3-ma’ruza. Mavzu: Tranzistorlar. Tranzistorlarning parametrlari va ularning xarakteristikasi

Maydoniy transistor.
Maydoniy tranzistor (MT) deb, tok kuchi qiymatini boshqarish ychun o‘tkazuvchi kanaldagi elektr 
o‘tkazuvchanligikni o‘zgartirish hisobiga elektr maydon o‘zgarishi bilan boshqariladigan yarim 
o‘tkazgichli aktiv asbobga aytiladi.
Maydoniy tranzistorlar turli elektr signallar va quvvatni kuchaytirish uchun mo‘ljallangan. 
Maydoniy tranzistorlarda bipolyar tranzistorlardan farqli ravishda tok tashkil bo‘lishida faqat bir 
turdagi zaryad tashuvchilar ishtirok etadi: yoki elektronlar, yoki kovaklar. Shuning uchun ular yana 
unipolyar tranzistorlar deb ham ataladi.
Maydoniy tranzistorlarning tuzilishi va kanal o‘tkazuvchanligiga ko‘ra ikki turi mavjud: p–n o‘tish 
bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor hamda metall – dielektrik – yarim o‘tkazgichli (MDYa) 
tuzilishga ega bo‘lgan zatvori izolyatsiyalangan maydoniy tranzistorlar. Ular MDYa- tranzistorlar 
deb ham ataladilar.

---

Maydoniy transistor.
p–n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor. 1 – rasmda n–kanalli p–n o‘tish bilan boshqariladigan 
maydoniy tranzistorning tuzilishining qirqimi (a) va uning shartli belgisi (b) keltirilgan.

---

---

---

---

---

---

MT ning ish rejimlari:

Kanalning ko’ndalang kesimi nolga teng bo’ladigan vaqtdagi zatvor
kuchlanishi berkilish kuchhlanishi U
ЗИ.БЕРК
.
Deb ataladi va bu vaqtda
tranzistor istoki stokdan uzilib qoladi ,ya’niy berk rejimda ishlaydi.

Kuchlanish berlkilish kuchlanishiag U
ЗИ.БЕРК
ga teng
bo’ladigan vaqtdagi stok kuchlanishi to’yinish kuchlanishi U
СИ.ТЎЙ.
deb ataladi

BU yerdan:

vaqtdagi tranzistorning ishchi rejimi tekis o’zgarish
rejimi,
vaqtdagi tranzistorning ishchi rejimi esa to’yinish
rejimi deb ataladi. To’yinish rejimida U
СИ
kuchlanish qiymatining ortishiga
qaramay I
C
tokning ortishi deyarli to’xtaydi. Bu xolati bir vaqtning o’zida
zatvordagi U
ЗИ
kuchlanishning
ham ortishi bilan tushuntiriladi. Bu vaqtda
kanal torayadi va I
C
tokini kamayishia olib keladi. Natijada
I
C
dreyfli
o’zgarmaydi
.
.ТЎЙ
СИ
ЗИ
U
U
+
ЗИ
БЕРК
ЗИ
ТЎЙ
СИ
U
U
U
−
=
.
.
.
.
.
.ТЎЙ
СИ
СИ
U
U

.
.ТЎЙ
СИ
СИ
U
U
