3-laboratoriya mashg’uloti Kimyo to‘garagida echiladigan masalalarni yechish metodikasi

3-laboratoriya mashg’uloti Kimyo to‘garagida echiladigan masalalarni yechish metodikasi.

Ma’ruzachi: O’rinova O

Kimyoviy masalalar yechish politexnika, o`qitishni turmush bilan bog`lash, kasb tanlash, mehnatsevarlik maqsadga intilish, dunyoqarashni shakllanishi, fanlararo aloqadorlikni ta`minlash kabi hollar katta ahamiyat kasb etadi. Masalalar yechish, o`quvchida rivojlanish funksiyalarida katta rol o`ynaydi. Rivojlanish fikrlashning turli usullari, bilimlarning haqiqiy qo`llanishi, o`z-o`zini nazorat qilish, ko`nikmalarni hosil qiladi. Eng muhimi o`quvchida mustaqillikni rivojlantiradi.

• Kimyoviy masalalar yechish politexnika, o`qitishni turmush bilan bog`lash, kasb tanlash, mehnatsevarlik maqsadga intilish, dunyoqarashni shakllanishi, fanlararo aloqadorlikni ta`minlash kabi hollar katta ahamiyat kasb etadi. Masalalar yechish, o`quvchida rivojlanish funksiyalarida katta rol o`ynaydi. Rivojlanish fikrlashning turli usullari, bilimlarning haqiqiy qo`llanishi, o`z-o`zini nazorat qilish, ko`nikmalarni hosil qiladi. Eng muhimi o`quvchida mustaqillikni rivojlantiradi.

Masalalar yechish jarayonida tayanch bilimlar tadbiq etiladi va natijada moddalar va kimyoviy jarayonlar haqidagi bilimlar mustahkamlanadi va takomillashadi. Masala yechish jarayonida muammolar o`z yechimini topadi. Ayniqsa bu hol sifatga doir masalalar yechishda ko`proq qo`llaniladi. Masala yechish jarayoni abstrakt holatlardan aniq yechimlarga olib keladi.

• Masalalar yechish jarayonida tayanch bilimlar tadbiq etiladi va natijada moddalar va kimyoviy jarayonlar haqidagi bilimlar mustahkamlanadi va takomillashadi. Masala yechish jarayonida muammolar o`z yechimini topadi. Ayniqsa bu hol sifatga doir masalalar yechishda ko`proq qo`llaniladi. Masala yechish jarayoni abstrakt holatlardan aniq yechimlarga olib keladi.
• Amaliyotda esa bu metodologik aspektni o`z boshidan kechiradi va abstrakdan fikrlashga, undan amaliyotga - oddiydan murakkabga beriladi. Masalalar yechish turiga ko`ra masalalar sifatiga va hisoblashga doir bo`ladi.

Kimyoda sifatga doir masalalarning ko`p qo`llanadigan tiplari quyidagilar:

• Tavsiflangan va kuzatilgan hodisalarni izohlash. M: Nima sababdan kalsiy karbonat bilan sulfat kislota orasidagi reaksiya kuchli boshlanadi - yu keyin to`xtab qoladi? Yoki nima uchun quruq ammoniy karbonat qizdirilganda boshqa modda hosil bo`ladi?
• Aniq moddaning xarakteristikasi: xlorid kislota qanday moddalar bilan va nima uchun reaksiyaga kirishadi.
• Moddalarni bilish: Qaysi probirkada kislota, ishqor, tuz borligini aniqlang. Qaysi probirkada xlorid kislota, sulfat kislota, nitrat kislota berilganini aniqlang.

Moddaning sifat tarkibini isbotlash; Ammoniy xlorid tarkibida ammoniy ioni va xlor ioni borligini qanday isbotlaysiz?

• Moddaning sifat tarkibini isbotlash; Ammoniy xlorid tarkibida ammoniy ioni va xlor ioni borligini qanday isbotlaysiz?
• Aralashmalarni ajratish va toza modda olish: Qanday qilib, uglerod (IV)-oksidi aralashmasidan kislorodni tozalash mumkin?
• Moddalarni olish: Ma`lum bo’lgan barcha usullar bilan rux xloridni olish. Masalani og`zaki, yozma yoki eksperimental holda yechish mumkin.

Kimyoda hisoblashga doir masalalar - VII sinf masalalari «massa» tushun-chasiga moslashgan. VIII sinfda esa kimyoda miqdoriy nisbatlarga mos masalalar yechiladi. O`quvchilarda shunday fikr shakllanishi kerakki, moddalar bir - biri bilan qat’iy belgilangan miqdorda birikadilar.

Kimyoda hisoblashga doir masalalar - VII sinf masalalari «massa» tushun-chasiga moslashgan. VIII sinfda esa kimyoda miqdoriy nisbatlarga mos masalalar yechiladi. O`quvchilarda shunday fikr shakllanishi kerakki, moddalar bir - biri bilan qat’iy belgilangan miqdorda birikadilar.

Hisoblashga doir masalalar tiplari quyidagilar: VII sinfda formulalar bo`yicha hisoblash:

• Hisoblashga doir masalalar tiplari quyidagilar: VII sinfda formulalar bo`yicha hisoblash:
• a). moddaning nisbiy molekulyar massasi bo`yicha hisoblash;
• b). murakkab modda tarkibida element atomlarining massasini aniqlash;
• v). elementning moddadagi foiz miqdorini aniqlash;

Yechish: Eritmada erigan moddaning foiz miqdorini aniqlash:

• Yechish: Eritmada erigan moddaning foiz miqdorini aniqlash:
• VIII sinfda formulalar bo`yicha hisoblash:
• a). aniq miqdordagi moddaning massasini hisoblash;
• b). gazlarning massasi va hajmini topish (normal sharoitda);
• v). gazlarning nisbiy zichligini hisoblash
• Yechish: Tenglamalar asosida hisoblash
• a). reaksiyaga kirishgan va hosil bo`lgan modda yoki gazlarning aniq miqdorini hisoblash;
• b). kimyoviy tenglamalar bo`yicha gazlarning hajmiy nisbatini hisoblash;
• v). termokimyoviy tenglamalar asosida hisoblash.

O`quvchilarga masala yechishda tanlashda, o`qituvchi ularni quyidagi maqsadlar asosida tanlashi lozim:

O`quvchilarga masala yechishda tanlashda, o`qituvchi ularni quyidagi maqsadlar asosida tanlashi lozim:

• Masala yechilishi jarayonida qanday tushuncha qonunlar, nazariyalar, faktlar yoki tayanch bilimlar mustahkamlanadi. Moddalarning qanday kimyoviy xossalari hisobga olinadi.
• Yechishning qaysi usullari hisobga olinadi.
• Masala yechilishi jarayonida qanday tafakkur qirralari rivojlanadi.
• Qanday didaktik funksiyalarni berilgan masala bajaradi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!