3-мaвзу. Юк идишлaр. Улaрнинг турлaри, кoнструктив тузилиши вa қўллaш шaрoити. Юк идишлaрни юклaш вa бўшaтиш мoслaмaлaри. Юк идиш ҳaрaкaтини нaзoрaт қилиш мoслaмaлaри. Юк идишлaрни ҳисoблaш вa тaнлaш

Қия юк кўтариш қурилма клетлари.
Қия юк кўтариш клетлари кўп ҳолларда ёрдамчи яъни одамлар ва материалларни шахтага тушириш ва кўтариш ишларини бажаришда қўлланилади. Улар вазифаларига кўра фақат одамларни (людские) ва юк ва одамларни (грузолюдские) ташишда қўлланиладиган клетлар.
Қия юк кўтариш қурилма клетларининг конструктив тузилиши ҳарбир клет учун алоҳида кўринишга эга. Уларнинг турли кўринишдаги конструкцияга эга бўлиши ташиш йўли яъни қия стволнинг қиялик бурчаги билан белгиланади.
Икки қаватли клетнинг умумий кўриниши - расмда кўрсатилган. Бу клет қиялик бурчаги 60⁰ - 70⁰ бўлган қия стволларда юкларни ташиш учун мўлжалланган.
Клетнинг асоси рама -1. Рама клетнинг харакатланувчи қисми (ходовая часть) -2 га ўрнатилган. Ўз навбатида клет кузови - 3 рамага ўрнатилган. Кузов каркаси тик, горизрнтал ва қия тиргаклар ҳамда уларнинг оралиғи яаси металлдан қопланган бўлиб икки вагонетка жойлашиш мумкин бўлган платфирмага эга. Клетнинг юқори қисми ясси пўлатдан ясалган умий шипбилан қопланган. Шипнинг юқори қисмидаги горизонтал бўлаги очиладиган қилиб ишланган. Узун ўлчамли материалларни ташишда шипнинг бу қисми очилади ва материаллар бу жойдан клетга юкланади.
Платформанинг олди ва орқа томонларига эшаклар осилган. Клет ичидаги вагонеткалар икки стопер ёрдамда силжимайдиган қилинади; Бирлиги стопор билан вагонетка ғилдирагини иккинчи стопор билан вагонетка кузовани.
Клетнинг харакатланувчи қисми ярим ой шкалада бўлиб қаттиқ орқа ва олдинги мувозанатловчи бўлаклардан ташкил топган. Кузов характланувчи қисмга уч жойдан мустаҳкамланган.
Клетнинг улаш мосламаси - 4 бир ҳил слкага тенг бўлган траверса - 5 ва хавфсизлик занжирларидан иборат.
Булардан ташқари асосий рамада тормозлаш арқони - 7 ни йўналтириш вазифасини бажарувчи роликлар - 6, парашют мосламаси - 8 ва клетнинг темир излар бўйлаб харакатини таъминловчи панжалар (башмаки) - 9 ўрнатилган.
Қия юк кўтариш қурилмаларда қўлланиладиган юк - одамларни ташувчи клетлар уч гуруҳга бўлинади. Булар шахта стволининг қиялик бурчаги 40⁰-50⁰; 50⁰-60⁰ ва 60⁰-70⁰ бўлган қия юк кўтқриш қурилма клетларидир. Ҳар бир гуруҳга вагонетка кузовининг ҳажмига кўра 2 дан 5 гача турли ўлчамладаги клетлар киритилган.
Одамларни қия стволларда ташиш учун қўлланиладиган юк идишлар одамларни ташиш вагонеткалари деб юритилади. Вагонеткаларни характлантирувчи пўлат арқонча бир ёки бирнеча вагонеткалар уланиши мумкин.
Кўмир конларида қўлланиладиган вагонеткалар уч гуруҳга бўлинган. Улар ВЛ-30 (харакат йўлининг қиялик бурчаги 30 ), ВЛ-5⁰ ( 50 ) ВА В1-1 ҳамда ВЛ-2 ( 50 ) ва В1-1ҳамда ВЛ-5⁰ ( 80 ) типидаги вагонеткалардир.
Бу вагонеткалаларнинг умумий кўриниши – расмда кўрсатилган. Унинг конструктив тизилиши беркитилган кузов-1, рама-2, улаш мослама ( сцепка ) - 3, олди - 4 ва орқа - 5 характга келтириш мосламалари, рельс билан боғланиш мосламаси - 6, тормоз мосламаси - 7, парашют мосламаси - 8 ва тезликни чегараловчи мослама 9 каби ускуналардан иборат.