ba'zi ma'lumotlarni olish uchun beradi. "select" so'zi ingliz tilidan olingan 

va "tanlash" deb tarjima qilininadi. 

Keyingi probel (buyruqlarni ajratish uchun) va keyin siz tanlamoqchi bo'lgan 

ustunlar yoki ifodalar ro'yxati keladi. 

Keyin  yana  bir  FROM  kalit  so'zi,  probel  va  biz  ma'lumotni  tanlamoqchi 

bo'lgan jadvalning nomi keladi. 

Ifoda oxirida nuqta-vergul (;) qo’yiladi.  Bu buyruqning tugashini bildiruvchi 

belgi hisoblanadi.  

MySQL-da SELECT operatorini ifodalashga oid misollar. 

Misol №1 

Aytaylik,  sizda  “jadval_nomi”  deb  nomlangan  jadval  mavjud  bo'lib,  unda 

ma'lumotlar bilan bir nechta ustunlar mavjud: 

Keling, ushbu jadvaldan ma'lumot olishning ba'zi misollarini ko'rib chiqay-

lik. SELECT ustun_nomi_1 FROM jadval_nomi; 

Ushbu  so'rov  natijasi  sifatida  “jadval_nomi”  deb  nomlangan  bitta  ustundan 

(ustun_nomi_1) iborat natijalarni ko'rasiz. 

Masalan Dekanat MBdagi fanlar jadvalidagi faqat fanlarning nomini ko’rish 

uchun quyidagi buyruqni yozamiz: 

mysql> select fan_nomi from fanlar; 

+------------------------------------------+ 

| fan_nomi                                 | 

+------------------------------------------+ 

| Sxemalar va elektronika                  | 

| Algoritmlarni loyihalash                 | 

| Kompyuterni tashkillash                  | 

| Kiber-huquq va kiber-etika               | 

| Kriptografiya                            | 

| Kiberxavfsizlik asoslari                 | 

| Ma`lumotlar tuzilmasi va asoslari        | 

| Ma`lumotlar bazasi                       | 

| Raqamli qurilmalarni loyihalashga kirish | 

| O`rnatilgan tizimlar                     | 

| Xorijiy til                              | 

| Inson-mashina o`zaro tasiri              | 

| Dasturiy injiniringga kirish             | 

| AX xavflarni boshqarishga kirish         | 

| Mobil ilovalarni yaratish                | 

| Boshqaruv tamoyillari                    | 

| Multimediya aloqa tarmoqlari             | 

| Matematika                               | 

| Sonli usullar va chiziqli dasturlash     | 

| Kompyuter tarmoqlari                     | 

| Tarmoq xavfsizligi                       | 

| Optik aloqa tizimlari                    | 

| Jismoniy tarbiya                         | 

| Fizika                                   | 

| Kiberxafvsizlik siyosati                 | 

| Ta`lim nazariyasi                        | 

| Ta`lim psixologiyasi                     | 

| Ta`limda raqamli texnologiyalar          | 

| O`quv reja, baho va baholash             | 

| Ijodiy ta`lim                            | 

| Ilmiy ta`lim                             | 

| Operatsion tizimlari                     | 

| Kompyuter arxitekturasi                  | 

| Tizimli signallarni qayta ishlash        | 

| Dasturlash                               | 

| DT tizimini loyihalash                   | 

| DT arxitekturasi                         | 

| DT sifatini ta`minlash                   | 

| DT qurilmasi va evolyutsiyasi            | 

| IT/Mutaxassislik tanlov fani             | 

| Rus tili                                 | 

| Web dasturlashga kirish                  | 

| Simsiz tarmoqlar                         | 

+------------------------------------------+ 

43 rows in set (0.00 sec) 

Misol  №1.  Bir  nechta  ustunlardan  ma'lumotlarni  tanlash  uchun  SELECT 

operatoridan foydalanish. 

Ushbu misolda biz bir vaqtning o'zida bir jadvalning bir nechta ustunlaridan 

ma'lumotlarni olish uchun SELECT operatoridan foydalanamiz: 

SELECT ustun_nomi_1, ustun_nomi _2, ustun_nomi _3 

FROM jadval_nomi; 

Jadval yana ko'plab ustunlarni o'z ichiga olishi mumkinligiga qaramay, ushbu 

misoldagi  SELECT  so'zi  jadvalning  faqat  uchta  zarur  bo'lgan  ustunlaridan 

ma'lumotlarni qaytaradi. 

Masalan  Dekanat  MBdagi  “Talabalar”  jadvalidagi  faqat  talabaning  FISHni 

ko’rish uchun quyidagi buyruqni yozamiz: 

mysql> select fam, ism, ota_ism from talabalar; 

+--------------------+---------------+----------------------+ 

| fam                | ism           | ota_ism              | 

+--------------------+---------------+----------------------+ 

| Nabijonov          | Avazbek       | Nazirjon o`g`li      | 

| Ergashboyev        | Kozimjon      | Qodirali o`g`li      | 

| Xasanov            | Yo`lchiboy    | Ibroxim o`g`li       | 

| Nabiyev            | Shoxruxbek    | Ma`rufjon o`g`li     | 

| G`aniyev           | Jaxongir      | Alisher o`g`li       | 

| Usmonov            | Otabek        | Farxodbek o`g`li     | 

| Vaxobov            | Xikmatillo    | Mamirjon o`g`li      | 

| Mirodilov          | Oybek         | Zafarjon o`g`li      | 

| Qodirova           | Nafisaxon     | Mahamadjon qizi      | 

| Valijonov          | Akramjon      | Ermuhammadjon o`g`li | 

| Mirzayev           | Maxammadjon   | Maxamadayub o`g`li   | 

| Akbarov            | Jamshid       | Ikromjon o`g`li      | 

| Oripov             | Ilxomjon      | Lukmonjon o`g`li     | 

| Muxammadjonov      | Mashrabjon    | Zokirjon o`g`li      | 

| G`oyibberdiyev     | Abdullajon    | Mirzoxidjon o`g`li   | 

| Xasanboyev         | Dostonbek     | Qaxxorali o`g`li     | 

| Axmedov            | Isxoqjon      | Ibroximjon o`g`li    | 

| Naziraliyev        | Urinboy       | Farxodjon o`g`li     | 

| Qosimov            | Mirjalol      | Shuxratjon o`g`li    | 

| Inomova            | Durdonaxon    | Paxlavonjon qizi     | 

 

Misol  №1.  Barcha  ustunlardan  ma'lumotlarni  tanlash  uchun  SELECT 

operatoridan foydalanish 

Agar jadvaldagi barcha ustunlardan ma'lumotlarni ajratib olish kerak bo'lsa, 

SELECT  buyrug'ida  barcha  ustun  nomlarini  ko'rsatishingiz  mumkin,  yoki  siz 

shunchaki  quyidagi  so'rovda  ko'rsatilgan  qisqartirilgan  belgi  (*  -  yulduzcha)  dan 

foydalanishingiz mumkin: 

SELECT * FROM jadval_nomi; 

Ushbu so'rov ma'lum jadvalning barcha ustunlaridan ma'lumotlarni 

qaytaradi. 

SELECT * odatda "yulduzni tanlang" yoki "barchasini tanlang" deb 

nomlanadi, chunki shu bilan siz jadvaldagi barcha ma'lumotlarni tanlaysiz. 

SELECT * -ni faqat maxsus so'rovlar uchun ishlatish tavsiya etiladi. 

Masalan Dekanat MBdagi “Mutahassisliklar” jadvalidagi barcha ustunlardagi 

ma’lumotlarni ko’rish uchun quyidagi buyruqni yozamiz: 

mysql> select * from mutahassislik; 

+-----------------+------------+--------------------------------------------------------------+ 

| ID_mutahasislik | ID_kafedra | mutahasislik                                                         | 

+-----------------+------------+--------------------------------------------------------------+ 

|    5330300 | 104 | Axborot xavfsizligi (АКТ vа servis)                                        | 

|    5330501 | 102 | Kompyuter injiniringi                                                               | 

|    5330502 | 101 | Kompyuter injiniringi(AT-Servis)                                           | 

|    5330600 | 105 | Dasturiy injiniringi ("Dasturiy injiniringi")                             | 

|   5350100 | 106 | Telekommuniktsiya texnologiyalari ("Telekommunikatsiyalar») | 

|   5350400 | 107 | Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida kasb ta`limi | 

+-----------------+------------+--------------------------------------------------------------+ 

6 rows in set (0.06 sec) 

 

Topshiriq:  Select  operatorini  ma’lumotlar  bazasidagi  har  bir  jadvalga 

qo’llash natijalarni hisobot qilib topshirish.