3– labоratоriya ishi mavzu: Konstruksion materiallarning Rokvell va Vikers usularida sinash

 
 
 
8-rasm. Indikator siferblati 
1-kichik strelka; 2-qizil nuqta; 3-katta strelka 
4. Dasta 8 ni soat mili harakati tomon aylantirib, namunani uchlik tagiga dastlabki 10 kg li 
(Ro yuklama qo’yilguncha qisiladi. Bunda indikator 23 ning kichik mili 1 siferblatdagi qizil 
nuqta 2 ga keladi. Bunda katta mili 3 siferblatdagi «nol»ga ±5 li bo’linma farq bilan vertikal 
vaziyatga kelishi kerak. Agar bu vaziyatga kelmasa, dasta 8 ni soat mili harakatiga teskari 
tomonga aylantirib, namunaning boshqa joyini sinab ko’riladi. Masalan, S shkala bo’yicha 
sinashda indikatorning rantidan ushlab S shkala nolini katta milga keltiriladi. 
5. Yurgizish tugmachasini bosib, elektr dvigateli harakatga keltiriladi, uning harakati 
uzatma 12, kulochokli blok 16 ga o’tadi. Bunda shtok 14, richag 21 ko’tarilib, uchlik asosiy yuk-
lama (R
1
ta’sirida materialga botishida katta mil soat mili harakatiga teskari tomoniga aylanadi. 
6. Namunani yuklama ostida tutish vaqti (odatda 10—60 S) tugagach, strelka 3 soat mili 
harakati tomon aylanib, tsiferblat shkalasida material qattiqligini ko’rsatadi. Keyin namunaning 
boshqa joylari qattiqligi shu tarzida kamida uch marta o’lchanib, o’rtacha qattiqlik olinadi. 
Sinash natijalari asosida jadval to’ldiriladi. 
Vickers usulida qattiqlikni aniqlash 
Usulning mohiyati qarama-qarshi yuzlar orasidagi 136 ° burchakka ega muntazam 
tetraedral olmos piramidasini sinov materialiga bosishdir. 

---

Vickers qattiqligining qiymati - bu P yukining hosil bo'lgan piramidal izning sirt 
maydoniga nisbati. Vickers usuli nitridlangan va sementlangan sirtlarning, shuningdek, yupqa 
qatlamli materiallarning qattiqligini aniqlash imkonini beradi. Vickers va Brinell qattiqlik 
qiymatlari o'rtasida 100 dan 450 HV oralig'ida yaxshi kelishuv mavjud. Vickers qattiqligini 
o'lchashda asosiy parametrlar yuk P 980,7 N (100 kgf) gacha va ushlab turish vaqti 10-15 s. 
GOST 2999-75 ga muvofiq, sinov sharoitida Vickers qattiqligi F = 294,2 N (30 kgf) va 
10-15 s yuk ostida ushlab turish muddati qattiqlik qiymatini tavsiflovchi raqamlar va HV harflari 
bilan ko'rsatilgan. Boshqa sinov sharoitida yuk va ushlab turish vaqti HV harflaridan keyin 
ko'rsatiladi. 
Belgilanishga misollar: 
500 HV - F=30 kgf yuk va 10-15 s ushlab turish vaqtida olingan Vickers qattiqligi; 
220 HV 10/40 - 98,07 (10 kgf) yuk va 40 s ushlab turish vaqtida olingan Vickers 
qattiqligi. 
 
Nazorat savollari 
1. QATTIQLIGINI ROKVEL USULLIDA ANIQLASH MOHIYATI. 
2. QATTIQLIGINI VIKERS USULLIDA ANIQLASH MOHIYATI. 
3. MATERIALLARNING QATTIQLIGINI ROKVEL USULLIDA ANIQLASH. 
4. MMATERIALLARNING QATTIQLIGINI VIKERS USULLIDA ANIQLASH. 
5. Metall va qotishmalarning qattiqligi.