4- amaliy ish аmplituda modulyatsiyali signallarni detektorlash

4- AMALIY ISH
АMPLITUDA MODULYATSIYALI SIGNALLARNI DETEKTORLASH
Nazariy qism: Amplituda modulyatorining to‘g‘ri ishlash rejimini tanlash uchun uning statik modulyasion harakteristikasi olinadi.Amplituda modulyatorining statik modulyasion harakteristikasi I_k1=ƒ(E_c) deb - U₀=const , U_Ω=0, bo‘lganda kollektor tokining birinchi garmonikasini siljish kuchlanishi E_c ga bog‘liqligiga aytiladi.4.1-rasmda tranzistorli baza modulyasiyali AM modulyatorini statik modulyasion harakteristikasi keltirilgan. Ushbu xarakteristikadan uning to‘g‘ri chiziqli uchastkasi aniqlanilib, undan E₀ siljish kuchlanishi, past chastotali modulyasiyalovchi signalning maksimal amplitudasi U_Ωmax va modulyasiya chuqurligi m aniqlanadi. Yuqori chastotali tebranishlarni bemalol uzoq masofalarga uzatish mumkin, chunki ular past chastotali signallarga nisbatan kamroq so‘nadi. Shuning uchun amaliyotda past chastotali tebranishlarni
4.1-rasm. Tranzistorli baza modulyasiyali AM modulyatorini statik modulyasion harakteristikasi

Uzoq masofagalarga o‘zatish uchun ularni yuqori chastotali tashuvchi signallarga yuklatib uzatiladi.

Yuqori chastotali tashuvchi signallar sifatida, yuqori chastotali garmonik tebranishlar yoki to‘g‘ri to‘rt burchakli impul'slar ketma – ketligi ishlatiladi.
Birlamchi signallarni yuqori chastotali tashuvchiga yuklatib uzatish modulyasiya yordamida amalga oshiriladi.Modulyatsiya uzluksiz va impulsli turlarga bo‘linadi.
Uzluksiz modulyatsiyada xabar tashuvchisi sifatida yuqori chastotali garmonik tebranish ishlatiladi Yuqori chastotali tebranishlarni bemalol uzoq masofalarga uzatish mumkin, chunki ular past chastotali signallarga nisbatan kamroq so‘nadi. Shuning uchun amaliyotda past chastotali tebranishlarni uzoq masofagalarga o‘zatish uchun ularni yuqori chastotali tashuvchi signallarga yuklatib uzatiladi.Yuqori chastotali tashuvchi signallar sifatida, yuqori chastotali garmonik tebranishlar yoki to‘g‘ri to‘rt burchakli impul'slar ketma – ketligi ishlatiladi.
Birlamchi signallarni yuqori chastotali tashuvchiga yuklatib uzatish modulyasiya yordamida amalga oshiriladi.
Modulyatsiya uzluksiz va impulsli turlarga bo‘linadi.
Uzluksiz modulyatsiyada xabar tashuvchisi sifatida yuqori chastotali garmonik tebranish ishlatiladi

4.2-rasm. Murrakab AM signalning spektri
Yuqorida ta’kidlanganidek, AM signal quvvatining katta qismi hech qanday axborotga ega bo‘lmagan tashuvchi uchun sarflanadi. Uzatkich quvvatidan samarali foydalanish uchun tashuvchisi yo‘q qilingan (bostirilgan) ikki polosali signaldan foydalanish maqsadga muvofiq. Spektrida tashuvchisi mavjud bo‘lmagan va faqat ikkita yon tomon polosalaridan iborat bo‘lgan garmonik modulyatsiya turi balansli modulyatsiya (inglizcha – amplitude modulation with suppressed carrier, AM-SC) deb ataladi Garmonik BM signalning vaqt diagrammasi (ossillogrammasi)dan ko‘rish mumkinki, bunda ushbu signal yuqori chastotali tebranish bilan to‘ldirilgan bo‘lib, ammo bu yerda tashuvchi tebranishning o‘zi mavjud emas. Bundan tashqari o‘rovchisining qiymati musbatdan manfiyga o‘tganida (modulyatsiyalovchi signalning qiymatiga muvofiq) yuqori chastotali to‘ldiruvchining fazasi 180° ga o‘zgaradi (sakraydi). Natijada, agar bunday BM signal chastotaga sozlangan tebranish konturiga berilsa, unda o‘sha vaqtda yuzaga keladigan tebranish keyingi davr tebranishi bilan bostiriladi (kompensatsiyalanadi). Shunday qilib, konturning chiqish effekti amaliy jihatdan deyarli minimal bo‘ladi.
1. Amplituda modulyatsiyasi (AM).
2. Chastotani modulyatsiyasi (ChM).
3. Faza modulyatsiyasi (FM).

4.2-rasm Garmonik AM va garmonik BM signallarning vaqt diagrammalar

AM signal umumiy holda davriy signal hisoblanmaydi, shuning uchun o‘rtacha quvvati quyidagicha aniqlanadi

Ushbu ifodadagi birinchi qo‘shiluvchi modulyatsiya koeffitsientiga bog‘liq emas va u modulyatsiyalanmagan tashuvchining quvvati hisoblanadi. Foydali quvvat bu ikkinchi qo‘shiluvchi bo‘lib, u yon chastotalardagi quvvat hisoblanadi.

Amplituda modulyatsiyasining foydali ish koeffitsiyenti (FIK) aniqlaymiz,


Bundan ko‘rinadiki, to‘liq quvvatning 66,6% tashuvchini nurlatish uchun, qolgan 33,3% esa ikkita yon (foydali axborotga ega) chastotalarni nurlatishga sarflanar ekan.