3-ma’ruza: Tabiiy gazning fizik-kimyoviy xossalari. Reja

3-ma’ruza: Tabiiy gazning fizik-kimyoviy xossalari. Reja

3-MA’RUZA: Tabiiy gazning fizik-kimyoviy xossalari. Reja:

1. Tabiiy gazning tarkibi va asosiy parametrlari.
2. Gaz va gazkondensat aralashmasining zichligi.
3. Gazning kritik va keltirilgan parametrlari.
Gaz, gaz kondensat va gaz-neft konlaridan qazib olinadigan tabiiy gazlar to‘yingan uglevodorodlar, to’yinmagan uglevodorod komponentlardan tashkil topgan ko‘p komponentli sistemadir. To‘yingan uglevodorodlar СnH2n+2 formulaga ega va molekuladagi karbon atomi miqdoriga bog‘liq xolda normal sharoitlarda ikkita agregat xolatida bo‘lishi mumkin:
gazlar — molekulasida to‘rttagacha karbon atomi bo‘lgan (СН4 dan С4Н10 gacha) uglevodorodlar; suyuqliklar — beshta va undan ortiq karbon atomi (С5Н12+yu) bo‘lgan uglevodorodlar. Og‘ir uglevodorodlar temperatura va bosimga bog‘liq holda yengil uglevodorodlarda erishi, yoki suyuq holatda bo‘lishi mumkin.
Tabiiy gaz tarkibidagi to‘yingan uglevodorodlar СН4 - metan, С2Н6 – etan, С3Н8 – propan, С4Н10 - butan
Kondensat С5Н12- pentan, С6Н14- geksan, С7Н16 - geptan Tabiiy gaz tarkibidagi nordon gazlar N2 - azot, СО2 - karbonat angidrid gazi, Н2S -vodorod sulfid Inert gazlar Аг-argon, Не-geliy, Kr-kripton, Xе-ksenon
Tаbiiy gаzlаr vоdоrоd sulfid bo’yichа hаm o’z tаsnifigа egа, fаqаt bu tаsnif vоdоrоd sulfid bo’yichа аytilmаsdаn, bаlki оltingugurt miqdоri bo’yichа yoritilаdi:
1. Оltingugurtsiz tаbiiy gаzlаr, bundа vоdоrоd sulfid 0,001% hаjmgаchа bo’lishi mumkin; 2. Kаm оltingugurtli gаzlаr, tаrkibidа 0,001 dаn 0,3 % gаchа vоdоrоd sulfid bo’lishi mumkin; 3. O’rtаchа miqdоrdаgi оltingugurtli gаzlаr - tаrkibidа 0,3 dаn 1,0 % gаchа vоdоrоd sul’fid bo’lgаn gаzlаr; 4. Yuqоri miqdоrdаgi оltingugurtli gаzlаr - tаrkibidа 1,00 % vоdоrоd sul’fidi bo’lgаn gаzlаr.

Bundan tashqari, tabiiy gazlar, qoida bo‘yicha suv bug‘lari bilan to‘yingan bo‘ladi, ularning miqdori bosimga temperatura shuningdek, gaz va suv tarkibiga bog‘liq.