3-Mustaqil Ishi Qabul qildi: Jamolova g topshirdi: Norqulova d mavzu: Barqaror tok generatori (btg) sxemasi. Analog imslar haqida tushuncha

---

Muhammad Al Xorazimiy Nomidagi TATU
Qarshi filyali:KI-13-21 Guruh II-Kurs
Talabasi: Norqulova Dilfuzaning
Elektronika va Sxemalar 2 fanidan Tayyorlagan
3-Mustaqil Ishi
Qabul qildi: Jamolova G
Topshirdi: Norqulova D

---

Mavzu:Barqaror tok generatori (BTG) sxemasi. Analog imslar
haqida tushuncha. 
Reja:
1. Barqaror tok
2. Barqaror tok generatori (BTG) sxemasi. 
3. Analog imslar haqida tushuncha

---

1.Barqaror tok
• Oʻzgarmas tok generator— oʻzgarmas tokni generatsiyalaydigan (hosil
qiladigan) elektr mashina. Asosan, stator, yakor (rotor) va chulgʻamlar (sim
oʻramlari)dan
iborat.
Aylanuvchi
qismi
(yakori)ning
chulgʻamida
induksiyalanuvchi
oʻzgaruvchan tokni oʻzgarmas tokka oʻzgartiradi.
Oʻzgarmas tok generatori g . ning uygʻotish tizimiga bogʻliq boʻladi. Oʻz-
oʻzidan uygʻotishli, mustaqil uygʻotishli va aralash uygʻotishli Oʻzgarmas
tok generatorig .lari mavjud. Oʻzgarmas tok generatorig . bir necha Vt dan
bir necha ming kVt gacha quvvatga, bir necha V dan bir necha ming V gacha
kuchlanishga moʻljallab ishlab chiqariladi. Oʻzgarmas tok generatorig .
prokat stanlarida, aerodinamik trubalarda, ekskavatorlar va boshqalarda
ishlatiladi

---

2.Barqaror tok generatori (BTG) sxemasi.
• Barqaror tok generatori yoki manbai (BTG) katta
nominalga
ega
bo‘lgan rezistorning elektron
ekvivalenti
hisoblanadi.
BTG
qarshiligi R
Yu
yuklamaga ketma – ket ulangan
maksimal bo‘lishi mumkin bo‘lgan qarshilikdan
ancha katta bo‘lishi kerak. Bu vaqtda BTG
yuklamadan kattaligi uning qarshiligi va boshqa
ta’sirlarga bog‘liq bo‘lmagan tok oqib o‘tishini
ta’minlaydi. Ma’lumki, qarshiligi birlik MOm ga
teng
bo‘lgan
rezistorlarni
integral
sxema
ko‘rinishida yasash mumkin emas.
• 1 - rasmda BTG prinsipial sxemasi keltirilgan. Bu
yerda Yu elementi nochiziqli yuklama, Ye1 –
barqarorlangan
kuchlanish
manbaini
bildiradi.
Rezistor R0, hamda diod ulanish sxemasidagi VT1
tranzistor
VT2
tranzistor
sokinlik
rejimini
ta’minlash va barqarorlash uchun hizmat qiladi.
•

---

• O‘zgarmas tok qiymatini faqat cheksiz katta dinamik qarshilikka ega bo‘lgan ideal tok
manbai ta’minlashi mumkin. Ideal tok manbai VAXi gorizontal AV to‘g‘ri chiziqdan
iborat (3.1 – rasm). UB sxemada ulangan BTning chiqish xarakteristikasi ideal tok
generatori VAXiga yaqin bo‘ladi. Demak, UB sxemada ulangan tranzistor amalda tok
generatori vazifasini bajarishi mumkin. Lekin, temperaturaviy barqarorlikni va keng
dinamik diapazonni ta’minlash uchun amalda ikkita yoki undan ko‘p tranzistor ishlatiladi.
• Eng sodda BTG sxemasi 3.2 – rasmda ko‘rsatilgan. Sxemada I1 tok zanjiriga to‘g‘ri
siljitilgan diod ulanishli, tayanch tranzistor deb ataluvchi VT1 tranzistor ulangan. U juda
kichik qarshilikka ega. SHuning uchun VT1 kuchlanish generatori vazifasini o‘taydi. U 
RYU boshqariluvchi zanjir bilan ketma – ket ulangan VT2 tranzistorning emitter – baza
o‘tishini kuchlanish bilan ta’minlaydi.

---

• VT2 uchun ishchi nuqta uning chiqish xarakteristikasining pologoy qismida
joylashadi (UB sxemadagi BT chiqish xarakteristikasi rasmiga qarang). UB
ulanish sxemasida tranzistor juda katta chiqish differensial qarshiligiga ega
bo‘ladi (birlik MOm gacha). Ulanish sxemasiga ko‘ra ikkala tranzistorning
ham baza – emitter kuchlanishlari UBE bir xil bo‘ladi. IB2 toki IE2 tokidan
yuz martaga kichik. Shu sababli, bu tokni hisobga olmasak, IE1 IE2 ga teng
bo‘ladi, demak I2= I1. Natijada I2 chiqish toki I1 tokni aks ettiradi. I2 toki
deyarli
VT2
tranzistor
kollektor
o‘tishidagi
kuchlanishga
bog‘liq
bo‘lmaganligi sababli, Ye2 kuchlanish yoki yuklamadagi qarshilik qiymatlari
o‘zgarsa ham bu tok qiymati deyarli o‘zgarmas qoladi.
• Kirish toki I1 ni o‘zgartirib, chiqish toki I2 ni boshqarish mumkin. Buning
uchun tranzistorlarning emitter zanjirlariga R1 va R2 rezistorlar ulanadi.
Bunday qurilma aktiv tok transformatori deb ataladi (51 b - rasm). 51 b –
rasmdan quyidagi tengsizlik kelib chiqadi:

---