38- jadval Харажатларни элементи бўйича таҳлилининг динамикаси

Toshkent Moliya Instituti

“Buxgalteriya hisobi va audit” fakulteti

HBA-60 guruh talabasi No’monova Yulduzning

“Moliyaviy tahlil” fanidan

“Ishlab chiqarish va davr xarajatlari tahlili” mavzusiga oid bajargan jadvallari

38- jadval
Харажатларни элементи бўйича таҳлилининг динамикаси

№	Харажатларни элементи	Суммаси, минг сўм		Структураси, %
		режа	ҳақиқат	режа	ҳақиқат	фарқи
1	Моддий харажатлар	921854254	974832471	62,65	59,51	-3,14
2	Меҳнат ҳақи харажатлари	310421542	378464371	21,10	23,10	2,01
3	Ижтимоий суғурта ажратмалари	81254254	95025686	5,52	5,80	0,28
4	Амортизация ажратмалари	92564124	91748938	6,29	5,60	-0,69
5	Бошқа ишлаб чиқариш харажатлари	65231254	98024434	4,43	5,98	1,55
Жами ишлаб чиқариш таннархи		1471325428	1638095900	100	100

Хулоса.
Ko’rinib turibdiki, jadval ma’lumotlari asosida xo‘jalik subyektining ishlab chiqarish xarajatlarini tahlil qilib chiqishimiz mumkin bo‘ladi. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatadiki, jami xarajatda xomashyo, yoqilg‘i, energiya, yarimfabrikat xarajatlarining tutgan ulushi yuqoridir. Ularni ulushi bazis davridagi 62,65 foizdan, hisobot davriga kelib 59,51 foizgacha pasaygan. Shu davr ichida mehnat haqi xarajatlarining ulushi esa 21,10 foizdan hisobot davriga kelib 23,10 foizga o‘sgan. Moddiy xarajatlar bilan mehnat haqi xarajatlari o‘rtasidagi nisbatni bunday tarzda o‘zgarishi mehnat unumdorligi darajasining o‘sganligidan hamda xodimlarning moddiy manfaatdorligi oshganligidan dalolat beradi. Fan-texnika taraqqiyotiga tayangan holda ishlab chiqarishni tashkil etgan korxonalarda unumdorlik darajasi ortadi, amortizatsiya ajratmalari mutlaq summada o‘tgan yilga nisbatan ortsa ham, ularning nisbiy ko‘rsatkichlari ya’ni mahsulot narxidagi ulushi pasayishi kuzatiladi.

39- jadval
Материал харажатларини таркиби, тузилишини таҳлили

№	Материаллар	Режада					Ҳақиқатда
		суммаси, минг сўм		улуши, %		суммаси, минг сўм		улуши, %
1	Хом ашё ва материаллар	124562		62,69		129452		58,45
2	Ишлаб чиқариш характеридаги ишларни бажарилиши	38600		19,43		39860		18
3	Табиий хом-ашё	9420		4,74		11201		5,06
4	Ёқилғи	4241		2,13		5460		2,47
5	Энергия	11600		5,84		10950		4,94
6	Бошқа материал харажатлари	10264		5,17		24568		11,09
Жами материал харажатлари			198687		100		221491		100

Хулоса.


Xulosa qilib aytishimiz mumkinki, jadval ma’lumotlari asosida xo`jalik sub’ektining material xarajatlarini tarkibini tahlil qilishimiz mumkin. Demak, xom ashyo va materiallar rejadagi jami xarajatlarning 62,69% ini tashkil etgan. Tabiiy xom ashyo xarajati esa haqiqatda qilingan xarajat rejadagidan biroz o`sganligini ko`rishimiz mumkin. Boshqa material xarajatlari haqiqatda rejadagidan ko`ra 2 baravardan ham yuqori bo`lgan. Xarajatlarning bunday tartibda ortishi korxonaning rentabelligini pasaytirib yuboradi. Mahsulot tannarxidagi materiallar xarajatlarini pasaytirish uchun qimmatbaho materiallarni arzoni bilan almashtirish ( mahsulot sifatiga putur yetkazmagan holda), ikkilamchi resurslardan keng foydalanish, xomashyoga ishlov beruvchi zamonaviy ilg‘or texnologiyalarni joriy etish, materiallarni transport – tayyorlov xarajatlarini pasaytirishning optimal variantlarini qo‘llash, kadrlar malakasini oshirish lozim bo’ladi.