3-mavzu. O‘zbek tilining leksik qatlamlari mashg’ulot rejasi
Ijtimoiy-siyosiy leksika
Download 423.57 Kb. Pdf ko'rish
|
3-MAVZU
|
3. Ijtimoiy-siyosiy leksika.
Ijtimoiy-siyosiy leksika atamalardan farqli o'laroq, kengroq qo’llanish sohalariga va umumiy xususiyatlariga ega. Kelib chiqishiga ko’ra internatsional leksikaga mansubligi ularni atamalarga yaqinlashtiradi. Bu o'ziga xoslik ba'zan oddiy til egalaridan tashqari tilshunos olimlarni ham chalg’itib qo’yadi. Shubhasiz, ijtimoiy-siyosiy lug'at iqtisodiyot, siyosatshunoslik, falsafa, sotsiologiya, madaniyatshunoslik, tarix va boshqa ijtimoiy va gumanitar fanlarga xizmat qiladi va ularni shartli ravishda ushbu sohalarning atamalari sifatida qarashga imkon beradi. Shuningdek, ijtimoiy-siyosiy leksika ma'lum bir davrda neologizmlar (masalan, Sovet hokimiyati yillarida "kollektivlashtirish", "elektrlashtirish", "sanoatlashtirish", "qayta qurish", "jadallashtirish" va boshqalar) paydo bo'lishi natijasida keng tarqalishi, keyinchalik u til sahnasidan chiqib ketishi bilan tarixiy so’zlarga aylanishi mumkin. Qo’llanish sohasi va ko'lami jihatidan, ijtimoiy-siyosiy leksika ma'lum bir tashuvchilarni guruhining tili hisoblanadi. Bu jamiyat barcha a'zolarining umumiy mulki bo'lib, undan har kim o'zlarining til qobiliyatlari va ehtiyojlariga yarasha foydalanadilar. Ushbu leksikaning umummilliy tilidagi mavqeini mustahkamlashda ta'lim va fan sohalari qatori ommaviy axborot vositalari ham o'z hissasini qo'shmoqda. So'zlar yangi tushunchalar, hodisalar belgisi sifatida matbuot, davriy nashrlar orqali kirib boradi. Ijtimoiy-siyosiy leksika orqali davlat siyosati va mamlakatning iqtisodiy yo'nalishi belgilanadi. Shu sababli, siyosatshunoslar buni (leksikani) davlatning siyosiy va iqtisodiy qiyofasini tavsiflovchi so'zlar deb bilishadi. Tilshunoslar bu so'zlarni jurnalistik uslubning vositasi, shuningdek, tilshunoslikning ob'ekti deb bilishadi. Download 423.57 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|