3-Ma’ruza Mavzu: O’lchov qurilmalari xaqida umumiy tushuncha

2. Bosimni o’lchash qurilmalari

Sezgir elementlari: gofrlangan membrana, membranali korobkalar, membranali bloklar bo‘lgan asboblar katta bo‘lmagan ortiqcha bosimni, vakuumni va bosimlar farqini o‘lchaydilar.
Membranaga yuqoridan ta’sir etayotgan ortiqcha bosim kamerada shu membranaga ta’sir etayotgan kuchga aylanadi,
N₁=P_ort * S_m (7.1)
bu yerda N₁ kuch;; P_ort o‘lchanayotgan ortiqcha bosim; S_m - membranani effektiv yuzasi.

Membrana rezina, plastmassa, latun, bronza va boshqa materiallardan tayyorlanadi.

Membrana elastik sezgir elementlar ko‘proq membranali quticha ko‘rinishida bo‘lib, asboblar kichik bosim va siyraklanishni o‘lchashda ishlatiladi. Bunday membranali asboblar ±250 Pa dan ±25 kPa gacha bo‘lgan o‘lchash chegaralariga mo‘ljallangan. Ularning aniqlik sinfi 1,5 va 2,5.

1-rasm. Silfonli manometr

Silfonni latundan, bronzadan va zanglamaydigan po‘latdan (stal) yasaladi.
Silfonlar diametri~ 12 … 100mm, uzunligi- 13…100 mm, gafrirlar soni4…24 ta, silfonlarni siljishi- 2, 8… 21 mm.
Silfonli bosim ulchash asboblari yordamida0. 1dan60 MPa gacha bosimni ulchash mumkin.
3. Suyuqlik sathini olchash qurilmasi.
Sath о‘lchagichlarning о‘lchash diapazonalri

Diapazoni	О‘lchash chegarasi	Qо‘llanish sohasi
Tor	0-450 mm	Avtomatik rostlash tizimlarida
Keng	0.5- 20 m	Tovarlarni hisoblash amallarini о‘tkazishda

Hozirgi vaqtda sanoatning turli sohalarida sath о‘lchash turli ishlash prinsiplariga ega bо‘lgan sath о‘lchagichlar orqali amalga oshiriladi. Quyida eng keng tarqalgan sath о‘lchagichlarni keltirib о‘tamiz:
- qalqovichli;- gidrostatik;- elektrik;- ultratovushli;- radioizotopli
Shuningdek vizual о‘lchash vositalaridan ham foydalaniladi.