3-Ámeliy shÍNÍǴÍw tema: miywe ósimliklerin ósiwshi háM Ónim beriwshi shaqalardiń xarakteristikasi shınıǵıw maqseti

3-ÁMELIY ShÍNÍǴÍW


Tema: MIYWE ÓSIMLIKLERIN ÓSIWSHI HÁM ÓNIM BERIWSHI SHAQALARDIŃ XARAKTERISTIKASI


Shınıǵıw maqseti: tuqımlı miywelerde miyweli shaqalardı anıqlaw, olardıń dúzilisi hám jaylasıw qásiyetlerin úyreniw. Bul bolsa miywezar baǵlarda kóp ǵana shólkemlestiriwshi hám agrotexnik ilájlardı joqarı tájiriybe menen sheshiw imkanın beredi.
Shınıǵıw mazmunı:
1. Xalqasha, nayzasha, ónimli shıbıqsha hám basqa tipdegi ónim bórtiklerin sızıw hám sıpatlaw jolı menen ónimli shaqashalardı úyreniw.
2. Alma hám almurtta kóp jıllıq ónim shaqalardı anıqlaw texnikasın ózlestiriw.
3. Miyweli terektiń ónim beriwindegi dáwiriylik tuwrısında juwmaq shıǵarıw.
4. Aldıńǵı jıllardaǵı bir jıllıq ósimtelerdi analiz etiw hám sońǵı jıldaǵı ósimteler qaysı ónimli yaki vegetativ bórtikten qálipleskenligin anıqlaw.


Ulıwma maǵlıwmatlar hám metodikalıq kórsetpeler

Alma, almurt hám basqa tuqımlı miywelerde ósimteler ónimli hám vegetativ bórtiklerden qáliplesedi. Eger ósimte ónimli bórtikten ósip shıqqan bolsa, ol jaǵdayda ol miywe qaltashasında jaylasadı, eger ol vegetativ bórtikten payda bolǵan bolsa, onıń tiykarında tek ǵana jıllıq xalqa bar boladı, miywe qaltashası bolmaydı.

Ósimtelerdi anıq bir tipke kiritiw ushın tuqımlı miywelerde qantay jańa miyweli ónim shaqalarınıń bar bolıwın biliw lazım.
Tuqımlı miyweler ónimge kirgen waqıtta tómendegi miyweli shaqalarǵa iye boladı:
Xalqashalı – olar qısqa, yaǵnıy 1 den 3 sm ge shekem ósimteler bolıp, olardıń ushında ónimli yaki vegetativ bórtik jaylasadı, olarda qaptal bórtikler rawajlanbaydı. Xalqashalar bir jıllıq hám kóp jıllıq boladı. Ónimli xalqashalar keyinshelik miyweli shaqaǵa hám miyweli bórtiklerge aylanadı. Kóp jıllıq xalqashalarda jıllıq xalqalar júdá jaqın jaylasadı, sonıń ushın olar xalqashalar dep atama alǵan.
Nayzasha – olar xalqashalar biraz uzın, yaǵnıy 3 den 15 sm ge shekem ósimteler bolıp, shaqalardan ádetde tuwrı múyesh astında tarqaladı. Kóbinese usı ósimteler miyweli bórtik, kemnen-kem jaǵdaylarda bolsa vegetativ bórtik bolıp esaplanadı.
Miyweli shıbıqshalar – jánede uzınraq, uzınlıǵı 15 sm den artıq hám miyweli bórtik penen juwmaqlanadı. Miyweli shıbıqshalar biraz iyilgen formada boladı.
Miywe beretuǵın shaqalar – kóp jıllıq ónim shaqalar bolıp, xalqashalar, nayzashalar hám miyweli shıbıqshalardan ibarat boladı, olar shaqalaydı. Olar ushın bir neshe miywe qaltashasınıń bar ekenligi tán bolıp, 5-10 jıl hám onnan artıqraq múddet jasaydı.
Materialdı úyreniwde tómendegi 5-kesteden paydalanıladı.
Dáslep shaqashalar ondaǵı barlıq shaqalanıwlardıń jası anıqlanadı, soń birinshi, ekinshi hám náwbetdegi tártipde bir jıllıq ósimteler kesiledi hám olar mas haldaǵı ústinge kiritiledi. Soń tap usınday operaciya eki, úsh hám onnan kóp jıllıq ósimteler menen orınlanadı.