3-savolga javob (gap svarka qilish haqida ketvoti)

---

3-savolga javob 
(gap svarka qilish haqida ketvoti)
Qishloq xo’jalik va melioratsiya mashinalarini ta’mirlashda yeyilgan detallarni qayta tiklash va 
yeyilishga chidamliligini oshirish jarayoni ham amalga oshiriladi. Ushbu jarayonni amalga oshirish 
uchun payvandlab qoplash kabi turli usul va texnologiyalar ishlab chiqilgan bo’lib, ular bir-biridan 
fizik-mexanik va texnologik xususiyatlari bilan farq qiladi. SHuning uchun yeyilgan detallarni 
tiklashning eng maqbul usulini tanlash muhim ahamiyat kasb etadi.
Payvandlashning barcha mavjud usullarini ikki asosiy guruxga bo’lish qabul qilingan – suyultirib 
payvandlash usullari va bosim ostida payvandlash usullari. Ta’mirlashda suyultirib payvandlash usuli 
katta ahamiyatga ega, shuning uchun ham u chuqur va keng o’rganilgan. 
Detallarni qayta tiklash xalq xo’jaligida katta ahamiyatga ega. SHu bilan birga detallarni qayta tiklash 
samaradorligi va sifati tanlangan usulga bog’liq. 
Detallarni tiklashda qo’llaniladigan usullar klassifikatsiyasi
-Suyultirib payvandlash (suyultirib metall qoplash)-Elektr yoy bilan payvandlash, elektr shlakli 
payvandlash, flyus qatlami ostida, himoya gazlari muhitida, suv bug’lari muhitida payvandlash, 
tebranma yoyli, argln yoyli, gaz bilan, plazmali,elektron nurli, lazer nurli payvandlash
-Bosim bilan payvandlash-Elektr kontakt, ishqalash, portlatish, gornda, taxtakach ostida, diffuzion, 
ultratovushli, sovuqlayin, induktsion payvandlash
-Metall purkab (to’zitib) qoplash-Plazmali, gaz-plazmali usul bilan purkab qoplash
-Metallash-Gaz, elektr, yuqori chastotali tok bilan, plazmali metallash
-Kavsharlash-Yumshoq, qattiq va alyuminiy kavsharlar bilan kavsharlash
-Elektrolitik qoplash-Xromlash, temirlash, nikellash
-Sintetik ashyolardan foydalanish-Soxta suyuq qatlamda, gaz-plazma usulida, bosim ostidaquyish 
usulida, taxtakachlab qoplash
-Bosim bilan ishlov berish-Kengaytirish, cho’ktirish, aylanasiga dumalatib puxtalash, cho’zish, 
qisman cho’ktirish, elektr-mexanik ishlov berish
-CHilangarlik-mexanik ishlov berish-Aralash, shaberlash, ishqalash, frezerlash, silliqlash, 
kengaytirish, shtift o’rnatish, rezbani tozalash, tortib turuvchi va boshqa elementlarni o’rnatish
-Elektr bilan ishlov berish-Anod-mexanik, elektr-kimyoviy, elektr-kontakt, elektr-impulsli
-Puxtalaydigan ishlov berish-Termik, termik-mexanik, kimyo-termik, sirtqi plastik 
deformatsiyalash, olmosli asbob bilan ishlov berish
Detallarni qayta tiklash usullari
-Chilangarlik-mexanik ishlov berish usullari-Detallarni remont o’lchamiga moslab qayta tiklash, 
detallarni ularga qo’shimcha element qo’yib qayta tiklash, yeyilish izlari yo’qolguncha kesib ishlash va 
uni to’g’ri geometrik shaklga keltirish, qayta komplektlash.
-Plastik deformatsiyalash usullari-Cho’zish, to’g’rilash, mexanik, gidrotermik yoki elektrogidravlik 
kengaytirish, sirtga sharik yoki roliklar bilan ishlov berish, mexanik yoki termoplastik siqish, cho’ktirish, 
botirish, elektromexanik ishlov berish
-Polimer materiali bilan qoplash -Changlatib qoplash, presslab qoplash, bosim ostida quyib 
qoplash, mexanik surkab qoplash
-Dastaki payvandlab qoplash usullari-Gaz alangasida, elektr yoyida, argon gazi muhitida elektr 
yoyida, gornda qizdirib, plazmali, termitli, elektr kontakt
-Yoy yordamida payvandlash va qoplashning mexanizatsiya-lashgan usullari-Flyus ostida 
avtomatlashtirilgan, himoya gazlari muhitida: argon, is gazi, suv bug’i va boshqalar, aralash himoya 
gazlari muhitida, gaz alangasida himoyalangan elektr yoyli, tebranma yoyli, kukunsimon sim yoki lenta 

---

bilan, keng qatlamli, yotqizilgan elektrod bilan, plazmali, ko’p elektrodli, bir vaqtning o’zida 
deformatsiyalash, bir vaqtning o’zida mexanik ishlov berish
-Yoysiz payvandlab qoplashning mexanizatsiyalashgan usullari-Induktsion (yuqori 
chastotali), elektr shpakli, kontakt payvandlash va qoplash, ishqalash, gaz alangasida, elektron nurli, 
ultratovushli, diffuzion, lazerli, termitli, portlatish bilan, magnit impulsli, gornda qizdirib qoplash
-Gaz alangasida qoplash (metallash)-Elektr yoyli, gaz alangasida, plazmali, detonatsion, yuqori 
chastotali tok bilan, elektr impulsli, ion plazmali.
-Galvanik va kimyoviy qoplash-O’zgarmas tokda temirlash, o’zgaruvchi tokda temirlash, elektrolit 
oqimida temirlash, vannasiz temirlash, xromlash, elektrolit oqimida xromlash, mislash, ruxlash, 
qotishmalarni qoplash, kompozitsion qatlam bilan qoplash, elektr kontakt qoplash (elektrik ishqalab), 
galvanik-mexanik usulda, kimyoviy nikellash
-Termik va kimyoviy-termik ishlov berish -Toblash, bo’shatish, diffuzion borlash, diffuzion 
ruxlash, diffuzion titanlash, diffuzion xromlash, diffuzion xromtitanlash, diffuzion xromazotlash, sovutib 
ishlov berish
-Boshqa usullar-Suyuq metall quyish, muzlatish, qizdirib yopishtirish, kavsharlash, kavshar 
payvandlash, elektr uchqunli o’stirish va legirlash