3-Mavzu: Chiroyli yozuv malakasini shakllantirish metodikasining rivojlanish tarixi

Tilda bo’g’inning amaliy ahamiyati katta.

• Tilda bo’g’inning amaliy ahamiyati katta.
• Satrga sig’may qolgan so’zni ikkinchi satrga ko’chirish bo’g’in asosida amalga oshiriladi.
• SHe’riyatning barmoq vazni bo’g’inlar sonining teng bo’lishiga asoslanadi.
•  Bog’cha bolalari va boshlang’ich sinf o’quvchilarini o’qish, yozishga o’rgatishda ham bo’g’in asosida ish olib boriladi.
•  Bo’g’in fonetik so’zning shakllanishida qurilish materiali bo’lib xizmat qiladi.]
• Bo’g’in fonologiyada sillabema deb yuritiladi.

So’z tarkibidagi bo’g’inlardan birining yoki gaplardagi ayrim bo’laklarning boshqalariga nisbatan kuchliroq ohang bilan aytilishi urg’u deyiladi. Urg’u fonologiyada aksentema deb yuritiladi.

• So’z tarkibidagi bo’g’inlardan birining yoki gaplardagi ayrim bo’laklarning boshqalariga nisbatan kuchliroq ohang bilan aytilishi urg’u deyiladi. Urg’u fonologiyada aksentema deb yuritiladi.

Tilning qaysi sathidagi birliklarga aloqador bo’lishiga ko’ra urg’u quyidagi turlarga ajratiladi:

• Tilning qaysi sathidagi birliklarga aloqador bo’lishiga ko’ra urg’u quyidagi turlarga ajratiladi:
•  
•  
• So’z urg’usi.
•  
• Gap urg’usi.
•  

So’z o’rg’usi yuqorida ta’kidlanganidek, so’zning biror bo’g’iniga tushadi va uning quyidagi turlari bor:

• So’z o’rg’usi yuqorida ta’kidlanganidek, so’zning biror bo’g’iniga tushadi va uning quyidagi turlari bor:
• 1) fonetik tabiatiga ko’ra:
• a) dinamik (zarb) urg’u – so’z tarkibidagi bo’g’inlardan birining, ayniqsa, unli tovushning kuchli zarb bilan talaffuz qilishga asoslanadi. O’zbek tili urg’usi dinamik urg’u hisoblanadi. ya’ni so’z tarkibidagi urg’uli bo’g’in zarb bilan aytiladi.
• b) kvantativ urg’u – urg’uli bo’g’indagi unlining cho’ziq talaffuz qilinishi bilan xarakterlanadi.
• v) tonik (musiqiy) urg’u. Bunday urg’u tovush tonining ko’tarilish va tushish ohangiga bog’liq bo’ladi. xitoy, yapon, serb tillarida musiqiy urg’u ishlatiladi.