3-Mavzu: Dasturlashni rejalashtirish. Reja

Masalani algoritmlash-masalani kompyuterdan foydalanib yechish algoritmini yaratish jarayoni.
Algoritmlash-masalani yechish bosqichi bo’lib, masalaga quyillgan shart va talablar asosida oxirgi natijani, masalani yechimini olish uchun ish­lab chiqilgan algoritmlarning yaratish bilan shugullanadigan informatikaning bulimidir.
Algoritm deb, masalani yechish uchun bajarilishi lozim bo’lgan amallar ketma-ketligini aniq tavsiflaydigan qoidalar sistemaiga aytiladi.
5-bosqich. Ma‘lumotlarni tayyorlash va tarkibini aniqlash. Ma‘lumotlarni tasvirlash usulini tanlash algoritmni baja­rilishi bilan chambarchas boglangan. Shu sababdan ma‘lumotni tasvirlashning shunday turini, usulini tanlash kerakki masalani yechish jarayoni sodda va tushunarli bulsin. Ma‘lumotlar oddiy o’zgaruvchilar, massiv, alohida ma‘lumot fayllari ko’rinishida axborot tashuvchida joy­lashadi.
6-bosqich. Dasturlash. Masalani ishchi holatga keltirilgan yechish algoritmini tan­langan algoritmik til vositasida ifodalash (tavsiflash, tasvirlash) dasurlash deyiladi.
Algoritmning har bir mayda bulagi algoritmik tilning ope­ratorlari yordamida, tilning sintaksis va semantika koidalari asosida yozib chiqiladi. Algoritm mukammal tuzilgan bo’lsa dasturlashda kiyinchilik tugilmaydi. Dasturlash jarayonida quyil­dagi takliflar inobatga olinsa xatolarni tuzatish jarayoni yen­gillashadi.
1. Dastur umumiy bo’lishi kerak, ya‘ni ma‘lumotlarni aniq biror turiga bog’liq bo’lmasligi kerak, massivning chegara parametrlarini tekshirmok lozim. Massiv elementlarining soni 0 yoki 1 bo’lib qolish, yoki yo’qori chegarasidan oshib ketish holati.
2. O’zgarmas va o’zgaruvchi kattalik ko’rinishi­da ishlatish. Dasturda kiritiladigan ma‘lumotlarni nazorat qilish qismi bo’lishi kerak.
3. Dasturdagi arifmetik amallarni kamaytirish va dastur­ni ishlashini tezlatish uchun:

• 
  darajaga oshirish amallari ko’paytirish amali bilan al­mashtirilgani ma‘kul;
  
• 
  bir xil ma‘lumot bilan hisoblanaetgan arifmetik (al­gebraik) ifodalarni bir marta hisoblab qiymatini biror o’zgaruvchida saqlab ishlatish.
  
• 
  takrorlashlarni tashqil qilishda takrorlanishni chegarasini tekshirish uchun ifodalardan emas balki oddiy uo’zgaruvchilar­dan foydalanish.
  
• 
  takroriy hisoblashlar tarkibida uchraydigan va takrorla­nish davomida qiymatini o’zgartirmaydigan ifodalarni tak­rorlanishdan tashqarida hisoblash.
  

4. Dasturning har bir bulagi, moduli qismiga tushuntirish­lar yozilgan bo’lishi kerak. Dasturdagi tushuntirishlar, masalani yechish ketma-ketligini ifodalovchi mantiqiy ket­ma-ketlikdan iborat bo’lmogi kerak.
Dasturdagi modullar, qismlar aniq ko’rsatilgan bo’lishi kerak. Takrorlanish boshi va takrorlanish oxiri alohida qatorda turgani ma‘qul.