3-Mavzu. Suvning kimyoviy va biologik xislatlari, undagi ekologik guruhlar

Loyqa hosil bo’lishi. Dunyo okeani va dengizlarning abiotik omillari ichida suv tagi loyqasining mohiyati katta ahamiyatga egadir. Okean va dengizlarning tagi notekis, turli baland va pastliklardan iborat.Suv tagidagi loyqa qoldiqlari turli qalinlikda bo’ladi. Masalan, O’rta dengizdagi loyqaning qalinligi 3000 metr, Tinch okeani tagidagi loyqaning qalinligi 8000 metrga to’g’ri keladi.
Okean tagidagi loyqalar terrragen loyqa okean ostining ¼ yuzasini yoki 90 mln km³ maydonni tashkil qiladi. Okean va dengiz tagidagi loyqa turli organizmlarning qoldiqlari tanalari suyaklaridan iboratdir. Dengizning 5 ming metr chuqurligigacha bo’lgan loyqalar 130 mln km² maydonni undan katta chuqurlikni qizil loylar (102 mln km²) ishg’ol qiladi. Okean loyqa va loylarning hosil bo’lishida diatom suvo’tlar va radiolyariyalarning cho’kma qoldiqlari katta ahamiyatga Egadir. Diatom suvo’tlari loyqalarining maydoni 26,5 mln km² ni radiolayariya qoldiqli loyqalar 10,4 mln km² ni egallaydilar. Atlantika okeani tagida pterpodli loyqalar 1,3 mln km² ga to’g’ri keladi. Loyqalarda kalsiy, kremniy va organic birikmalar ko’pdir.

SUVNING FAOL REAKSIYASI
Suvning faol reaksiyasi suvdagi karbonatlarning miqdori bilan xarakterlanadi.Buni tushunish uchun quyidagi fikrlarni ko’rib chiqamiz. Suv – kuchsiz amfoter elektrolit. Suvning dissosiasiyalanish tenglamasi:
H₂O↔H⁺+O^–
Bu tenglamadan suvda H⁺ vodorod ionlarining va OH^- gidroksil ionlarining konsentratsiyalari bir xil ekanligi kelib chiqadi. 25ºS da ga teng ekanligi aniqlangan.
Vodorod ionlari va gidroksil ionlarining konsentratsiyalarining ko’paytmasiga suvning ionli ko’paytmasi deyiladi va bilan belgilanadi.
– doimiy kattalik va 25ºS da
ga teng bo’ladi.
Elektrolitlarning suyultirilgan suvdagi eritmalarida xuddi suvdagidek, [H⁺] ionlari va [OH^-] ionlarining konsentratsiyalarining ko’paytmasi ayni shu haroratda o’zgarmas kattalikdir.
Suvning ionli ko’paytmasi suvli eritmadagi agar [OH^-] ionlarining konsentratsiyalari aniq bo’lsa, [H⁺] ionlarining konsentratsiyalarini va aksincha hisoblash imkoniyatini beradi.
Har qanday suvli eritma muhitini undagi [H⁺] va [OH^-] ionlarining konsentratsiyalari tavsiflaydi.
Bu ionlarning konsentratsiyalarining nisbatlari bo’yicha uch xil muhit farqlanadi. Bular,

1. 
   Kislotali;
   
2. 
   Neytral;
   
3. 
   Ishqoriy.