3-mavzu: arab, fors-tojik va rus tillarining o`zbek tiliga ta`siri

Sensan sevarim, xoh inon, xoh inonma,
Qondurjigarim, xoh inon, xoh inonma. (Lutjiy)
Bu misralarda hozirgi zamon o'quvchisi uchun tushunilmaydigan yoki tushunilishi qiyin so'zlar uchramaydi. Bu baytlardagi so'zlar hozirgi o'zbek tHida ham aynan shu ma'-
nolarda qo'llanadi. Shuni eslatish kerakki, garchi bu davrlarda xalq jonli so'zlashuv tili boyliklaridan keng foydalanish tamoyili birmuncha rivojlangan bo'lsa ham, lekin hali adabiy til so'zlashuv tilidan ancha uzoq edi. Keng xalq ommasining tushunishi birmuncha qiyinroq bo'lgan adabiy-forsiy oborotlar, standart qolipga aylanib qolgan iboralar va birikmalar adabiy tilda ancha ko'p edi. Shunga qaramay, adabiy tilning turlicha so'z va iboralari, yangi-yangi shakllar bilan boyishida xalq so'zlashuv tili asosiy manba bo'lib xizmat qildi. Bu davrlarda o'zbek adabiy tilining yagona umumiy morfologik tizimi tarkib topdi. Bu davr adabiy yodgorliklari tilida qonuniy ravishda uchrab turadigan ayrim morfologik farqlar esa asta-sekin adabiy til me'yorlariga tomon yaqinlashib bordi. Buni shu davrda yaratilgan adabiy-badiiy asarlar, turli matnlardan keltirilgan faktlar ham tasdiqlaydi.
Amaliy mashg‘ulot uchun savol va topshiriqlar

1. 
   N.K.Dmitriev arab va turkiy tillar aloqasi haqida nima fikr bildirgan?
   
2. 
   O’zbek tilida chet so’zlar miqdori haqida fikr yuriting.
   
3. 
   Adabiyotlar asosida mavzuni konspektlashtiring va qiyoslang.
   

Adabiyotlar

1. 
   U. Sanaqulov. O’zbek adabiy tili tarixining ilk davrlari. Toshkent—2004
   
2. 
   Rahmonov N., Sodiqov Q. O`zbek tili tarixi. - T.: O`zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009.
   
3. 
   Tursunov U., O‘rinboev B., Aliev A. O‘zbek adabiy tili tarixi. - T.: O‘qituvchi, 1995.
   
4. 
   Marsel Erdal. A grammar of old Turkic. –Brill. 2004.