3-mavzu. Qattiq jism yuzalaridagi hodisalar

3-mavzu. Qattiq jism yuzalaridagi hodisalar.
Qattiq jismlar yuzalari haqida umumiy ma’lumotlar, yuza tuzilishi, yuza energiyasi, yuzalarda namlanish va tomchilanish hodisalari, yuzalarda kimyoviy va fizikaviy adsorblanish hodisalari.
Reja

1. 
   Kattik jism sirtidagi xodisalar termodinamikasi.
   
2. 
   Adgeziya va adsorbsiya xodisasi va uning turlari.
   
3. 
   Yarimo’tkazgichlar sirtida elektronlar holatlari. Tamm sirtiy holatlari. Shokli turidagi sirtiy holatlar.
   
4. 
   Kondensatsiya va bo’linish.
   

Agar elektron yarimo’tkazgich sirtini tashlab chikib ketadigan bo’lsa, u xolda unda musbat zaryadl.angan «bo’sh joy» paydo bo’ladi. (1-rasm). U xolda Kulon qonuniga muvofik elektron va «bush joy» urtasida tortishish kuchi paydo bo’ladi, bu tortishish kuchi — ko’zgu (akslanish) natijasidagi kuchidir.


Metall — yarimo’tkazgich sistemasiga Ye tashqi elektr maydoni qo’yilganda elektronga yana bitta qE kuch ta’sir kiladi. Yarimo’tkazgich sirtidan biror «a» masofada bu ikkala kuch bir — biriga teng bo’ladi, ya’ni, F = qE va

Bu yerdan

ifodani olamiz.
Elektronni ko’zgu akslantirish kuchlari xosil kilgan Kulon tortishish maydonidan chikarib yuborish uchun unga «a» masofani bosib o’tish i uchun yetarli bulgan energiya va uni cheksizlikkacha kuchirish uchun zarur bulgan kushimcha energiya berish kerak:

ifodaga «a» ning o’rniga (1) ifodani qo’yib, elektronning elektr maydoni tufayli oladigan kushimcha energiyasining kiymatini olishimiz mumkin:

Bu kushimcha energiya yarimo’tkazgich chikish ishini

kattalikka kamaytiradi.
Elektr maydonida potensial to’sik balandligining pasayishiga Shottki effekti deyiladi.
Shottki effekti metall — yarimo’tkazgich kontaktida tokning o’tish jarayoniga sezilarli ta’sir kursatadi. (a)-rasmda metall — yarimo’tkazgich kontaktida potensial to’siq balandligining Shottki effekti xisobiga kamayishi ko’rsatilgan.