3-Мавзу. Оралиқ дастурий таъминот – Middleware. Ттлардаги ўрни ва ахамияти. (2 соат)

Оралиқ сатҳли ТТ нинг умумлаштирилган схемаси

Тақсимланган файлли тизимларда ягона файл тизими шакллантирилади, бунда файлларга ҳамма компьютерлардан бир хил тарзда кириш мумкин.

Фойдаланувчига керак бўлган ресурсни тақдим ятишнинг энг қулай варианти излаб топилади ва бажарилади.
Бундай тизимлар бир процессорли бўлса, улар одатда вақт бўйича ажратилган кўп фойдаланувчи тизимлар қаторига киради.
Улар тақсимланган тизимлар туркумига мансуб.
Оралиқ сатҳ сервислари (хизматлари ёки, тўғрироғи, дастурий таъми-нотлари)) ТТ ларнинг асосий характеристикаларини бажарилишини таъминлайди. Улар шаффофлик, очиқлик ва масштабланганлик хусусиятларига эга бўлиши керак.
1. Шаффофлик. Оралиқ сатҳнинг ҳамма дастурий таъминоти катта тезликдаги алоқа воситаларини тақдим этиш асосида тизимга кириш жараёнининг шаффофлигини бир меъёрда (яъни, талаб даражасида) ушлаб туриши керак. Алоқани таъминлайдган усул OSI модели асосидаги тармоқ операцион тизимининг транспорт сатҳи асосида эмас, балки оралиқ сатҳ таклиф этган тақсимот моделига боғлиқ ҳолда амалга оширилади. Бу жараён юқорида келтирилган тақсимланган объектларнинг муносабатларини амалга оширадиган моделлар негизида бажарилади.
Бундан ташқари, оралиқ сатҳ тизими тақсимланган маълумотлар базасига, файлли тизимларга ва Web ҳужжатларига шаффоф киришни таъминлайдиган воситаларни тақдим этади.
2. Очиқлик. Замонавий тақсимланган тизимлар одатда бир нечта дастурий платформаларни қўллаш имконига эга бўлган оралиқ сатҳ тизимлари кўринишида яратилади. Иловалар эса конкрет бир тақсимланган тизим учун яратилади ва улар операцион тизим платформасига боғланган бўлмайди. Аммо кўп ҳолларда уларни конкрет оралиқ сатҳга қаттиқ боғланган ҳолда бўлишлари талаб этилади.
Маълумки, очиқ тизимларда узатилаётган ва қайта ишланаётган маълумотнинг формати уларда қўлланилаётган протоколларга мос келиши, объектлар тизимида эса интерфейслар бир хил бўлиши керак. Оралиқ сатҳ тизимларида бундай шарт (яъни, «очиқлик» шарти) ҳар доим бажарилавермайди.
Очиқ тақсимланган тизимлар оралиқ сатҳларининг ҳар бир тизимида фойдаланиладиган протоколлар ва иловаларга тақдим этиладиган интерфейслар бир хил бўлиши шарт.
3. Масштабланганлик. Тақсимланган тизимларнинг размерлари фақат таянч тармоқ размери билан чекланади.
Маълумотлар сақланишини (масалан, транзакциялар тақсимоти механизми) ҳамда маълумот ва дастурларнинг ҳимоясини таъминлаш вазифалари ҳам оралиқ сатҳ тизимининг муҳим хизматлари ҳисобланади.
Тақсимланган тизимнинг бирон бир компьютери нуқтаи назаридан, тизим таркибидаги бошқа компьютерлар масофа жиҳатидан узоқда жойлашган ахборот қайта ишлаш тизимлари ҳисобланади.
Оралиқ сатҳнинг асосий хизмат тури ТТнинг компоненталари орасида маълумот узатилишини таъминлаш ҳисобланади. Бугунги кунда дастурий таъминот компоненталари орасида муносабатларни ташкил этишнинг иккита концепцияси мавжуд:
компоненталар орасида маълумот алмашуви;
процедура ёки узоқ масофадаги компонента объектини чақириш.
ТТнинг узоқ масофадаги компоненталари орасида ахборот узатилишининг икки усули мавжуд – мунтазам ахборот алмашиш ва навбатлардан фойдаланган ҳолда ахборот узатиш.
Биринчи усулда узатиш жараёни тўғридан-тўғри амалга оширилади.
Бу усул фақат ва фақат қабул тараф ушбу вақтда ахборот қабул қилишга тайёр бўлган ҳолларда қўлланилади.
Иккинчи усулда ахборот навбатларининг «бажарувчи-менежери» номли дастур ишлатилади.
ТТ компонентаси ўз маълумотини бажарувчи-менежерининг навбат-ларидан бирига узатади. Сўнг у ўзининг ишини давом эттириши мумкин. Қабул қиладиган тараф маълумотни бажарувчи-менежерининг навбатлари ичидан қидириб топади ва уни қайти ишлашга киришади.
Маълумот навбатларининг менежери бундай тизимларда маълумот узатишда қатнашаётган компьютерларда эмас, балки тармоқдаги бутунлай бошқа компьютерда бўлиши мумкин.
Бундай ҳолатда маълумот дастлаб ТТ компонентасининг маълумот узатадиган компьютерига навбатга қўйилади, сўнг талаб қилинган компьютер навбатлар менежерига ўтказилади (6 – расм).