3-lekciya. Kompuyter sistemalari hám tarmaqlarinda qáwipsizlik siyasati hám modelleri joba

3-LEKCIYA. KOMPUYTER SISTEMALARI HÁM TARMAQLARINDA QÁWIPSIZLIK SIYASATI HÁM MODELLERI


JOBA:

1. Tarmaq qawipsizligi qawip túrleri deregi.

2. Tarmaq qawipsizligi modeli.
3. Tarmaq qawipsizligi standartları (ISO, ITU-T, ETSI hám basqalar )


Gilt sózler: kompyuter sistemalarına qawip, anıq bir telekommunikaciya tarmaqlarına baylanıspaǵan tarmaq qawipsizligine abaylar, tarmaq apparatlardıń aynıwı, qawipsizlikke abaylar aqıbetleri.


Kompyuter sistemalarınıń hám tarmaq qawipsizliginiń tiykarǵı qawip túrleri:

• 
  Texnikalıq qurallarda informaciyalardı saqlanıwı yamasa ruxsatsız kiriwindegi qayta islewler;
  
• 
  Telekommunikaciya kanalları arqalı uzatılıp atırǵan informaciyalardı texnikalıq qurallar járdeminde tutıp alıw ;
  
• 
  Qayta islengen informaciyalardı elektromagnit nurlanıwı arqalı shıǵıp ketiwi (tarqalıwı );
  
• 
  Texnikalıq qurallar electron apparatları járdeminde informaciyalardı tutıp alıw hám ob'ektlerdi engiziw;
  
• 
  Telekommunikaciya apparatları jumısında isten shıǵıw yamasa informaciyalardı aynıwı, arnawlı programmalıq texnikalıq tásirinler.
  

Anıq bir telekommunikaciya tarmaqlarına baylanıspaǵan tarmaq qawipsizligine abaylar:

• 
  Telekommunikaciya tarmaqları maǵlıwmatları konfidentsialliǵin aynıwı ;
  
• 
  Telekommunikaciya tarmaqlarınıń nızamlı paydalanıwshılarına baylanıs xızmetlerin kósetiliwinde ruxsat etilmegen biykarlaw;
  
• 
  Telekommunikaciya tarmaqlarında xabarlar aǵımın ruxsat etilmegen ózgertiw etilgen ámellerdi biykarlaw;
  
• 
  Telekommunikaciya tarmaqlarında qáte baylanısıwlardı ámelge asırıw ;
  
• 
  Telekommunikaciya tarmaqlarında informaciya processlerin ruxsat etilmegen ózgertiw.
  

• 
  Telekommunikaciya tarmaqlarına BT aqıbetlerine tómendegiler kiritiliwi múmkin:
  
• 
  Telekommunikaciya xizmetlerine REU;
  
• 
  Uzatılatuǵın xabarlardı (xabarlar bólimlerin) ruxsat etilmegen ózgertiw;
  
• 
  Aldın uzatılǵan xabarlardı (xabarlar bólimlerin) ruxsat etilmegen tákirarlaw ;
  
• 
  Uzatılatuǵın xabarlardı (xabarlar bólimlerin) ruxsat etilmegen joq qiliw.