3-laboratoriya ishi Mavzu: Tunnel diodni parametrlarini o‘rganish. Ishdan maqsad
Download 0.56 Mb. Pdf ko'rish
|
3-lab. ishi tunel diodi
|
tunnel diodi
deb yuritiladi.
yarimo‘tkazgichlarda Fermi sathi 2 o‘tkazuvchanlik va valentlik zonalari ichida yotadi (1-rasm).
1 Tunnel effekti – p – n o‘tish sohasidagi potensial toʻsiqdan elektronlarn ing sizib (sirqib) o‘tish hodisasi.
2 Fermi sathi – Xususiy yarimo‘tkazgichlarda elektronlar bilan to‘ldirilish ehtimolligi ½ ga teng bo‘lgan energetik sath bo‘lib, unda zaryad tashuvchilar teng miqdorda elektronlar va kovaklardan iborat bo‘lganligi uchun Fermi sathi chizig‘i energetik sathlar bo‘yicha o‘rtada joylashadi.
2 2 – rasm. Tunnel diodga to‘g‘ri kuchlanish berilganda to‘g‘ri tokning o‘zgarishi Muvozanat holatda Fermi energetik sathi p-n o‘tishning ikkala tomonida ham bir xil tekislikda yotadi. 1-rasmning chap tarafidagi sxemada p-tipdagi yarimo‘tkazgichda valentlik zonasining eng yuqorigi energetik sathidan µ gacha bo‘lgan energetik oraliqni µ
o‘tkazuvchanlik zonasining eng pastki energetik sathidan µ gacha bo‘lgan energetik oraliqni µ
oraliq harakatchan kovaklar bilan to‘lgan bo‘lib, n-yarimo‘tkazda µ
oraliq harakatchan elektronlar bilan to‘lgandir. Muvozanat vaqtida elektronlar energiyasi potensial to‘siqdan kichik bo‘lsa ham, n-sohadan p-sohaga va aksincha tomonga tunnel effekti tufayli p-n o‘tishdan o‘tib turishi mumkin. Lekin ikkala tomonga yo‘nalgan elektronlar soni teng bo‘lganligi uchun elektr toki hosil bo‘lmaydi. Ozgina qo‘yilgan tashqi kuchlanish muvozanatni buzishga olib keladi va bir tomonga yo‘nalgan elektronlar oqimi ikkinchi tomonga yo‘nalgan elektronlar oqimidan ortib ketadi va p-n o‘tishda elektr toki hosil bo‘ladi. Oldin to‘g‘ri yo‘nalishda kuchlanish qo‘yilgandagi tok miqdorining o‘zgarishini qarab chiqaylik. Tushuntirish oson bo‘lishi uchun µ
kuchlanish eV < µ n bo‘lsa, kuchlanish ortishi bilan
n-yarimo‘tkazgichning o‘tkazuv- chanlik zonasidan p-yarimo‘tkazgichning valent zonasidagi bo‘sh o‘rinlarga, tunnel effekti natijasida o‘tayotgan elektronlar soni ortib boradi va demak, elektr toki ham ortib boradi (2-a rasm). Chunki n-yarim- o‘tkazgichdagi elektronlar energiyasini o‘zgartirmagan holda p-yarimo‘tkazgich- ning valentlik zonasidagi bosh o‘rinlar soni orta boshlaydi. Bu ortib borish eV = µ
bo‘lgangacha davom etadi.
Tashqi kuchalnish µ n / e ga teng bo‘lganda p-n o‘tishdan o‘tayotgan tok maksimumga erishadi (2-b rasm). Tashqi kuchlanish yana orta boshlasa, endi tok kuchi kamaya boshlaydi (2-d rasm). Chunki kuchlanish ortishi bilan potensial to‘siq pasayib, n-yarimo‘tkazgichning o‘tkazuvchanlik zonasidagi elektronlar p-yarimo‘tkazgichning valent zonasiga energiyasi o‘zgarmagan holda o‘ta oladigan bosh o‘rin kamaya boshlaydi. Agar eV = µ Download 0.56 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|