3-ma’ruza. O’quvchilarning matematik tafakkurlarini shakllantirish metodikasi Reja
Analiz va sintezning turli xususiy ko’rinishlaridan foydalanish usuli
Download 296,36 Kb. Pdf ko'rish
|
2 5291909667318926076
3. Analiz va sintezning turli xususiy ko’rinishlaridan foydalanish usuli.
Bunday usullarga algebra darslarida: a) kasrning butun qismini ajratish; b) butun qismlarga ajratish (analiz); c) butun qismlar bo’yicha qayta tuzish (sintez); d) ularning kombinasiyasidan iborat usul (analiz va sintez) lar kiradi. Birinchi usul asosan “Algebraik kasrlar” va “Rasional tenglamalar” mavzularini o’rganishda ifodalarni ayniy shakl almashtirish yoki tenglamalar yechimlarini topish uchun qo’llaniladi. Masalan, y=(x 2 -5)/(x 2 +1) kasrning eng kichik qiymatini topishda bu ifodaning butun qismi ajratilib u=1-6/x 2 +1 ning x=0 dagi y=-5 ga teng qiymati ekanligi keltirib chiqariladi. Bundan keyinchalik funksiyalar eng kichik va eng katta qiymatlarini topishda, funksiya qiymatlar sohasini topishda yoki funksiyaning o’suvchi yoki kamayuvchiligini isbotlashda ham keng qo’llaniladi. Masalan, y=x/(x+1) funksiyaning x>-1 da o’suvchi ekanligini isbotlash uchun uni y=1-1/(x+1) ko’rinishga keltirib, isbotlanadi. Ikkinchi usulda ifoda qismlarga ajratib tadqiq etiladi. Masalan, “a 3 +3a
2 +8a ifoda ixtiyoriy natural a da 6 ga bo’linishini isbotlash uchun (a 3 +3a 2 +2a) + va=a(a+1) (a+2)+va ko’rinishga keltirilib, mulohaza isbotlanadi. Uchinchi usulda butunning qismlari qayta tuzilib, yangi ko’rinishga keltiriladi. Masalan, 9x 2 -2yx+6 ifodaning hamma vaqt musbat ekanligini ko’rsatish uchun “to’liq kvadrat ajratilib” (3x- xy
4) 2 +47>0 ekanligi isbotlanadi. Va nihoyat, to’rtinchi usulda ifoda oldin qismlarga ajratilib, so’ngra ularni tuzish amalga oshiriladi. Masalan, a>0, b>0, c>0 bo’lsa, ab(a+b-2c) + bc(b+c-2c) + ac(a+c-2b)>0 ekanligini isbotlashda b 2 c-2abc+a 2 c+ab 2 -2abc+ac
2 +a 2 b-2abc+bc 2 =c(b 2 -2ab+a
2 )+a(b
2 -2bc+c
2 )+b(a
2 - 2ac+c 2 )=c(a-b)
2 +a(b-c)
2 +b(a-c)
2 0 dan foydalanish mumkin. Download 296,36 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling