3-ma`ruza: Kasb tanlash va kasbiy shakllanishning psixologik jihati. Shaxning kasbiy etikasi va individual xususiyatlar. Reja

3.6. Temperament va kasbni egallash masalasi. Faoliyatning individual uslubi va temperament.Temperament (yunoncha temperamentum sifatlar munosabatiga berilgan, bunda tempero - kerakli munosabatlarni aralashtiraman) - inson psixik faoliyatining dinamik xususiyatlari. Jumladan tempi tezligi, ritmi intensivligi xarakteristikasidir.
Shunday qilib, temperament bu shaxsning individual xususiyati bo'lib, u psixik jarayonlarning dinamikasida nаmоуоn bо 'ladi.
Temperament sifatlari bu shunday psixikaning individual sifatiki, ular psixik faoliyatning oqimini ifodalaydilar. Psixologik jihatdan temperament emmotsional qo'zg'aluvchanlikdagi individual xususiyatlarda ifodalanib, u insonning umumiy qo'zg'luvchanlik tezligi , kuchi va barqarorligida nаmоуоn bo'ladi. Ular turli mazmunga, vaziyatga haramay nisbatan doimiy o'zgarmas bo'lib ular temperament turini ifodalovchi motiv va faolivat maqsadlarida mavjud bо 'ladi.
Temperament haqida ma'lumot ilk bоrа yunon tabibi Gippograt (eramizdan avvalgi 460 - 356 yillar) tomonidan yaratilgan bo'lib, uning ta'limotiga asosan "temperament" tushunchasi paydo bo'ldi va temperament turlarining nomlari saqlanib qoldi. Gippogratning fikricha inson organizmida to' rt xil suyuqlik mavjud. Safro, qon, qora о 't, shilimshiq modda. Наr bir suyuglik о 'z xususiyati va о' rniga ega.
Safro xususiyati - quruqlik. Uning о' rni organizmda quruqlikni saqlash.
Qonning xususivati - issiqlik. О' organizmni isitadi.
Qоrа о 't xususiyati - namlik. О' organizmdagi namlikni saqlashga xizmat qiladi.
Shilimshiq moddaning xususiyati - sovuqlik. Оrganizmni sovutishga xizmat qiladi.
Gippokrat nazariyasi asosida 4 ta temperament turlari haqidagi ta' limot yuzaga keldi va temperament turlariga asos solindi. Unga asosan (sangvinik ­qon), xolerik (safro - sariq o't), melanxolik (qora o't), flegmatik (shilimshiq) turlari yuzaga keldi.
Temperamentga ta'lluqli Аbu Ali Ibn Sino qarashlari (980-1037 yil) ham juda qiziharlidir. Uning ta'limoti Gippograt ta'limotiga asoslangan bo'lib, uning fikricha temperament bir-biriga harama-harshi sifatlar munosabatida yuzaga keladigan xususiyatdir.
Ulardan birining ustuvorligi temperament turini yuzaga keltirib, bunda organizmdagi 4 ta suyuqlikdan biri ustuvor bо' ladi.
Temperament haqidagi ilmiy nazariyaga I.P.Pavlov (1948-1936) ta'limoti asos solgan bо 'Iib, u nеrv tizimining tepologik xususiyatlarini - oliy nеrv faoliyatining ta'limotida ifodalab beradi. Oliy nеrv faoliyatida I.P.Pavlov quyidagi nеrv jarayonlarini ajratadi.