4- ma’ruza. Ichki sekretsiya bezlarining yosh xususiyatlari reja: Reja

Buyrak usti bezlari

• Buyrak usti bezlari
• Buyrak usti bezlari - juft a'zolar bo’lib. ular buvraklaming ustida unchalik katta bo’lmagan tanachalar shaklidagi hosilalardir. Ularning har birining massasi 8-10 g dan keladi. Har bir buyrak usti bezi ikki qatlamdan iborat boiib. kelib chiqishi. tuzilishi va funksiyasi jihatidan bir-biridan farq qiladi: tashqi po'stloq va ichki mag'iz qavatlardan iboratdir.

• Ayrisimon bez yana timus ham deb yuritiladi. Bu juft a’zolar bo‘lib to'sh suyagining orqasida joylashadi. Hozirgacha timusni endokrin bezlar qatoriga kiritish munozarali bo’lib qolmoqda, chunki bezning gormoni toza shaklda ajratib olinmagan.
• Bu bez o'zining eng yuqori darajadagi rivojlanishiga 11-13 yoshda erishadi va bu paytda uning massasi 35-40 g ga yetadi, shundan keyin uning teskari rivojlanishi kuzatiladi. Voyaga yetgan odamlarda esa, endokrin funksiyasiga ega bo'lgan ayrim qismlarigina yog‘ to’qimalari orasida saqlanib qoladi. Taxmin qilishlaricha, ayrisimon bezning gormoni limfositlarning yetilishida ishtirok etadi.

• Ayrisimon (bo‘qoq) bez

Ayrisimon bezi olib tashlangan hayvonlarning qonidagi limfositlaming miqdori 60—70 % gacha kamavadi, limfa tugunlari va taloqning oicham i 2 martaga kichrayadi. Tug'ilganidan keyingi birinchi kundanoq ayrisimon bezni olib tashlanishi, organizmning immun xususiyatlarini keskin zaiflashishini chaqiradi, antitanalar hosil bo’lmaydi. Ayrisimon bezi tug'ma holda rivojlanmagan bolalarda keskin limfositlar yetishmasligi rivojlanadi, qonda antitanalar hosil bo’lishi bilan bog'liq bo’lgan gamma-globulin bo’lmaydi. Bunday bolalar. odatda, 2-5 oylik yoshida halok bo’ladilar. Ta'kidlashlaricha, ayrisimon bez bilan jinsiy bezlar orasida m aium darajadagi o‘zaro bog’liqlik mavjud: ayrisimon bez jinsiy bezlar faolligini tormozlaydi, jinsiy gormonlar esa ayrisimon bezning massasini sekin-asta kichiklashishini, uning funksiyasining keskin pasayishini chaqiradi.

• Ayrisimon bezi olib tashlangan hayvonlarning qonidagi limfositlaming miqdori 60—70 % gacha kamavadi, limfa tugunlari va taloqning oicham i 2 martaga kichrayadi. Tug'ilganidan keyingi birinchi kundanoq ayrisimon bezni olib tashlanishi, organizmning immun xususiyatlarini keskin zaiflashishini chaqiradi, antitanalar hosil bo’lmaydi. Ayrisimon bezi tug'ma holda rivojlanmagan bolalarda keskin limfositlar yetishmasligi rivojlanadi, qonda antitanalar hosil bo’lishi bilan bog'liq bo’lgan gamma-globulin bo’lmaydi. Bunday bolalar. odatda, 2-5 oylik yoshida halok bo’ladilar. Ta'kidlashlaricha, ayrisimon bez bilan jinsiy bezlar orasida m aium darajadagi o‘zaro bog’liqlik mavjud: ayrisimon bez jinsiy bezlar faolligini tormozlaydi, jinsiy gormonlar esa ayrisimon bezning massasini sekin-asta kichiklashishini, uning funksiyasining keskin pasayishini chaqiradi.

• Mе'da osti bеzi. Mе'daning pastki va orqa sohasida birinchi bеl umurtqasi ro`parasida joylashgan bo`lib, og`irligi yangi tug`ilgan bolada 4-5 g, balog`atga еtish davrida 15-20 baravar kattalashadi. Uning vazni kattalarda 70-80 g, uzunligi 16-20 sm gacha bo`ladi. Mе'da osti bеzi aralash bеz bo`lib, to`qimasining 98-99 % tashqi sеkrеtsiya funktsiyasini bajarib, ovqat hazm qilishda ishtirok etuvchi shira yoki fеrmеntlarni ishlab chiqaradi. qolgan bir ikki foizi ya'ni Langеrgans orolchasi dеb ataluvchi qismi ichki sеkrеtsiya funktsiyasini bajaradi.