3-tema. Dawıssız sesler hám olardıń klassifikaciyası Joba

Ff háribi. Bul hárip erinlik-tislik, juwısıńqı, únsiz dawıssız sesti bildiredi hám súf, túf, fabrika, shkaf, bufet, professor, kofe, kafe, geografiya, t.b. sıyaqlı az sandaǵı sózlerde jazıladı. Olardıń da basım kópshiligin sırttan kirgen sózler quraydı.
Vv háribi. Bul hárip erinlik-tislik, juwısıńqı, únli dawıssız sesti bildiredi hám vagon, vanna, varvar, vatman, vat, volt, vazelin, velosiped, vena, vengr, veranda, vino, vokzal, vulkan, t.b. sıyaqlı az sandaǵı ózlestirilgen sózlerde jazıladı.
Ww háribi. Bul hárip qos erinlik, juwısıńqı, sonor dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń barlıq orınlarında jazıladı: watan, waqıt, wáde, wákil, waz, wáj, oz, or,
Yy háribi. Bul hárip til ortası, juwısıńqı, sonor dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń barlıq orınlarında jazıladı: ya, yar, yabı, yamasa, yapırmay, yarım t.b.
Ll háribi. Bul hárip til aldı, juwısıńqı, sonor, dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń barlıq orınlarında jazıladı: Lala, lap, láblebi, pálle, ǵálle, pille, pil, bil, til,
Mm háribi. Bul hárip qos erinlik, jabısıńqı, sonor (murınlıq) dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń barlıq orınlarında jazıladı: mal, mol, mala, muz, murın, makaron, Murat, Miyras, t.b.
Nn háribi. Bul hárip til aldı, jabısıńqı, sonor (murınlıq) dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń barlıq orınlarında jazıladı: nan, nama, ana, náwshe, t.b. Ayırım janǵız, janǵısh sıyaqlı sózlerde ń aytılǵanı menen jazıwda esapqa alınbaydı.
Ńń háribi. Bul hárip kishkene tillik, jabısıńqı, sonor (murınlıq) dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń ortasında, aqırında jazıladı: ań, tań, seń, soń, toń, kóń .
Rr háribi. Bul hárip til aldı, dirildewik, sonor dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń ortasında, aqırında esitiliwinshe jazıladı: arba, ara, tarı, arpa, ıras, ırash, Sózlerdiń basında qısqa ı, i, u, ú dawıslıları esitilse de, ol jazılmaydı: ret, reń, rásmiy, roman, razı, raxmet, Raman, Raziya, Reyim, Rayxan, Ramet, Rustem, t.b.
Hh háribi. Bul hárip kómekey, juwısıńqı, únsiz dawıssız sesti bildiredi hám sózlerdiń barlıq esitilgen orınlarında jazıladı: hárre, hálekke, hádiyse, házil, hákis, Hámiyda, Hámre, t.b.
Cc háribi. Bul hárip qabatlasqan ts sesleriniń aytılıwına usas bolǵan únsiz, birikpeli dawıssız sesti bildiredi hám orıs tilinen kirgen sózlerde jazıladı: centner, cement, cex, cirkul, koncert, konstituciya, procent, cilindr, cep, Coy, t.b.
Chch háribi. Bul hárip qabatlasqan ts sesleriniń aytılıwına usas bolǵan únsiz, birikpeli dawıssız sesti bildiredi hám orıs tilinen kirgen sózlerde jazıladı: chex, Chexov, chay, pochta, ocherk, chemodan, chempion, chekist, cherkes, chekanka, Chili, t.b.


Tapsırma. Berilgen sózlerdi kóshirip jazıń. Juplastırıp berilgen sózlerdegi máni jasawshı seslerdi tawıp, astın sızıń hám olardıń máni jasawshı (yamasa ańlatıwshı) ses dep atalıwın túsindiriń.

Lala-sala, qala-bala, kók-sók, san-sán, duz-dúz, úz-iz, sızıq-qızıq, tor-tór, kóp-kók, bol-ból, or-ór, jaqsı-jaqtı, ur-úr, gilem-gileń, sıypaq-sıypaq, uwıs-uwız.