3-mavzu. Tizimli yoki zamonaviy menejment mohiyati reja: G. Saymon, L. Druker, E. Deyl nazariyalari

3.2. O’rta Osiyoda menejmentning nazariy asoslari va tamoyillari
 
O’rta Osiyoda menejmentning nazariy asoslari va uning asosiy printsiplari 
qadim zamonlarda ham u yoki bu ko’rinishda mavjud bo’lgan. Ammo ular Amir 
Temur hukmronligi davriga kelib ma'lum shaklni kasb etgan, bunga Amir 
Temurning "Temur tuzuklari" asari yorqin misol bo’la oladi. 
"Temur tuzuklari" jahonga mashhur asardir. Uning qo’lyozma nusxalari 
dunyoning deyarli barcha mamlakatlari (Hindiston, Eron, Angliya, Daniya, 
Frantsiya, Rossiya, Germaniya, Armaniston, O’zbekiston va b.) kutubxonalarida 
mavjud. Asar ikki qismdan iborat. 
Birinchi qism Amir Temurning o’z davlatini barpo etish uni har jihatdan 
mustahkamlash, mukammal qurollangan qudratli qo’shin tuzish borasida tadbiq 
etgan "tuzuklari" va rejalaridan iborat bo’lib, unda hatto qo’shinning jangovor 
saflanish 
tartibi 
ham 
maxsus 
jadvallar 
orqali 
ko’rsatib 
berilgan. 
Asarning o’n uch qism (kengash)dan iborat ikkinchi bobida esa 
Sohibqironning kuchli feodal davlatni barpo etish, qo’shin tuzish va dushman 
lashkarini sindirish yuzasidan tuzgan kengashlari va amalga oshirgan ishlar o’z 
ifodasini topgan.
"Tuzuklar" muallifning fikricha, har bir sohibi toj davlat va jamiyatni 
ma'lum 
ijtimoiy-siyosiy 
guruhga 
tayangan 
holda 
boshqarishi 
lozim. 
Davlatni idora qilishda vazirlar, amirlari va viloyatlarda o’tirgan noiblarning 
roli benihoya katta bo’lgan. Shuning uchun ham Amir Temur ularni tanlash va 
vazifalarga tayinlash ishiga alohida ahamiyat bergan. Ular Sohibqironning fikricha 
sadoqatli, axloqiy pok, adolatpesha, tinchliksevar va tashabbuskor odamlar 
bo’lishi kerak. "Tuzuklar" muallifining fikriga ko’ra, masalan, vazirlar to’rt sifatga 
ega bo’lishlari shart: 
1. Asillik, toza nasllik va ulug’vorlik. 
2. Aqlu farosatlik. 
3. Sipoh bilan raiyat ahvolidan boxabarlik va ularga g’amxo’rlik ko’rsatish, 
ular bilan yaxshi muomalada bo’lish. 
4. Sabru bardoshlilik, muloyimlik. 
"Tuzuklar"da keltirilgan ma'lumotlarga ko’ra Amir Temur o’z davlatini, bir 
uchi Chinu Mochin va ikkinchi uchi Shom hududida bo’lgan ulkan malakatni 
boryo’g’i etti nafar vazir yordamida boshqargan. Bular 6-jadvalda berilgan: